WEEK 1
Leerdoelen
● uitleggen wanneer iemand kan worden aangemerkt als verdachte;
● de rechten van de verdachte uitleggen;
● het legaliteitsbeginsel toepassen;
● het vierlagenmodel toepassen;
● de voorwaarden voor een strafbare poging en voorbereiding beschrijven;
● de verschillende deelnemingsvormen beschrijven;
● de hiervoor genoemde leerdoelen toepassen op een casus.
Arresten
Hollende Kleurling-arrest
Feiten
- Agenten zien een man met een donkere huidskleur rennen uit de richting van
café CaribianNightsin de Warmoesstraat, een plek waar in die tijd veel drugs
verhandeld werd. De man houdt zijn hand stevig in zijn jaszak, waardoor bij de
agenten het vermoeden ontstaat dat hij drugs bij zich heeft. De man wordt
aangehouden en meegenomen naar het bureau. Tegen de overbrenging naar
het politiebureau verzet de verdachte zich hevig en tijdens een schermutseling
valt een wikkel met heroïne uit zijn jaszak. De verdachte wordt vervolgens door
het OM vervolgd voor het in bezit hebben van heroïne en het zich verzetten
tijdens zijn arrestatie
Rechtsvraag
- Is het bewijs, namelijk het heroïne bezit, rechtmatig verkregen? Was de man
terecht als verdachte aangemerkt?
Rechtsregel
- De enkele omstandigheid dat iemand uit de richting van een café komt rennen
dat bekend staat als verzamelplaats voor handelaren en gebruikers in
verdovende middelen levert niet een redelijk vermoeden van enig strafbaar feit
als bedoeld in artikel 27 Sv op (denk aan het criterium ‘op basis van
objectiveerbare feiten en omstandigheden’).
, Stormsteeg-arrest
Feiten
- Een man (verdachte) loopt met zijn handen in zijn jaszak op de rijbaan van de
Stormsteeg, een plek waar in die tijd veel drugs verhandeld werd. Op het
moment dat de man agenten voor zich ziet verschijnen, stopt hij plotseling met
lopen en rent vervolgens hard weg. De man wordt aangehouden en gefouilleerd,
waarna heroïne bij hem wordt aangetroffen.
Rechtsvraag
- Bestonden ernstige bezwaren tegen verdachte en was dus sprake van een
rechtmatige fouillering?
Rechtsregel
- Ja, door de schrikreactie van de man in combinatie met het feit dat de
Stormsteeg bekend stond om de vele drugsdelicten, waren er voldoende ernstige
bezwaren tegen de verdachte dat deze zich schuldig had gemaakt aan een
Opiumwetdelict. De fouillering in de zin van art. 9 lid 2 Opiumwet en het
verkregen bewijs waren rechtmatig.
Plastic boodschappentasje-arrest
Feiten
- Twee agenten vragen een, voor hen, bekende man waar hij de boeken heeft
gekocht die hij in zijn plastic boodschappentasje heeft zitten. De man antwoordt
dat hij deze gestolen heeft. Hierna wordt de man aangehouden op verdenking
van diefstal
Rechtsvraag
- Hadden de agenten de verdachte de cautie moeten geven (dus op zijn zwijgrecht
moeten wijzen) voordat ze hem vroegen naar de inhoud van zijn tasje?
Rechtsregel
- Nee. De cautie hoeft pas gegeven te worden indien iemand als verdachte in de
zin van art. 27 Sv wordt aangemerkt. Immers, in art. 29 lid 2 Sv (dat over de
cautie gaat) staat: ‘Voor het verhoor wordt de verdachte medegedeeld dat hij niet
verplicht is tot antwoorden.’ De man werd pas verdachte toen hij vertelde dat hij
de boeken gestolen had, pas op dat moment ontstond een redelijk vermoeden
van schuld aan diefstal.
, CITO-arrest
Feiten
- Twee mannen willen een overval plegen op een uitzendbureau genaamd Cito.
De mannen staan voor de deur van het kantoor en bellen daar aan. De mannen
zijn niet goed te herkennen: ze dragen een helm en hun gezichten zijn
gedeeltelijk bedekt met een sjaal. Een van de mannen is ook in bezit van een
schietklaar pistool, de andere man heeft een lege weekendtas bij zich. Het
personeel van het uitzendbureau weigert de deur open te doen. De mannen
worden voor de deur aangehouden.
Rechtsvraag
- Is er sprake van een strafbare poging?
