Samenvatting Inleiding tot het recht + notities + boek 2025 (punt: 17/20)

INLEIDING TOT HET RECHT
HET RECHT (INLEIDEND COLLEGE)

EEN TEASER

 Megan en onlyfans
 Belastingen betalen of Onlyfans?
o Beroep
 Code 1650, progressief tarief
 Hoe meer verdienen, hoe meer belastingen
o Bijverdienste
 Code 1200, vast tarief 33%
 Indien inkomsten niet aangeef
o Belastingverhoging
o Strafrechtelijke vervolging wegens fiscale fraude
 Vluchten naar Dubai en belastingen ontlopen?
o Nee, belastingverdrag
o Overeenkomst tussen 2 staten over hoe ze inwoners zullen belasten
 Heeft een bedrijf op haar naam, dat vroeger van haar vader was
o Vader, bij verstek opgelegd
 Niet naar proces geweest
 Burgerlijke partij = vertegenwoordigt zijn eigen persoonlijk belang, iemand
die schade lijdt door misdrijf

REDENEN VOOR HET RECHT

 Recht beoogt te ordenen = samenleving structuur geven
o Ook
 Geschillen vermijden
 Zo weinig mogelijk geschillen, door zoveel mogelijk
regels op te leggen
 Geschillen beslechten
 Ervoor zorgen dat mensen een straf krijgen, dus gevolg
geven aan misdrijf
 Symbool
 Vb. dood geboren kind, juridisch nooit bestaan, toch
erkenning geven  akte levenloos kind (art. 59)
o Gezag + gebrek aan keuze
 Kan je niet onttrekken aan wetgeving
 We hopen dat recht tot rechtvaardigheid leidt
 Wetten verschijnen in het staatsblad = geacht wet te kennen
 Het recht heeft verschillende takken en niveaus
o Strafrecht = tak , niveaus = nationaal of internationaal recht
 Het recht bevat veel jargon




1

,  Recht leunt aan bij ethiek  invloed op elkaar
o Vb. abortus, transpersonen
 Recht streeft morele doelen na
 Er moet een materieel doel gekoppeld worden aan het recht
o Fysieke/morele integriteit beschermen
o Goederen beschermen
o Economisch systeem organiseren
o Politiek systeem organiseren
 Rechtszekerheid (niet onveranderlijkheid)
o Bekendmaking (Belgisch staatsblad)
o Duidelijkheid
o Coherentie
o Juridische stabiliteit




WAT IS RECHT? (BASISCOLLEGE 1)


2

,OBJECTIEF VS. SUBJECTIEF RECHT


HET VERSCHIL




 Objectief: zoals in wetboek staat
o Vb. Vlaams Woning huur decreet, regels studentenarbeid
o Administratieve rechtbanken = objectief contentieux
 Raad van State
o Jij vs. overheid
 Subjectief: individuele aanspraken die je uit objectief recht kan halen
o Vb. huurbaas moet gat in het dak maken, afhankelijk van eigen uren
gewerkt als student
o Gewone rechtbanken en hoven = subjectief contentieux
 Familierechtbank, correctionele rechtbank
o Jij vs. Andere burgers/overheid
 Extra vb. in dia 7,9
o Nadenken of het aanklagen iets veranderd aan je situatie of niet
 Gebonden bevoegdheid of discretionaire bevoegdheid
o Gebonden bevoegdheid (subjectief recht)
 Overheid moet bepaalde regels volgen
 Vb. pensioenen uitkeren
o Discretionaire bevoegdheid (geen subjectief recht)
 Recht geeft overheid beleidsvrijheid
 Vb. bouwvergunning geven ja al dan nee




OBJECTIEF RECHT KENMERKEN

ALGEMEEN


3

,  Recht is algemeen en
onpersoonlijk
 Logisch, anders zou het geen
regel zijn
 Waarborg tegen willekeur
 Rechtsregel = geldt voor
iedereen
 Individueel besluit = gevolg voor
1 of bepaalde personen



GEDRAG
 Recht beoordeelt (uitwendig) gedrag van rechtssubjecten
o Mensen (natuurlijke personen, vanaf dag dat je levend geboren
wordt)
o Door mensen gecreëerde juridische entiteiten (rechtspersoon)
 Niet van rechtsobjecten (dieren en goederen)
o Geen juridische verantwoordelijkheid
o Geen procespartij




OPGELEGD
 Het recht kan je verboden opleggen (rookverbod op strand)
 Het recht kan je opleggen om iets te doen (schuldig verzuim)
 Inspanningsverbintenis vs. Resultaatverbintenis
o Inspanningsverbintenis
 “ik zal mijn best doen”
 Beoordeling
 Meestal: Hoe zou een voorzichtige en redelijke
persoon gehandeld hebben in gelijkaardige
omstandigheden?
o “Culpa levis in abstracto”
 Soms: Hoe zou je met je eigen goed zijn omgegaan?
o “Culpa levis in concreto”
o Resultaatsverbintenis
 “Het gaat lukken, tenzij mijn oven zou stukgaan of ik ziek zou
worden”
 Beoordeling
 op basis van het resultaat



4

, o Is het resultaat er niet (of is het niet goed), dan
bega je een fout!
 tenzij overmacht
o Je kan er niet aan doen!
o Situatie buiten je wil om waardoor je het
afgesproken resultaat niet kan bereiken
 Hoe herkennen?
 Er is een duidelijk gebod/verbod
 Gebrek een “aleatoir karakter” = grote onzekerheid
(mag niet bij resultaatsverbintenis)
 Overeenkomst tussen partijen

