Inleiding in de Sociologie
Hoorcollege 1: Introductie Sociologie.
Zien van het bijzondere in wat mensen als vanzelfsprekend ervaren.
Het vreemde zien in het bekende
Individualiteit binnen een sociale context.
o Sociologie is de studie van hoe mensen met elkaar samenleven.
— Latijns socius (samen), Griekse logos (het bestuderen van...) (Abercrombie,
2004, 232.)
Wat is sociologie?
De wetenschappelijke studie van het sociale leven, sociale verandering en sociale
oorzaken en gevolgen van menselijk gedrag. (Ballantine)
Sociologen bestuderen hoe de samenleving vormgeeft aan en wordt vormgegeven
door individuen, kleine groepen mensen, organisaties, nationale samenlevingen en
globale netwerken
De systematische, sceptische en kritische studie van het sociale (Macionis).
Sociologie is geen …
Sociologie is geen psychologie
Focus sociologie: samenleving Richt zich op groepspatronen Probeert gedragingen
binnen groepen te verklaren vanuit sociale posities en taken
Sociologie is geen sociaal werk. Sociologie: observeren en analyse. Sociaal werk:
doen.
Sociologie versus lekenpraat
Lekenpraat:
Aannames zijn vaak gebaseerd op zeer beperkte observaties
Onderliggende veronderstellingen worden slechts zelden onderzocht
Sociologie:
Ruime variatie van zorgvuldig uitgekozen observaties
Poogt om deze observaties theoretisch te begrijpen en verklaren (voorkomen
confirmation bias)
Sociologische verbeeldingskracht
In de sociologie worden analyses op drie niveaus
uitgevoerd
Micro: relaties tussen individuen
Meso: organisaties, instituten, subculturen
Macro: nationale samenlevingen en globale
structuren.
,Sociologische verbeeldingskracht
Sociologische verbeeldingskracht, aldus de bedenker C. Wright Mills, is de complexe en
interactieve relatie tussen individuele ervaringen en publieke zaken. Veel persoonlijke
ervaringen kunnen en zouden moeten worden geïnterpreteerd in de context van grootschalige
krachten in de samenleving.
Onderscheid persoonlijke problemen — publieke zaken cruciaal
Persoonlijk probleem:
o Verbonden aan een individu en zijn directe milieu → is persoonlijk
o Gaat dus over dingen die door een individu gevoeld worden
Publieke zaken:
o Overstijgen het individu en zijn directe omgeving
o Publieke zaken worden door veel mensen gevoeld en wordt ervaren door als
een bedreiging
o Individuele kenmerken kunnen publieke zaken niet verklaren
Persoonlijke problemen vs. publieke zaken
Een werkeloze: persoonlijk probleem
Heel veel werkelozen: publiek zaak
Een vluchteling: persoonlijk probleem
Veel vluchtelingen: publieke zaak
Het krijgen van sociologische verbeeldingskracht
Wat helpt is onszelf ‘wegdenken’ van de bekende routines van ons dagelijkse leven om in
staat te kunnen zijn om vanuit een nieuw perspectief naar de zaken te kijken.
Sociologische verbeeldingskracht laat zien dat simpele handelingen, zoals het drinken van een
kopje koffie, worden beïnvloed door grotere sociale structuren en globale ontwikkelingen.
Welke vragen stellen sociologen?
Stellen vragen over mensen in sociale groepen en organisaties
Zijn geïnteresseerd in de oorzaken en gevolgen van (groeps)gedrag
Mijden uitspraken die ethische waardeoordelen bevatten
De vier hoofdvragen binnen de sociologie
Ongelijkheidsvraagstuk (wie krijgt wat?)
Cohesievraagstuk (wat verbindt en scheidt mensen?)
Rationaliserings – of moderniseringsvraagstuk (hoe rationeel handelen mensen en
instituties?)
Identiteitsvraagstuk (wie zijn we?)