Rechtsregel
- Een gedraging geldt alleen als er een begin van uitvoering van het misdrijf als zij
naar uiterlijke verschijningsvormen geacht moet worden te zijn gericht op
voltooiing van het misdrijf
- In dit arrest is er wel sprake van een strafbare poging gezien de uiterlijke
verschijningsvormen
- Voldaan aan het jetzt-geht-es-los-criterium
- wel poging
Grenswisselkantoor-arrest
Feiten
- Twee mannen wilden een grenswisselkantoor overvallen. Ze rijden, nog voor het
grenswisselkantoor open is, met een gestolen auto en een vals kenteken naar
het desbetreffende kantoor. Ze hebben een geladen geweer, een nep pistool,
handboeien en tape. De mannen dragen dubbele kleding en hebben pruiken bij
zich. Ze wachten op de parkeerplaats tot de werknemer aankomt om het kantoor
te openen. De werknemer arriveert, maar opent het kantoor niet, omdat hij een
verdacht busje ziet staan. Hij waarschuwt de politie en zodra de politie er is slaan
de overvallers op de vlucht. Na een achtervolging worden ze aangehouden.
Rechtsvraag
- Is er een begin van uitvoering? Kan de gedraging naar uiterlijke
verschijningsvormen worden geacht te zijn gericht op voltooiing van een misdrijf?
Rechtsregel
- De Hoge Raad vond dat er in dit geval niet gesproken kon worden van een
dergelijk begin van uitvoering. Er is volgens de Hoge Raad sprake van een begin
, van uitvoering, indien de gedragingen naar haar uiterlijke verschijningsvormen
moeten worden beschouwd als te zijn gericht op de voltooiing van het misdrijf.
- ze hebben de auto nog niet verlaten, ze zitten nog in de auto dus geen sprake
van begin van uitvoering
- nog niet voldaan aan het jetzt-geht-es-los-criterium
- geen poging
Videodozen-arrest
Feiten
- Een man wordt op straat benaderd voor het kopen van een videorecorder, een
potentiële koper. Hij vertrouwt het echter niet en doet aangifte van oplichting. De
politie grijpt in voordat de transactie kan plaatsvinden of dat de dozen waren
geopend. Er bleek zand in de dozen te zitten.
Rechtsvraag
- De vraag die ook in deze zaak centraal stond: “Is er sprake van een begin van
uitvoering, te weten oplichting?”
Rechtsregel
- Het antwoord op de rechtsvraag luidt: ja. Er is sprake van een begin van
uitvoering, indien de gedragingen naar haar uiterlijke verschijningsvorm moeten
worden beschouwd als te zijn gericht op de voltooiing van het misdrijf.
- Het gaat niet alleen om de fysieke gedragingen, maar om alle relevante feiten en
omstandigheden waaronder deze zijn verricht. De verdachte had namelijk al het
slachtoffer aangesproken.
- wel poging
Kennistest vragen
Wat is het formele criterium van het begrip verdachte?
→ Degene tegen wie de vervolging is gericht
Wat is het materiële criterium van het begrip verdachte?
→ degene te wiens aanzien uit feiten of omstandigheden een redelijk
vermoeden van schuld aan een strafbaar feit voortvloeit.
