Het effect van geur en menselijkheid van een robot op vertrouwen
Naam:
Studentnummer:
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0422)
Examinatoren: dr. Ron Pat-El, dr. Natascha de Hoog en Xynthia Kavelaars
Inleverdatum:
, Samenvatting
Het inzetten van robots binnen verschillende sectoren is voor sommige een essentieel
onderdeel geworden van mensen die binnen deze sectoren werken en de mensen waarbij de
interactie met een robot van noodzakelijk belang is geworden. De mate van vertrouwen en het
gevoel comfortabel te zijn met een robot brengt nog wel problemen met zich mee. Dit brengt
beperkingen mee op het gebied van de menselijke gelijkenis met een robot en het vertrouwen in de
robot om het advies op te volgen. Er is daarom behoefte om deze interactie tussen mens en robot
betrouwbaarder en menselijker te laten overkomen. Verder richt dit onderzoek zich op de invloed
van menselijke gelijkenis gebaseerd op een foto/robot of een avatar en geur op het beleefde
vertrouwen in zorginteracties. Hierbij werd er gekeken of de aanwezigheid van hexanal een
geurcomponent die voorkomt in lavendel en menselijke lichaamsgeur een verschil geeft ten aanzien
van de menselijke gelijkenis en mate van vertrouwen. Hierbij wordt verwacht dat bepaalde geuren
de interactie tussen mens en robot kunnen verbeteren aangaande het vertrouwen en comfort.
Het onderzoek werd uitgevoerd als een volledig gerandomiseerd experiment met een
pretest-posttest design en betrof 540 deelnemers tussen de 18 en 52 jaar, verdeeld over 6 condities
(3x2). De deelnemers kregen voorafgaand aan het experiment een email met de instructies om op de
dag van het experiment geen geparfumeerde producten te gebruiken etc. En tijdens het experiment
voerden de deelnemers taken en vragenlijsten uit op een computer. Nadien kregen de deelnemers
nog een vragenlijst om de mate van menselijke gelijkenis en vertrouwen aan te duiden.
De statistische analyses werden uitgevoerd met Jamovi. De resultaten tonen aan dat geur
een aanzienlijk verschil maakt in het gemeten vertrouwen van de deelnemers na het experiment. De
verschillende vertoningen (foto/avatar/robot) geeft een duidelijk verschil in menselijke gelijkenis
waarbij de foto het hoogst scoorde op vertrouwen, gevolgd door de vertoning van de avatar en als
laatst de robot. De bevindingen van deze studie kunnen gebruikt worden om ontwikkelaars en
zorginstellingen te ondersteunen en te helpen bij het ontwerpen van een meer effectieve manier van
werken met robots binnen de zorgsector.
, Het effect van geur en menselijkheid van een robot op vertrouwen
Robots worden steeds vaker ingezet in de zorg, waar vertrouwen essentieel is voor
succesvolle interacties. In een verpleeghuis kunnen zorgrobots bijvoorbeeld helpen bij het
herinneren aan medicatie-inname, het demonstreren van oefeningen of het bieden van gezelschap,
zoals door een spel te spelen of een kort gesprek te voeren. Voor patiënten kan het echter moeilijk
zijn om zich comfortabel te voelen bij een robot in plaats van een menselijke zorgverlener. Een
veelbelovende aanpak om dit te verbeteren is het gebruik van geur, die de robot menselijker en
betrouwbaarder kan laten overkomen (Fraune et al., 2022).
Geuren kunnen vertrouwen beïnvloeden, zoals blijkt uit onderzoek naar lavendel. Sellaro et
al. (2015) vonden dat deelnemers die de geur van lavendel roken meer geld toevertrouwden aan een
fictieve partner dan deelnemers die pepermunt roken of geen geur waarnamen. Het effect lijkt toe te
schrijven aan hexanal, een geurcomponent die voorkomt in lavendel en menselijke lichaamsgeur.
Van Nieuwenburg et al. (2019) lieten zien dat mensen meer vertrouwen toonden in fictieve
medespelers wanneer ze hexanal (een soort grasachtige geur) roken, vergeleken met andere geuren.
Hoewel hexanal effectief lijkt in het vergroten van vertrouwen tijdens menselijke interacties,
is het effect op interacties met robots minder duidelijk. Croijmans et al. (2023) rapporteerden dat
hexanal geen effect had op vertrouwen in robots, terwijl Fraune et al. (2022) vonden dat lavendel het
vertrouwen in robots juist wel vergrootte.
Eerder onderzoek naar vertrouwen in robots laat zien dat respondenten het advies van een
robot en dat van een mens ongeveer even vaak opvolgden (Pan & Steed, 2016). In dat onderzoek
konden deelnemers hulp vragen aan een mens, een avatar (een digitale representatie van een mens)
of een robot. De avatar werd het minst vertrouwd, mogelijk vanwege de beperkte gelijkenis met een
echt mens. Robots werden daarentegen als betrouwbaar gezien, waarschijnlijk vanwege hun
waargenomen intelligentie. Dit roept de vraag op in hoeverre de menselijke gelijkenis van een robot
bijdraagt aan vertrouwen, specifiek in een zorgcontext.
In het huidige experiment worden de studies van Pan en Steed (2016), Croijmans et al.
(2023) en Fraune et al. (2022) gecombineerd. Het onderzoek richt zich op de invloed van menselijke
gelijkenis en geur op het beleefde vertrouwen in zorginteracties. Er wordt gekeken of de
aanwezigheid van hexanal het vertrouwen vergroot ten opzichte van geen geur, en in hoeverre dit
effect verschilt afhankelijk van het uiterlijk van de virtuele interactiepartner: mens, avatar, of robot.