, Beschrijven en verklaren
Sociologen construeren theorieën die de feiten verklaren
Toetsbaarheid
Feiten spreken niet voor zichzelf
Diverse theoretische perspectieven in de sociologie
Drie belangrijke assen:
1. Micro, meso en macro: op welk niveau richt het perspectief zich?
2. Coöperatief/conflictueus: wat is de algemene kijk op menselijk gedrag?
3. Agency/structure: in welke mate heeft het individu handelingsvrijheid?
Hoorcollege 2: Sociologische Perspectieven (1).
Sociologische Perspectieven
De samenleving als een functioneel geheel (functionalisme)
De samenleving als strijdtoneel (conflictbenadering)
De samenleving van betekenisgevende individuen (symbolisch interactionalisme)
De samenleving van calculerende individuen (rationele keuzebenadering)
Sociologische perspectieven en theorieën
Sociologisch perspectief: een basisbeeld berustend op bepaalde aannames
(assumpties) van de samenleving dat het sociologisch denken en onderzoek richting
geeft. Synoniemen: paradigma, benadering (Inspireren de theorieën maar zijn niet
toetsbaar/meetbaar) (Een manier van kijken)
Sociologische theorie: een samenhangend stelsel van uitspraken over hoe en waarom
specifieke feiten met elkaar verbonden zijn Merton: middle-range theory (Zijn
toetsbaar in de praktijk)
Cruciaal verschil: toetsbaarheid
Functionalisme
Centraal uitgangspunt: de samenleving als complex sociaal systeem waarvan alle
afzonderlijke onderdelen samenhangen en samenwerken om stabiliteit en solidariteit in
de samenleving (macro) te produceren.
Inclusieve vooronderstelling van functionalisme is een harmonieuze manier van samenwerken
in de samenleving (om de sociale orde te bewaren / deviantie te bestrijden).
Hebben ideeën van hoe de samenleving eruit hoort te zien.
Gaat om het geheel, niet het individu.
Afzonderlijke onderdelen zijn instituties (meso), waaronder sociale rollen vallen VB:
onderwijs, religie, recht, arbeidsmarkt, maatschappelijke domeinen, etc.
Hoorcollege 1: Introductie Sociologie.
Zien van het bijzondere in wat mensen als vanzelfsprekend ervaren.
Het vreemde zien in het bekende
Individualiteit binnen een sociale context.
o Sociologie is de studie van hoe mensen met elkaar samenleven.
— Latijns socius (samen), Griekse logos (het bestuderen van...) (Abercrombie,
2004, 232.)
Wat is sociologie?
De wetenschappelijke studie van het sociale leven, sociale verandering en sociale
oorzaken en gevolgen van menselijk gedrag. (Ballantine)
Sociologen bestuderen hoe de samenleving vormgeeft aan en wordt vormgegeven
door individuen, kleine groepen mensen, organisaties, nationale samenlevingen en
globale netwerken
De systematische, sceptische en kritische studie van het sociale (Macionis).
Sociologie is geen …
Sociologie is geen psychologie
Focus sociologie: samenleving Richt zich op groepspatronen Probeert gedragingen
binnen groepen te verklaren vanuit sociale posities en taken
Sociologie is geen sociaal werk. Sociologie: observeren en analyse. Sociaal werk:
doen.
Sociologie versus lekenpraat
Lekenpraat:
Aannames zijn vaak gebaseerd op zeer beperkte observaties
Onderliggende veronderstellingen worden slechts zelden onderzocht
Sociologie:
Ruime variatie van zorgvuldig uitgekozen observaties
Poogt om deze observaties theoretisch te begrijpen en verklaren (voorkomen
confirmation bias)
Sociologische verbeeldingskracht
In de sociologie worden analyses op drie niveaus
uitgevoerd
Micro: relaties tussen individuen
Meso: organisaties, instituten, subculturen
Macro: nationale samenlevingen en globale
structuren.
,Sociologische verbeeldingskracht
Sociologische verbeeldingskracht, aldus de bedenker C. Wright Mills, is de complexe en
interactieve relatie tussen individuele ervaringen en publieke zaken. Veel persoonlijke
ervaringen kunnen en zouden moeten worden geïnterpreteerd in de context van grootschalige
krachten in de samenleving.