Rechten van de verdachte:
1. Bijstand door raadsman (28 sv)
2. Zwijgrecht (29 sv)
, 3. Inzage in processtukken (30 sv)
Legaliteitsbeginsel
- Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgaande wettelijke
strafbepaling
Voor een poging is een begin van uitvoering vereist
Een pleger vervult zelf alle bestanddelen, medeplegers vervullen samen de
bestanddelen
In het grenswisselkantoor-arrest was geen geen sprake van een begin van uitvoering, in
het cito-arrest en het videodozen-arrest was er wel sprake van begin van uitvoering
Voorbereiding van een delict is strafbaar als het om een misdrijf gaat waarop naar
wettelijke omschrijving een gevangenisstraf van 8 jaar of meer staat (46 lid 1 sr)
Als er sprake is van een begin van uitvoering, maar er tevens sprake is van vrijwillige
terugtred, is de dader niet strafbaar
- Van vrijwillige terugtred is sprake wanneer het misdrijf niet is voltooid ten gevolge
van omstandigheden van de wil van de dader afhankelijk (46b sr)
- Hiervan is dus geen sprake als die wil tot stand komt onder invloed van externe
factoren
- Iemand die zijn poging vrijwillig opgeeft, is niet strafbaar
Relatief ondeugdelijke poging
- Als door omstandigheden het delict niet voltooid kan worden
- Onder andere omstandigheden was wel sprake geweest van een voltooid delict
- Deze poging is strafbaar
Absoluut ondeugdelijke poging
- Als de poging nooit een reële kans van slagen had
- Niet strafbaar
Kennisclips
Kennisclip de verdachte en de advocaat
Legaliteitsbeginsel
→ Art 1. Sr
, = Geen feit is strafbaar dan uit kracht uit een daaraan voorafgaande wettelijke bepaling
Verdachte
→ Art. 27 Sv
→ Redelijk vermoeden van schuld aan een strafbaar feit
- Vereisten:
1. Redelijk vermoeden van schuld
2. Op grond van objectiveerbare feiten en omstandigheden
- dus de feiten en omstandigheden die voor een willekeurige derde een
redelijk vermoeden van schuld zouden moeten opleveren
3. Aan een concreet strafbaar feit
Gevolgen aanmerken verdachte:
1. Dwangmiddelen mogen tegen de verdachte worden ingezet, dus zijn vrijheid
wordt ingeperkt
2. De verdachte verkrijgt aanvullende rechten:
a. Recht op rechtsbijstand (28 Sv)
→ Recht op een raadsman (gekozen of toegewezen)
- Consultatiebijstand (28c Sv)
- Verhoorbijstand (28d Sv)
- Vrije toegang tot ongestoord contact (45 Sv)
b. Zwijgrecht (29 Sv)
→ Niet verplicht vragen te beantwoorden
- Vloeit voort uit het ‘nemo tenetur’ beginsel: de verdachte mag niet
gedwongen worden mee te werken aan zijn eigen veroordeling
- Cautie: mededeling dat verdachte recht heeft op zwijgrecht (arrest
plastic boodschappentasje)
c. Recht op inzage processtukken (30 Sv)
= interne openbaarheid
- Alle processtukken van de zaak
- Mogelijkheid tot beperking
- Bezwaar mogelijk
- Vertaling
- Na uitreiking dagvaarding
Kennisclip Het vierlagenmodel
Het legaliteitsbeginsel
= Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgaande wettelijke
strafbepaling
Leerdoelen
● uitleggen wanneer iemand kan worden aangemerkt als verdachte;
● de rechten van de verdachte uitleggen;
● het legaliteitsbeginsel toepassen;
● het vierlagenmodel toepassen;
● de voorwaarden voor een strafbare poging en voorbereiding beschrijven;
● de verschillende deelnemingsvormen beschrijven;
● de hiervoor genoemde leerdoelen toepassen op een casus.
Arresten
Hollende Kleurling-arrest
Feiten
- Agenten zien een man met een donkere huidskleur rennen uit de richting van
café CaribianNightsin de Warmoesstraat, een plek waar in die tijd veel drugs
verhandeld werd. De man houdt zijn hand stevig in zijn jaszak, waardoor bij de
agenten het vermoeden ontstaat dat hij drugs bij zich heeft. De man wordt
aangehouden en meegenomen naar het bureau. Tegen de overbrenging naar
het politiebureau verzet de verdachte zich hevig en tijdens een schermutseling
valt een wikkel met heroïne uit zijn jaszak. De verdachte wordt vervolgens door
het OM vervolgd voor het in bezit hebben van heroïne en het zich verzetten
tijdens zijn arrestatie
Rechtsvraag
- Is het bewijs, namelijk het heroïne bezit, rechtmatig verkregen? Was de man
terecht als verdachte aangemerkt?
Rechtsregel
- De enkele omstandigheid dat iemand uit de richting van een café komt rennen
dat bekend staat als verzamelplaats voor handelaren en gebruikers in
verdovende middelen levert niet een redelijk vermoeden van enig strafbaar feit
als bedoeld in artikel 27 Sv op (denk aan het criterium ‘op basis van
objectiveerbare feiten en omstandigheden’).
, Stormsteeg-arrest
Feiten
- Een man (verdachte) loopt met zijn handen in zijn jaszak op de rijbaan van de
Stormsteeg, een plek waar in die tijd veel drugs verhandeld werd. Op het
moment dat de man agenten voor zich ziet verschijnen, stopt hij plotseling met
lopen en rent vervolgens hard weg. De man wordt aangehouden en gefouilleerd,
waarna heroïne bij hem wordt aangetroffen.
