Samenvatting obesitas en lipiden (endocrinologie) - Prof Van der Schueren

OVERGEWICHT EN OBESITAS
DEFINITIES

BODY MASS INDEX

Obesitas = toestand van overtollige vetopstapeling. Klassieke interpretatie: te dik zijn = levensstijlkeuze.

Preklinische obesitas = overgewicht/obesitas zonder complicaties
Obesitas = antrometrische eigenschapen + orgaanschade/functionele complicaties.

 Discussie bestaat om behandeling te richten op mensen die het meeste last hebben + voor
terugbetalingen. Maar zo kan je achter de feiten aanlopen en ga je minder inzetten op preventie.

De hoeveelheid lichaamsvet bepalen/schatten: zeer nauwkeurige methoden zoals onderwaterweging. Nadeel:
duur, moeilijk, tijdrovend, meestal niet beschikbaar.  BMI (body mass index) of quetelet index is makkelijker.

BMI of QI = maat voor gewicht die (relatief) onafhankelijk is van de lengte. Wordt gebruikt als schatting van
vetmassa.

 Dit is nauwkeuriger dan louter lichaamsgewicht bepalen. Reden: lengte zit mee in de formule van BMI.

Berekening

Lichaamsgewicht (kg)/ lengte^2 (m^2) = kg/m^2
Voorbeeld: gewicht: 80 kg; lengte: 1,72 m; BMI = 80kg/(1,72m x 1,72 m) = 27,0 kg/m^2

Interpretatie

Classificatie BMI (kg/m^2) Risico
Ondergewicht < 18,5 Gestegen
Normaal 18,5 – 24,9 Normaal
Overgewicht 15,0 – 29,9 Gestegen
Obesitas I 30,0-34,9 Hoog
Obesitas II 35,9 – 39,9 Zeer hoog
>= 40,0
Morbiede obesitas III Extreem hoog
Opmerking 1: Zwaarlijvigheid = overgewicht en obesitas
Opmerking 2: Deze waarden zijn van toepassing voor de caucasische populatie, indien een andere populatie
moet je dit aanpassen.

 BMI wordt, door de classificatie van overgewicht en obesitas te baseren op de BMI, gelinkt aan het
gezondheidsrisico (wat ook verschilt tussen individuen en populaties)

Bijkomende risico’s op zwaarlijvigheid

 Verhoogde buikomtrek
 Slechte lichaamsconditie
 Specifieke rassen en etnische groepen

Beperkingen van BMI bepaling


1

,  Eenzelfde BMI zal niet bij elk individu overeenkomen met een gelijk vetpercentage
o Vetpercentage overschat bij mensen met hoge spiermassa
o Vetpercentage onderschat bij mensen met verminderde spiermassa (ouderen)
 Er wordt geen rekening gehouden met geslacht, leeftijd of etniciteit.

Gevolgen van obesitas

 Associatie tussen BMI en progressie van ernstige ziekten (zoals covid-19)
 Stigma “levensstijlkeuze” (bij arts en bij pt) belemert een constructief gesprek
 Het is, ongecompliceerd of niet, an sich een verhoogde kans op mortaliteit (daarom spreekt men over
een ‘ziekte’). Levensexpectantie is lager.
 Meer risico op het oplopen van kanker + mortaliteit door deze kanker (reden: vaker later
gediagnosticeerd)

Enkele vragen/opmerkingen

 Kan overeten obesitas veroorzaken?  Kan obesitas overeten veroorzaken?
 Gewicht is een symptoom van een ziekte ‘obesitas’
 Gevaar van ‘downplaying’ de serieusiteit omtrent overgewicht. 2 uitersten:
o Body positivity movement zegt “Je mag mensen er niet over aanspreken”. Dit gaat als arts
niet, je moet dit bespreekbaar kunnen maken.
o “Obesitas is een chronische ziekte” : mensen moeten de ondersteuning krijgen bij het zoeken
naar werk, je kan geen enkele verantwoordelijkheid bij de pt leggen.
 Gewicht bevat een belangrijke merker om succes van behandeling op te volgen

LICHAAMSVETVERDELING

De verdeling van het lichaamsvet is ook belangrijk voor het bepalen van het morbiditeits- en mortaliteitsrisico.

 Abdominale vetverdeling  hoger gezondheidsrisico van perifeer
 Perifere vetverdeling  lager gezondheidsrisico dan abdominaal

Meetmethode: middelomtrek

 Mbv lintmeter op het middelpunt tussen onderste rib en crista iliaca
 Het lint mag de huid niet samendrukken + evenwijdig met de grond
 Meten op het einde van normale uitademing

Middelomtrek is gecorreleerd aan BMI maar is een
onafhankelijke voorspellende factor.

Gevolgen van een hogere middelomtrek

 Toegenomen risico voor DM2
 CV risicofactoren zoals dyslipidemie en
hypertensie ontwikkelen zich makkelijker
 Totale mortaliteit stijgt

Idealiter moet dit gecorrigeerd worden voor lengte, maar dit geeft weinig bijkomende informatie. Goed
alternatief: waist-to-hip ratio: moeilijker te meten

OBESITAS CLASSIFICIATIE

Staging van obesitas

2

, - Zorgt voor inzicht in de ernst van gewicht-gerelateerde complicaties
- Heeft een sterke correlatie met mortaliteit
- Duidelijke weergave creëren van overgewicht/obesitas in de populatie
- EOSS is de meest gebruikte vorm


EDMONTON OBESITY STAGING SYSTEM (EOSS)
BMI = goed beeld van de prevalentie van overgewicht/obesitas op populatieniveau (maar weinig over het
individuele gezondheidsrisico dat een persoon met obesitas/overgewicht loopt.)
EOSS = Ernst van overgewicht/obesitas weergeven, rekening houdend met in welke mate het leidt tot het
ontwikkelen van

 Medische RF
 Lichamelijke en psychologische symptomen
 Negatieve weerslag op welzijn en/of functionele beperkingen

4 stadia binnen EOSS classificatie (examen: je moet in kaart brengen wat het risico is van een pt met obesitas
en die persoon stagen)




Probleem met EOSS = niet volledig wetenschappelijk onderbouwd.


BODY OBESITY SEVERITY SCORE (BOSS)
= Belgisch, nieuwe classificatiesysteem voor obesitas; een aanpassing van EOSS

- Focust zich maar op 1 criterium: lichaamsvet en verdeling
- De stadia stijgen naarmate de ernst van obesitas
- Moment van behandeling = vanaf score 2 of complicaties
- Hoe hoger je scoort  hoe verder je in EOSS zit. Je kan het risico beter stabiliseren.

Verbetern van BOSS:

- Andere reeds gevalideerde scores implementeren
- Pre-klinsche obesitas in het concept incoörporeren
- Breder scala aan criteria voor de scores combineren

PREVALENTIE


3