Biologie samenvatting hoofdstuk 3
Paragraaf 3.1
Fenotype en genotype
Fenotype = alle waarneembare eigenschappen van een individu
Genotype = informatie over alle erfelijke eigenschappen van een
individu
De erfelijke eigenschappen bevinden zich op de chromosomen, die
erfelijke informatie van ouders aan nakomelingen doorgeven via
spermacellen en eicellen. Bij bevruchting vormen deze
chromosomen samen de zygote, waardoor het genotype van het
individu ontstaat.
Chromosomen
Chromosomen = lange en dunne draden in de celkern, zichtbaar
tijdens celdeling.
Mensen hebben 22 paar autosomen en 1 paar
geslachtschromosomen. Die geslachtschromosomen heten bij
mannen XY en bij vrouwen XX.
Een karyogram/karyotype = een rangschikking van chromosomen
Homologe chromosomen = chromosomen die gelijk van lengte en
vorm zijn
Genen en DNA
Gen = een deel van een chromosoom dat alle informatie bevat voor
een of meer erfelijke eigenschappen of een deel van een erfelijke
eigenschap
Een DNA molecuul is opgebouwd uit 2 ketens die als een spiraal om
elkaar heen liggen. Een DNA-keten is opgebouwd uit aan elkaar
gekoppelde nucleotiden.
Een nucleotide bestaat uit een fosfaatgroep, desocyribose en een
stikstofbase. Er komen 4 verschillende nucleotiden in DNA voor:
adenine (A), thymine (T), cytosine (C), en guanine (G). Adenine is
steeds verbonden met thymine en cytosine steeds met guanine.
Genoom = alle DNA-moleculen in een cel
DNA-sequentie = de volgorde van nucleotiden in een gen. Het
, vormt een code voor een bepaalde eigenschap.
Allel = een variatie in de nucleotidenvolgorde van een gen
Genen kunnen aan- en uitstaan:
Aan een eigenschap komt tot uiting in het fenotype
genexpressie
Uit geninactivatie genen zijn niet nodig bij een bepaalde
eigenschap
Het fenotype wordt bepaald door het genotype en milieufactoren.
Bijvoorbeeld licht, lucht, ziekten en (op)voeding.
Modificatie = verandering van het fenotype. De informatie in de
chromosomen (DNA-sequentie) verandert hierdoor niet. De
modificatie wordt dus niet doorgegeven aan nakomelingen.
Aangeboren afwijkingen ontstaan door factoren in de baarmoeder,
terwijl erfelijke aandoeningen via chromosomen van ouders worden
doorgegeven.
Paragraaf 3.2
Homozygoot en heterozygoot
In lichaamscellen komen genen in paren voor en in geslachtscellen
komen ze enkelvoudig voor.
Homozygoot = het genenpaar voor een eigenschap bestaat uit
twee gelijke allelen.
Heterozygoot = het genenpaar voor een eigenschap bestaat uit
twee ongelijke allelen.
Dominant en recessief
Dominant allel = een allel dat altijd tot uiting komt in het fenotype
- Individuen waarbij een dominant gen tot uiting komt in het
fenotype, zijn homozygoot of heterozygoot voor deze eigenschap
Recessief allel = een allel dat alleen tot uiting komt in het fenotype
als er geen dominant allel aanwezig is
- Individuen waarbij een recessief gen tot uiting komt in het
fenotype, zijn homozygoot voor deze eigenschap.
Volledig dominant = een recessief allel komt bij een heterozygoot
individu helemaal niet tot uiting in het fenotype (bijv. dominant allel
Paragraaf 3.1
Fenotype en genotype
Fenotype = alle waarneembare eigenschappen van een individu
Genotype = informatie over alle erfelijke eigenschappen van een
individu
De erfelijke eigenschappen bevinden zich op de chromosomen, die
erfelijke informatie van ouders aan nakomelingen doorgeven via
spermacellen en eicellen. Bij bevruchting vormen deze
chromosomen samen de zygote, waardoor het genotype van het
individu ontstaat.
Chromosomen
Chromosomen = lange en dunne draden in de celkern, zichtbaar
tijdens celdeling.
Mensen hebben 22 paar autosomen en 1 paar
geslachtschromosomen. Die geslachtschromosomen heten bij
mannen XY en bij vrouwen XX.
Een karyogram/karyotype = een rangschikking van chromosomen
Homologe chromosomen = chromosomen die gelijk van lengte en
vorm zijn
Genen en DNA
Gen = een deel van een chromosoom dat alle informatie bevat voor
een of meer erfelijke eigenschappen of een deel van een erfelijke
eigenschap
Een DNA molecuul is opgebouwd uit 2 ketens die als een spiraal om
elkaar heen liggen. Een DNA-keten is opgebouwd uit aan elkaar
gekoppelde nucleotiden.
Een nucleotide bestaat uit een fosfaatgroep, desocyribose en een
stikstofbase. Er komen 4 verschillende nucleotiden in DNA voor:
adenine (A), thymine (T), cytosine (C), en guanine (G). Adenine is
steeds verbonden met thymine en cytosine steeds met guanine.
Genoom = alle DNA-moleculen in een cel
DNA-sequentie = de volgorde van nucleotiden in een gen. Het
, vormt een code voor een bepaalde eigenschap.
Allel = een variatie in de nucleotidenvolgorde van een gen
Genen kunnen aan- en uitstaan:
Aan een eigenschap komt tot uiting in het fenotype
genexpressie
Uit geninactivatie genen zijn niet nodig bij een bepaalde
eigenschap
Het fenotype wordt bepaald door het genotype en milieufactoren.
Bijvoorbeeld licht, lucht, ziekten en (op)voeding.
Modificatie = verandering van het fenotype. De informatie in de
chromosomen (DNA-sequentie) verandert hierdoor niet. De
modificatie wordt dus niet doorgegeven aan nakomelingen.
Aangeboren afwijkingen ontstaan door factoren in de baarmoeder,
terwijl erfelijke aandoeningen via chromosomen van ouders worden
doorgegeven.
Paragraaf 3.2
Homozygoot en heterozygoot
In lichaamscellen komen genen in paren voor en in geslachtscellen
komen ze enkelvoudig voor.
Homozygoot = het genenpaar voor een eigenschap bestaat uit
twee gelijke allelen.
Heterozygoot = het genenpaar voor een eigenschap bestaat uit
twee ongelijke allelen.
Dominant en recessief
Dominant allel = een allel dat altijd tot uiting komt in het fenotype
- Individuen waarbij een dominant gen tot uiting komt in het
fenotype, zijn homozygoot of heterozygoot voor deze eigenschap
Recessief allel = een allel dat alleen tot uiting komt in het fenotype
als er geen dominant allel aanwezig is
- Individuen waarbij een recessief gen tot uiting komt in het
fenotype, zijn homozygoot voor deze eigenschap.
Volledig dominant = een recessief allel komt bij een heterozygoot
individu helemaal niet tot uiting in het fenotype (bijv. dominant allel