Rechtsvraag
- Bestonden ernstige bezwaren tegen verdachte en was dus sprake van een
rechtmatige fouillering?
Rechtsregel
- Ja, door de schrikreactie van de man in combinatie met het feit dat de
Stormsteeg bekend stond om de vele drugsdelicten, waren er voldoende ernstige
bezwaren tegen de verdachte dat deze zich schuldig had gemaakt aan een
Opiumwetdelict. De fouillering in de zin van art. 9 lid 2 Opiumwet en het
verkregen bewijs waren rechtmatig.
Plastic boodschappentasje-arrest
Feiten
- Twee agenten vragen een, voor hen, bekende man waar hij de boeken heeft
gekocht die hij in zijn plastic boodschappentasje heeft zitten. De man antwoordt
dat hij deze gestolen heeft. Hierna wordt de man aangehouden op verdenking
van diefstal
Rechtsvraag
- Hadden de agenten de verdachte de cautie moeten geven (dus op zijn zwijgrecht
moeten wijzen) voordat ze hem vroegen naar de inhoud van zijn tasje?
Rechtsregel
- Nee. De cautie hoeft pas gegeven te worden indien iemand als verdachte in de
zin van art. 27 Sv wordt aangemerkt. Immers, in art. 29 lid 2 Sv (dat over de
cautie gaat) staat: ‘Voor het verhoor wordt de verdachte medegedeeld dat hij niet
verplicht is tot antwoorden.’ De man werd pas verdachte toen hij vertelde dat hij
de boeken gestolen had, pas op dat moment ontstond een redelijk vermoeden
van schuld aan diefstal.
, CITO-arrest
Feiten
- Twee mannen willen een overval plegen op een uitzendbureau genaamd Cito.
De mannen staan voor de deur van het kantoor en bellen daar aan. De mannen
zijn niet goed te herkennen: ze dragen een helm en hun gezichten zijn
gedeeltelijk bedekt met een sjaal. Een van de mannen is ook in bezit van een
schietklaar pistool, de andere man heeft een lege weekendtas bij zich. Het
personeel van het uitzendbureau weigert de deur open te doen. De mannen
worden voor de deur aangehouden.
Rechtsvraag
- Is er sprake van een strafbare poging?
Rechtsregel
- Een gedraging geldt alleen als er een begin van uitvoering van het misdrijf als zij
naar uiterlijke verschijningsvormen geacht moet worden te zijn gericht op
voltooiing van het misdrijf
- In dit arrest is er wel sprake van een strafbare poging gezien de uiterlijke
verschijningsvormen
- Voldaan aan het jetzt-geht-es-los-criterium
- wel poging
Grenswisselkantoor-arrest
Feiten
- Twee mannen wilden een grenswisselkantoor overvallen. Ze rijden, nog voor het
grenswisselkantoor open is, met een gestolen auto en een vals kenteken naar
het desbetreffende kantoor. Ze hebben een geladen geweer, een nep pistool,
handboeien en tape. De mannen dragen dubbele kleding en hebben pruiken bij
zich. Ze wachten op de parkeerplaats tot de werknemer aankomt om het kantoor
te openen. De werknemer arriveert, maar opent het kantoor niet, omdat hij een
verdacht busje ziet staan. Hij waarschuwt de politie en zodra de politie er is slaan
de overvallers op de vlucht. Na een achtervolging worden ze aangehouden.
Rechtsvraag
- Is er een begin van uitvoering? Kan de gedraging naar uiterlijke
verschijningsvormen worden geacht te zijn gericht op voltooiing van een misdrijf?
Rechtsregel
- De Hoge Raad vond dat er in dit geval niet gesproken kon worden van een
dergelijk begin van uitvoering. Er is volgens de Hoge Raad sprake van een begin
, van uitvoering, indien de gedragingen naar haar uiterlijke verschijningsvormen
moeten worden beschouwd als te zijn gericht op de voltooiing van het misdrijf.
- ze hebben de auto nog niet verlaten, ze zitten nog in de auto dus geen sprake
van begin van uitvoering
- nog niet voldaan aan het jetzt-geht-es-los-criterium
- geen poging
Videodozen-arrest
Feiten
- Een man wordt op straat benaderd voor het kopen van een videorecorder, een
potentiële koper. Hij vertrouwt het echter niet en doet aangifte van oplichting. De
politie grijpt in voordat de transactie kan plaatsvinden of dat de dozen waren
geopend. Er bleek zand in de dozen te zitten.
