C1 – Gastro-enterologie A
Anatomie
Klep van Bauhin: overgang dunne naar dikke darm
Vaten spijsverteringskanaal:
- Truncus coeliacus: t/m bovenste helft duodenum + milt + pancreas
- A. mesenterica superior: t/m 2/3 deel van colon transversum
- A. mesenterica inferior: laatste deel darm
Intraperitoneaal: in vrije buikholte (bloedvat via mesenterium naar orgaan)→bloeding: doodbloeding
Extraperitoneaal: buiten buikholte → bloeding: stopt vanzelf
Rode lijn = peritoneum
Gele lijn = oerdarm
Visceraal peritoneum: om darm
Parietaal peritoneum: in buikholte
Mesenterium: 2 lagen peritoneum
komen samen
Intraperitoneaal Extraperitoneaal
Colon transversum Ureter, blaas, nieren
Colon sigmoïdeum Bijnieren
Galblaas Duodenum
Coecum, appendix Colon ascendens
Jejunum, ileum Colon descendens
Maag Rectum
Ovaria, tuba, uterus Testes
Lever Prostaat
Milt Pancreas
Thoraxwand van buiten naar binnen:
- M. intercostalis externus
- M. intercostalis internus
- M. tranversus thoracis
Buikwand van buiten naar binnen:
- (M. rectus abdominis)
- M. obliquus abdominis externus
- M. obliquus abdominis internus
- M. transversus abdominis
4 grenzen van het lieskanaal (MALT):
- M (m. obliquus abdominus internus & tranversus abdominis) = cranial
- A (aponeurosis van m. obliquus abdominus externus) = anterior
- L (ligament inguinale) = caudal
- T (transversalis fascia) = posterior
,Galwegen
1. Corpus
2. Ductus cysticus
3. Galblaas
4. Ductus choledochus
5. Ductus hepaticus dexter
6. Ductus pancreaticus
7. Ductus hepaticus communis
8. Fundus
9. Ductus hepaticus sinister
10. Infundibulum
Cholelithiasis (galsteenlijden)
Vorming galstenen door:
- Oververzadiging van gal met cholesterol
- Versnelde kristallisatie van cholesterol
- Motiliteitsstoornissen van galblaas en darm
3 groepen:
- Asymptomatisch galsteenlijden: zonder symptomen
- Symptomatisch galsteenlijden: koliekpijnen, maar steen gaat uiteindelijk door papil
- Gecompliceerd galsteenlijden: steen blijft hangen en geeft complicaties (cholecystitis,
cholangitis, pancreatitis)
Risicofactoren (5-F): forty (40-60), fat, female, fertile (zwanger+antic), fair (blanke huid/licht haar)
Symptomen:
- Biliaire koliekaanval (aanhoudende pijn van 30 min tot 12 uur, diep/continu karakter)
- Dyspeptische klachten → opgeblazen gevoel, opboeren, misselijkheid, zuurbranden
- Vetintolerantie
Signalen waarbij je aan galstenen moet denken:
- Biliaire koliek
- Uitstralende pijn rechtsom naar rug
- Positieve reactie op eenvoudige pijnstilling
Acute cholecystitis
= Complicatie galstenen → steen in ductus cysticus → stase van bacteriën → ontsteking
- Aanhoudende hevige pijn rechtsboven in de buik
- Koorts, misselijkheid, braken
LO:
- Drukpijn rechts
- Peritoneale prikkeling: loslaatpijn + defense musculaire
- Symptoom van Murphy: drukpijn inademing
Lab: leukocytose (bij langer bestaand: bezinking + CRP verhoogd)
Aanvullend: echo
Behandeling:
- Cholecystectomie → laparoscopisch (hoog risico = drainage galblaas)
- Conservatief: bedrust + antibiotica
,Syndroom van Mirizzi: stenen in nek van galblaas → cholestase + obstructie-icterus
Galsteenileus: galstenen breken door naar duodenum → afsluiting
Cholangitis
- Obstruerende stenen in ductus choledochus
- Koorts met koude rillingen
- Pijn rechts in bovenbuik
- Icterus
- Zieke patiënt
Galstenen
Diagnostiek:
- Echo:
o Galstenen geven slagschaduw
o Dilatatie ductus hepatocholedochus
- ERCP: endoscoop + contrast
- MRI (MRCP)
Combinatie van galstuwing en aanwezigheid van bacteriën kunnen ernstige sepsis veroorzaken.