Naam:
Studentnummer:
Cursus: Onderzoekspracticum Experimenteel Onderzoek (PB0422)
Examinatoren: dr. Ron Pat-El, dr. Natascha de Hoog en Xynthia Kavelaars
Inleverdatum:
, Samenvatting
Het inzetten van robots binnen verschillende sectoren is voor sommige een essentieel
onderdeel geworden van mensen die binnen deze sectoren werken en de mensen waarbij de
interactie met een robot van noodzakelijk belang is geworden. De mate van vertrouwen en het
gevoel comfortabel te zijn met een robot brengt nog wel problemen met zich mee. Dit brengt
beperkingen mee op het gebied van de menselijke gelijkenis met een robot en het vertrouwen in de
robot om het advies op te volgen. Er is daarom behoefte om deze interactie tussen mens en robot
betrouwbaarder en menselijker te laten overkomen. Verder richt dit onderzoek zich op de invloed
van menselijke gelijkenis gebaseerd op een foto/robot of een avatar en geur op het beleefde
vertrouwen in zorginteracties. Hierbij werd er gekeken of de aanwezigheid van hexanal een
geurcomponent die voorkomt in lavendel en menselijke lichaamsgeur een verschil geeft ten aanzien
van de menselijke gelijkenis en mate van vertrouwen. Hierbij wordt verwacht dat bepaalde geuren
de interactie tussen mens en robot kunnen verbeteren aangaande het vertrouwen en comfort.
Het onderzoek werd uitgevoerd als een volledig gerandomiseerd experiment met een
pretest-posttest design en betrof 540 deelnemers tussen de 18 en 52 jaar, verdeeld over 6 condities
(3x2). De deelnemers kregen voorafgaand aan het experiment een email met de instructies om op de
dag van het experiment geen geparfumeerde producten te gebruiken etc. En tijdens het experiment
voerden de deelnemers taken en vragenlijsten uit op een computer. Nadien kregen de deelnemers
nog een vragenlijst om de mate van menselijke gelijkenis en vertrouwen aan te duiden.
De statistische analyses werden uitgevoerd met Jamovi. De resultaten tonen aan dat geur
een aanzienlijk verschil maakt in het gemeten vertrouwen van de deelnemers na het experiment. De
verschillende vertoningen (foto/avatar/robot) geeft een duidelijk verschil in menselijke gelijkenis
waarbij de foto het hoogst scoorde op vertrouwen, gevolgd door de vertoning van de avatar en als
laatst de robot. De bevindingen van deze studie kunnen gebruikt worden om ontwikkelaars en
zorginstellingen te ondersteunen en te helpen bij het ontwerpen van een meer effectieve manier van
werken met robots binnen de zorgsector.
, Het effect van geur en menselijkheid van een robot op vertrouwen
Robots worden steeds vaker ingezet in de zorg, waar vertrouwen essentieel is voor
succesvolle interacties. In een verpleeghuis kunnen zorgrobots bijvoorbeeld helpen bij het
herinneren aan medicatie-inname, het demonstreren van oefeningen of het bieden van gezelschap,
zoals door een spel te spelen of een kort gesprek te voeren. Voor patiënten kan het echter moeilijk
zijn om zich comfortabel te voelen bij een robot in plaats van een menselijke zorgverlener. Een
veelbelovende aanpak om dit te verbeteren is het gebruik van geur, die de robot menselijker en
betrouwbaarder kan laten overkomen (Fraune et al., 2022).
Geuren kunnen vertrouwen beïnvloeden, zoals blijkt uit onderzoek naar lavendel. Sellaro et
al. (2015) vonden dat deelnemers die de geur van lavendel roken meer geld toevertrouwden aan een
fictieve partner dan deelnemers die pepermunt roken of geen geur waarnamen. Het effect lijkt toe te
schrijven aan hexanal, een geurcomponent die voorkomt in lavendel en menselijke lichaamsgeur.
Van Nieuwenburg et al. (2019) lieten zien dat mensen meer vertrouwen toonden in fictieve
medespelers wanneer ze hexanal (een soort grasachtige geur) roken, vergeleken met andere geuren.
Hoewel hexanal effectief lijkt in het vergroten van vertrouwen tijdens menselijke interacties,
is het effect op interacties met robots minder duidelijk. Croijmans et al. (2023) rapporteerden dat
hexanal geen effect had op vertrouwen in robots, terwijl Fraune et al. (2022) vonden dat lavendel het
vertrouwen in robots juist wel vergrootte.
Eerder onderzoek naar vertrouwen in robots laat zien dat respondenten het advies van een
robot en dat van een mens ongeveer even vaak opvolgden (Pan & Steed, 2016). In dat onderzoek
konden deelnemers hulp vragen aan een mens, een avatar (een digitale representatie van een mens)
of een robot. De avatar werd het minst vertrouwd, mogelijk vanwege de beperkte gelijkenis met een
echt mens. Robots werden daarentegen als betrouwbaar gezien, waarschijnlijk vanwege hun
waargenomen intelligentie. Dit roept de vraag op in hoeverre de menselijke gelijkenis van een robot
bijdraagt aan vertrouwen, specifiek in een zorgcontext.
In het huidige experiment worden de studies van Pan en Steed (2016), Croijmans et al.
(2023) en Fraune et al. (2022) gecombineerd. Het onderzoek richt zich op de invloed van menselijke
gelijkenis en geur op het beleefde vertrouwen in zorginteracties. Er wordt gekeken of de
aanwezigheid van hexanal het vertrouwen vergroot ten opzichte van geen geur, en in hoeverre dit
effect verschilt afhankelijk van het uiterlijk van de virtuele interactiepartner: mens, avatar, of robot.