Rechtsvraag
- De vraag die ook in deze zaak centraal stond: “Is er sprake van een begin van
uitvoering, te weten oplichting?”
Rechtsregel
- Het antwoord op de rechtsvraag luidt: ja. Er is sprake van een begin van
uitvoering, indien de gedragingen naar haar uiterlijke verschijningsvorm moeten
worden beschouwd als te zijn gericht op de voltooiing van het misdrijf.
- Het gaat niet alleen om de fysieke gedragingen, maar om alle relevante feiten en
omstandigheden waaronder deze zijn verricht. De verdachte had namelijk al het
slachtoffer aangesproken.
- wel poging
Kennistest vragen
Wat is het formele criterium van het begrip verdachte?
→ Degene tegen wie de vervolging is gericht
Wat is het materiële criterium van het begrip verdachte?
→ degene te wiens aanzien uit feiten of omstandigheden een redelijk
vermoeden van schuld aan een strafbaar feit voortvloeit.
Rechten van de verdachte:
1. Bijstand door raadsman (28 sv)
2. Zwijgrecht (29 sv)
, 3. Inzage in processtukken (30 sv)
Legaliteitsbeginsel
- Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgaande wettelijke
strafbepaling
Voor een poging is een begin van uitvoering vereist
Een pleger vervult zelf alle bestanddelen, medeplegers vervullen samen de
bestanddelen
In het grenswisselkantoor-arrest was geen geen sprake van een begin van uitvoering, in
het cito-arrest en het videodozen-arrest was er wel sprake van begin van uitvoering
Voorbereiding van een delict is strafbaar als het om een misdrijf gaat waarop naar
wettelijke omschrijving een gevangenisstraf van 8 jaar of meer staat (46 lid 1 sr)
Als er sprake is van een begin van uitvoering, maar er tevens sprake is van vrijwillige
terugtred, is de dader niet strafbaar
- Van vrijwillige terugtred is sprake wanneer het misdrijf niet is voltooid ten gevolge
van omstandigheden van de wil van de dader afhankelijk (46b sr)
- Hiervan is dus geen sprake als die wil tot stand komt onder invloed van externe
factoren
- Iemand die zijn poging vrijwillig opgeeft, is niet strafbaar
Relatief ondeugdelijke poging
- Als door omstandigheden het delict niet voltooid kan worden
- Onder andere omstandigheden was wel sprake geweest van een voltooid delict
- Deze poging is strafbaar
Absoluut ondeugdelijke poging
- Als de poging nooit een reële kans van slagen had
- Niet strafbaar
Kennisclips
Kennisclip de verdachte en de advocaat
Legaliteitsbeginsel
→ Art 1. Sr
, = Geen feit is strafbaar dan uit kracht uit een daaraan voorafgaande wettelijke bepaling
Verdachte
→ Art. 27 Sv
→ Redelijk vermoeden van schuld aan een strafbaar feit
- Vereisten:
1. Redelijk vermoeden van schuld
2. Op grond van objectiveerbare feiten en omstandigheden
- dus de feiten en omstandigheden die voor een willekeurige derde een
redelijk vermoeden van schuld zouden moeten opleveren
3. Aan een concreet strafbaar feit
Gevolgen aanmerken verdachte:
1. Dwangmiddelen mogen tegen de verdachte worden ingezet, dus zijn vrijheid
wordt ingeperkt
2. De verdachte verkrijgt aanvullende rechten:
a. Recht op rechtsbijstand (28 Sv)
→ Recht op een raadsman (gekozen of toegewezen)
- Consultatiebijstand (28c Sv)
- Verhoorbijstand (28d Sv)
- Vrije toegang tot ongestoord contact (45 Sv)
b. Zwijgrecht (29 Sv)
→ Niet verplicht vragen te beantwoorden
- Vloeit voort uit het ‘nemo tenetur’ beginsel: de verdachte mag niet
gedwongen worden mee te werken aan zijn eigen veroordeling
- Cautie: mededeling dat verdachte recht heeft op zwijgrecht (arrest
plastic boodschappentasje)
c. Recht op inzage processtukken (30 Sv)
= interne openbaarheid
- Alle processtukken van de zaak
- Mogelijkheid tot beperking
- Bezwaar mogelijk
- Vertaling
- Na uitreiking dagvaarding
Kennisclip Het vierlagenmodel
Het legaliteitsbeginsel
= Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgaande wettelijke
strafbepaling