Acute biliaire pancreatitis
- Galsteen voor de uitgang van ductus pancreaticus (dus bij papil van Vater)
- Klinische beeld ontwikkelt snel
- Hevige continue pijn in bovenbuik, uistraling rug en flanken
- Misselijkheid, braken, opgezette buik (door paralytische ileus bij ernstig ontstekingsproces)
LO:
- Drukpijn bovenbuik + linkerflank
- Soms icterus
- Ecchymosen (bloeding in huid, soort blauwe plek)
o Symptoom van Grey-Turner: ecchymosen flank
o Symptoom van Cullen: ecchymosen navel
Lab: verhoogd serumamylase, hoog CRP in eerste 48 uur lijkt te correleren met ernst pancreatitis
Beeldvorming: echo/CT
Behandeling:
- Opname (observatie
- ERCP, en later cholecystectomie
- Vocht, pijnstilling, maagsonde
Acute buikpijn
Peritonitis
- Ontsteking buikvlies
- Primair of secundair (besmetting vanuit een ziek orgaan)
Kenmerken:
- Vervoerspijn
- Hoestpijn
- Loslaatpijn
, - Defense musculaire
- Opstootpijn
- Slingerpijn
Perforatie:
- Acute heftige pijn in buik
- Heftigheid hangt af van wat de buikholte in lekt
- Direct goed lokaliseerbaar
→ Kan zorgen voor een peritonitis
Obstructie-ileus:
- Koliekpijn (nier-, gal-, darm-)
- Goed lokaliseerbaar
- Braken
- Bewegingsdrang
- Ontlasting houdt op
- Darm wordt necrotisch
Bloeding:
- Pijn buik/rug
- Eerst gelokaliseerd, daarna diffuus
- Vaak shock
Bovenbuiksklachten
75% is functioneel (onduidelijke oorzaak)
Functionele dyspepsie
- SOLK (somatisch onverklaarbare lichamelijke klachten)
- Klachten moeten laatste 3 maanden aanwezig zijn en minstens 6 maanden geleden
begonnen zijn
- Vol gevoel
- Pijn bovenbuik
- Misselijkheid/braken
GERD (gastro esophageal reflux disease)
- Zuurbranden (bukken/ liggen)
- Pijn op de borst
- Regurgitatie (terugstroom vloeistof)
- Opgeblazen gevoel/ opboeren
- Heesheid/ hoesten
- Chronische hoestklachten/ gastric astma
- Vage bovenbuiksklachten
Risicofactoren: roken, ouderdom, alcohol, vertraagde maagontlediging, overgewicht, zwangerschap
Complicaties: Barret oesophagus, carcinoom, peptische stenose, gastric astma
Diagnose: gastroscopie
Behandeling:
- Leefstijladviezen (roken, alcohol, dieet, gewicht, hoofdeinde omhoog)
- Maagzuurremming (PPI, H2-antagonist, antacida)
Anatomie
Klep van Bauhin: overgang dunne naar dikke darm
Vaten spijsverteringskanaal:
- Truncus coeliacus: t/m bovenste helft duodenum + milt + pancreas
- A. mesenterica superior: t/m 2/3 deel van colon transversum
- A. mesenterica inferior: laatste deel darm
Intraperitoneaal: in vrije buikholte (bloedvat via mesenterium naar orgaan)→bloeding: doodbloeding
Extraperitoneaal: buiten buikholte → bloeding: stopt vanzelf
Rode lijn = peritoneum
Gele lijn = oerdarm
Visceraal peritoneum: om darm
Parietaal peritoneum: in buikholte
Mesenterium: 2 lagen peritoneum
komen samen
Intraperitoneaal Extraperitoneaal
Colon transversum Ureter, blaas, nieren
Colon sigmoïdeum Bijnieren
Galblaas Duodenum
Coecum, appendix Colon ascendens
Jejunum, ileum Colon descendens
Maag Rectum
Ovaria, tuba, uterus Testes
Lever Prostaat
Milt Pancreas
Thoraxwand van buiten naar binnen:
- M. intercostalis externus
- M. intercostalis internus
- M. tranversus thoracis
Buikwand van buiten naar binnen:
- (M. rectus abdominis)
- M. obliquus abdominis externus
- M. obliquus abdominis internus
- M. transversus abdominis
4 grenzen van het lieskanaal (MALT):
- M (m. obliquus abdominus internus & tranversus abdominis) = cranial
- A (aponeurosis van m. obliquus abdominus externus) = anterior
- L (ligament inguinale) = caudal
- T (transversalis fascia) = posterior
,Galwegen
1. Corpus
2. Ductus cysticus
3. Galblaas
4. Ductus choledochus
5. Ductus hepaticus dexter
6. Ductus pancreaticus
7. Ductus hepaticus communis
8. Fundus
9. Ductus hepaticus sinister
10. Infundibulum
Cholelithiasis (galsteenlijden)
Vorming galstenen door:
- Oververzadiging van gal met cholesterol
- Versnelde kristallisatie van cholesterol
- Motiliteitsstoornissen van galblaas en darm
3 groepen:
- Asymptomatisch galsteenlijden: zonder symptomen
- Symptomatisch galsteenlijden: koliekpijnen, maar steen gaat uiteindelijk door papil
- Gecompliceerd galsteenlijden: steen blijft hangen en geeft complicaties (cholecystitis,
cholangitis, pancreatitis)
Risicofactoren (5-F): forty (40-60), fat, female, fertile (zwanger+antic), fair (blanke huid/licht haar)
Symptomen:
- Biliaire koliekaanval (aanhoudende pijn van 30 min tot 12 uur, diep/continu karakter)
- Dyspeptische klachten → opgeblazen gevoel, opboeren, misselijkheid, zuurbranden
- Vetintolerantie
Signalen waarbij je aan galstenen moet denken:
- Biliaire koliek
- Uitstralende pijn rechtsom naar rug
- Positieve reactie op eenvoudige pijnstilling
Acute cholecystitis
= Complicatie galstenen → steen in ductus cysticus → stase van bacteriën → ontsteking
- Aanhoudende hevige pijn rechtsboven in de buik
- Koorts, misselijkheid, braken
LO:
- Drukpijn rechts
- Peritoneale prikkeling: loslaatpijn + defense musculaire
- Symptoom van Murphy: drukpijn inademing
Lab: leukocytose (bij langer bestaand: bezinking + CRP verhoogd)
Aanvullend: echo
Behandeling:
- Cholecystectomie → laparoscopisch (hoog risico = drainage galblaas)
- Conservatief: bedrust + antibiotica
,Syndroom van Mirizzi: stenen in nek van galblaas → cholestase + obstructie-icterus
Galsteenileus: galstenen breken door naar duodenum → afsluiting
Cholangitis
- Obstruerende stenen in ductus choledochus
- Koorts met koude rillingen
- Pijn rechts in bovenbuik
- Icterus
- Zieke patiënt
Galstenen
Diagnostiek:
- Echo:
o Galstenen geven slagschaduw
o Dilatatie ductus hepatocholedochus
- ERCP: endoscoop + contrast
- MRI (MRCP)
Combinatie van galstuwing en aanwezigheid van bacteriën kunnen ernstige sepsis veroorzaken.
Acute biliaire pancreatitis
- Galsteen voor de uitgang van ductus pancreaticus (dus bij papil van Vater)
- Klinische beeld ontwikkelt snel
- Hevige continue pijn in bovenbuik, uistraling rug en flanken
- Misselijkheid, braken, opgezette buik (door paralytische ileus bij ernstig ontstekingsproces)
LO:
- Drukpijn bovenbuik + linkerflank
- Soms icterus
- Ecchymosen (bloeding in huid, soort blauwe plek)
o Symptoom van Grey-Turner: ecchymosen flank
o Symptoom van Cullen: ecchymosen navel
Lab: verhoogd serumamylase, hoog CRP in eerste 48 uur lijkt te correleren met ernst pancreatitis
Beeldvorming: echo/CT
Behandeling:
- Opname (observatie
- ERCP, en later cholecystectomie
- Vocht, pijnstilling, maagsonde
Acute buikpijn
Peritonitis
- Ontsteking buikvlies
- Primair of secundair (besmetting vanuit een ziek orgaan)
Kenmerken:
- Vervoerspijn
- Hoestpijn
- Loslaatpijn
, - Defense musculaire
- Opstootpijn
- Slingerpijn
Perforatie:
- Acute heftige pijn in buik
- Heftigheid hangt af van wat de buikholte in lekt
- Direct goed lokaliseerbaar
→ Kan zorgen voor een peritonitis
Obstructie-ileus:
- Koliekpijn (nier-, gal-, darm-)
- Goed lokaliseerbaar
- Braken
- Bewegingsdrang
- Ontlasting houdt op
- Darm wordt necrotisch
Bloeding:
- Pijn buik/rug
- Eerst gelokaliseerd, daarna diffuus
- Vaak shock
Bovenbuiksklachten
75% is functioneel (onduidelijke oorzaak)
Functionele dyspepsie
- SOLK (somatisch onverklaarbare lichamelijke klachten)
- Klachten moeten laatste 3 maanden aanwezig zijn en minstens 6 maanden geleden
begonnen zijn
- Vol gevoel
- Pijn bovenbuik
- Misselijkheid/braken
GERD (gastro esophageal reflux disease)
- Zuurbranden (bukken/ liggen)
- Pijn op de borst
- Regurgitatie (terugstroom vloeistof)
- Opgeblazen gevoel/ opboeren
- Heesheid/ hoesten
- Chronische hoestklachten/ gastric astma
- Vage bovenbuiksklachten
Risicofactoren: roken, ouderdom, alcohol, vertraagde maagontlediging, overgewicht, zwangerschap
Complicaties: Barret oesophagus, carcinoom, peptische stenose, gastric astma
Diagnose: gastroscopie
Behandeling:
- Leefstijladviezen (roken, alcohol, dieet, gewicht, hoofdeinde omhoog)
- Maagzuurremming (PPI, H2-antagonist, antacida)