ORDENEND



AFDWINGBAAR
 Recht gaat rechttrekken wat krom is
 Afdwingingsnormen geven voorkeur aan rechtsherstel
o Bij onrechtmatige daad
o Bij overeenkomst
o Maar ook in relatie met overheid
 Soms ook herstel van schade nodig




 En soms zijn er ook beteugende sancties
o Publieke straffen
 Straf 1: (repressieve) vrijheidsberoving
 Niet elke vrijheidsberoving is straf
o Gesloten terugkeercentra
o Gedwongen opname geesteszieken
o Internering
 Straf 2: vermogensrechtelijke straffen
o Private straffen
 Dit kan niet

SUBJECTIEF RECHT
 Rechtsfeit + het recht (objectief) = mijn recht (subjectief)




5

,HET RECHT OPDELEN


NATIONAAL – INTERNATIONAAL – SUPRANATIONAAL
 Nationaal recht als uitgangspunt
o Wetten en regels opgesteld vanuit België
 Internationaal en supranationaal recht als uitzonderingen
o Supranationaal
 Vb. Europese Unie
o Internationaal
 Vb. verdrag mensenrechten

PUBLIEK – PRIVAAT
 Publiek
o Publiek belang
o Tussen burgers en overheid
 Privaat
o Privaat belang
o Tussen burgers onderling, bedrijven onderling, burgers en bedrijven
 Onderscheid vervaagt
o Onrechtmatige daad door overheid
o Overheid als ‘private contractant’
 Toch belang van onderscheid
o Dwingend karakter van publiekrecht
o Eenzijdig karakter van publiekrecht
 Overheid kan beslissingen opleggen (en afdwingen), zonder
dat hij eerst naar de rechter moet
o Zwaardere verplichtingen in
publiekrecht
 Moet eerlijk blijven
o Overheid neemt zelf initiatief om
normenschending af te dwingen




6

,FUNDAMENTELE BEGINSELEN (BASISCOLLEGE 2)

 Opzoeking schuldig hulpverzuim
o Strafwetboek, art. 422 bis, p. 2637
o Boetes maal 8

ALLEEN PERSONEN HEBBEN RECHTSPERSOONLIJKHEID


RECHTSSUBJECTEN
 Geen wettelijke definitie, wel aanwijzingen in BW
 Art. 3:38 BW
o Voorwerpen, ongeacht of ze natuurlijk of kunstmatig, lichamelijk of
onlichamelijk zijn, zijn te onderscheiden van dieren. Voorwerpen en
dieren zijn te onderscheiden van personen.
o Lichamelijk VW= voorwerp kan vastpakken
o Onlichamelijk VW= intellectueel eigendom
 Art. 3:35, tweede lid BW
o Elke natuurlijke persoon of rechtspersoon heeft een vermogen en,
behoudens indien de wet anders bepaalt, slechts één enkel
vermogen
 Zijn dragers van rechten en plichten




RECHTSPERSONEN
 Zijn juridische constructies opgericht door de wet of door natuurlijke
personen
o Vb. Danone, KULeuven, Artsen zonder grenzen
 Kunnen in eigen naam en voor eigen rekening optreden in het
rechtsverkeer en hebben een eigen vermogen.
 Binnen bepaalde grenzen blijven
o Wettelijkheidsbeginsel
 Binnen wettelijke voorwaarden
 De wet kent beperkt aantal rechtsvormen
 NV, VZW
o Doelbeperkingsbeginsel
 Rechtspersonen hebben een “statutair doel”
 Mogen enkel binnen dat doel handelen
 Vb. richt café op, bij notaris vastleggen wat doel is,
drank verkopen


7

,  Waarom oprichten?  werk en privé gescheiden, vooral portemonnee
o Feitelijke vereniging is niet zo slim
 Persoonlijk vermogen aansprakelijk bij problemen
o Daarom best rechtspersoon
 Persoonlijk vermogen wordt gespaard

RECHTSSUBJECTEN
 Zijn dragers van rechten en plichten
 Een recht hebben, wil niet steeds zeggen dat je het ook zelfstandig mag en
kan uitoefenen
o Rechtsbekwaamheid
 Heb je het recht?
 Vb. onder 16-18 mag je niet gaan stemmen
o Handelingsbekwaamheid
 Mag je het recht zelf(standig) uitoefenen?
 Vb. 17 jarige kan geen lening aangaan,
huwelijkspartner (1 partner mag niet op eentje de
familiewoning verkopen)
 Onder 18 niet handelingsbekwaam
o Wilsbekwaamheid
 Kan je het recht zelf uitoefenen?

RECHTSOBJECTEN
 Zijn geen dragers van rechten en plichten
 Voorwerp = rechtsobject
 Dieren = ?
o Art. 3.39 BW
 Dieren hebben een gevoelsvermogen en hebben biologische noden. De
bepalingen met betrekking tot lichamelijke voorwerpen zijn op dieren
van toepassing, met inachtneming van de wettelijke en reglementaire
bepalingen ter bescherming van dieren en van de openbare orde.
o Rechtsobject
o Kunnen voor rechtssubjecten aanleiding geven tot rechten en
plichten
 Afdeling Dierenwelzijn  geven rechtsobjecten bepaalde
bescherming




8