Onderscheid persoonlijke problemen — publieke zaken cruciaal
Persoonlijk probleem:
o Verbonden aan een individu en zijn directe milieu → is persoonlijk
o Gaat dus over dingen die door een individu gevoeld worden
Publieke zaken:
o Overstijgen het individu en zijn directe omgeving
o Publieke zaken worden door veel mensen gevoeld en wordt ervaren door als
een bedreiging
o Individuele kenmerken kunnen publieke zaken niet verklaren
Persoonlijke problemen vs. publieke zaken
Een werkeloze: persoonlijk probleem
Heel veel werkelozen: publiek zaak
Een vluchteling: persoonlijk probleem
Veel vluchtelingen: publieke zaak
Het krijgen van sociologische verbeeldingskracht
Wat helpt is onszelf ‘wegdenken’ van de bekende routines van ons dagelijkse leven om in
staat te kunnen zijn om vanuit een nieuw perspectief naar de zaken te kijken.
Sociologische verbeeldingskracht laat zien dat simpele handelingen, zoals het drinken van een
kopje koffie, worden beïnvloed door grotere sociale structuren en globale ontwikkelingen.
Welke vragen stellen sociologen?
Stellen vragen over mensen in sociale groepen en organisaties
Zijn geïnteresseerd in de oorzaken en gevolgen van (groeps)gedrag
Mijden uitspraken die ethische waardeoordelen bevatten
De vier hoofdvragen binnen de sociologie
Ongelijkheidsvraagstuk (wie krijgt wat?)
Cohesievraagstuk (wat verbindt en scheidt mensen?)
Rationaliserings – of moderniseringsvraagstuk (hoe rationeel handelen mensen en
instituties?)
Identiteitsvraagstuk (wie zijn we?)
, Beschrijven en verklaren
Sociologen construeren theorieën die de feiten verklaren
Toetsbaarheid
Feiten spreken niet voor zichzelf
Diverse theoretische perspectieven in de sociologie
Drie belangrijke assen:
1. Micro, meso en macro: op welk niveau richt het perspectief zich?
2. Coöperatief/conflictueus: wat is de algemene kijk op menselijk gedrag?
3. Agency/structure: in welke mate heeft het individu handelingsvrijheid?
Hoorcollege 2: Sociologische Perspectieven (1).
Sociologische Perspectieven
De samenleving als een functioneel geheel (functionalisme)
De samenleving als strijdtoneel (conflictbenadering)
De samenleving van betekenisgevende individuen (symbolisch interactionalisme)
De samenleving van calculerende individuen (rationele keuzebenadering)
Sociologische perspectieven en theorieën
Sociologisch perspectief: een basisbeeld berustend op bepaalde aannames
(assumpties) van de samenleving dat het sociologisch denken en onderzoek richting
geeft. Synoniemen: paradigma, benadering (Inspireren de theorieën maar zijn niet
toetsbaar/meetbaar) (Een manier van kijken)
Sociologische theorie: een samenhangend stelsel van uitspraken over hoe en waarom
specifieke feiten met elkaar verbonden zijn Merton: middle-range theory (Zijn
toetsbaar in de praktijk)
Cruciaal verschil: toetsbaarheid
Functionalisme
Centraal uitgangspunt: de samenleving als complex sociaal systeem waarvan alle
afzonderlijke onderdelen samenhangen en samenwerken om stabiliteit en solidariteit in
de samenleving (macro) te produceren.
Inclusieve vooronderstelling van functionalisme is een harmonieuze manier van samenwerken
in de samenleving (om de sociale orde te bewaren / deviantie te bestrijden).
Hebben ideeën van hoe de samenleving eruit hoort te zien.
Gaat om het geheel, niet het individu.
Afzonderlijke onderdelen zijn instituties (meso), waaronder sociale rollen vallen VB:
onderwijs, religie, recht, arbeidsmarkt, maatschappelijke domeinen, etc.
