4. Functionele Managementgebieden
+ AVV week 1
Verantwoording aantekeningen & literatuur
*SV&LD: Alle literatuur + aantekeningen samengevat & verwerkt in leerdoelen.
*x: niet samengevat vanwege gebrek aan relevantie / niet aanwezig tijdens bijeenkomst.
1.4 Aantekeningen College SV&LD
Oldenhof, L. (2017). ‘Schaduwen als onderzoeksstrategie: het volgen SV&LD
van zorgmanagers in hun dagelijkse werk’. Kwalon 22(2), pp. 39-44
SV&LD
Mortelmans, D. (2017). ‘Hoofdstuk 9: Observeren.’ Handboek
kwalitatieve onderzoeksmethoden. Leuven/Den Haag: Acco
4.1 Aantekeningen college SV&LD
Hartmann & Bouwens (2014) – H1 SV&LD
4.2 Aantekeningen werkgroep SV&LD
4.3 Aantekeningen werkgroep SV&LD
Kostenplaatsmethode.pdf SV&LD
Kosten - Heezen.pdf SV&LD
4.5 Aantekeningen college SV&LD
Vissers and Beech, hoofdstuk 4 pag 51-63, tot ‘Sessions as a batch SV&LD
processing mechanism’ (hier beschikbaar als korte overname).
Zorglogistiek Basisboek. Hoofdstuk 1, hoofdstuk 3 (behalve par 3.2.4) SV&LD
4.6 SV&LD
Aantekeningen college
Paragraaf 1.6 in: Annabel Bolck (2010), Aan de slag met statistiek. SV&LD
Boom Lemma: Den Haag. ISBN 978 90 473 0135-6
Hoofdstuk 3 t/m paragraaf 3.3 in: Annabel Bolck (2010), Aan de slag SV&LD
met statistiek. Boom Lemma: Den Haag. ISBN 978 90 473 0135-6
Paragraaf 4.1en 4.2 in: Liliane Pintelon en Frank Van Puyvelde SV&LD
(2011). Zorglogistiek Basisboek. Leuven: Acco
4.7 SV&LD
Aantekeningen werkgroep
4.8 Aantekeningen werkgroep SV&LD
Zie 4.6 voor literatuur
Legenda leerdoelen per discipline:
- AVV
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 1 EUR 2019-2020
1
, - Management Accounting & Control
- Information Management
- Operations Management
1.4 Participerend observeren
Inleiding
Wat houdt kwalitatief onderzoek in?
- De manieren waarop mensen betekenis geven aan de wereld;
- De werkelijkheden die door menselijk handelen ontstaan;
- Een fenomeen bestuderen in een natuurlijke context.
Vormen van kwalitatief onderzoek:
- Interviewen
- Observeren
- Documentenanalyse
verschillende vormen van participerend observeren van elkaar onderscheiden
Wat is participerend observeren?
➔ Intensieve omgang met relatief kleine groep mensen;
➔ Levert kennis en inzichten op over een lokale situatie;
➔ Is vaak gericht op beschrijven en doorgronden van alledaagse praktijken;
➔ Heeft als doel om het gedrag van mensen te begrijpen.
Waar komt het vandaan?
Sociale antropologie in niet-Westerse samenleving → uitgebreid in de jaren ‘20
naar Westerse samenleving (Chicago School tradition): onderzoekers vestigden
zich in deze wijken en leefden ‘van binnenuit’ mee.
Wat is etnografie?
➔ Verkent de sociale wereld aan de hand van rijke beschrijvingen = thick
descriptions: beschrijving van een object in de bepaalde context (gedetailleerd).
◆ Welke details van de context zijn van belang voor de observatie?
◆ Tot welke mate zijn de details van de context van belang voor de
observatie? → afhankelijk van keuze van de onderzoeker.
◆ Gaat om gedetailleerde, idiosyncratische (gericht op het individu) of
artistieke (literaire beschrijving van de sociale werkelijkheid) beschrijvingen.
➔ Probeert te begrijpen hoe verschillende mensen hun leven ervaren, interpreteren en
structureren.
➔ Draait om de sociale constructie van betekenis, overtuigingen en waarden, en hoe
die tot uiting komen in sociale praktijken, rituelen en verhalen.
Waarom participerend observeren?
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 1 EUR 2019-2020
2
, Onderzoeker wordt steeds vaker gevraagd om bij te
dragen aan de interventie die hij/zij bestudeert. Zij kunnen
vervolgens ook bijdragen aan de vorming van nieuwe
kennis. Hiermee ontstaat meer een wisselwerking tussen
de theorie en de praktijk.
Hoe stel je je op bij het participerend observeren?
Publieke omgeving: open plek, waar iedereen kan
komen.
Private omgeving: ‘afgesloten’ organisatie.
Verhuld: ‘undercover’, mensen weten niet dat jij aan
het observeren bent.
Onverhuld: mensen weten wel dat jij aan het
observeren bent.
Ethisch gezien waarschijnlijk het beste als jij onverhuld
observeert. Er volgt wel een risico op sociaal-
wenselijk gedrag, wat de observatie negatief kan beïnvloeden → altijd toch zo
open mogelijk zijn over jouw rol en jouw onderzoek.
Verdedingsstrategieën van respondenten die de toegang tot de setting moeilijk kunnen
maken:
- Verbale strategie: het verstrekken van valse informatie, het ontwijken van
antwoorden of het voor evident houden van feiten.
- De onderzoeker van het kastje naar de muur sturen.
- Onzekerheden van de onderzoeker tegen hem gebruiken: vragen in twijfel trekken,
als dom bestempelen.
Fases van intreding in de setting
1. De onderzoeker is een vreemdeling.
2. Vertrouwheidsfase: de participatie is nog niet natuurlijk
3. Vertrouwelijke fase: onderzoeker maakt deel uit van de setting
Hierna volgt dat het van belang is de banden binnen de setting te onderhouden, en zich
empathisch en respectvol te gedragen tegenover de setting. Ook reciprociteit (iets
teruggeven aan de setting) is van belang.
De acht ideaaltypes observatoren volgens Shank (2006):
● De secretaris
○ Bestudeert alles, brede & gedetailleerde veldnotities → uitgebreide
data.
○ Keuzes worden door uitgebreidheid verhuld, zorgt voor eenzijdigheid.
● De fotograaf
○ Registreert wat er te zien is;
○ Goede observatie gaat verder dat het visuele, zorgt dus voor eenzijdigheid.
● De bandopnemers
○ Richt zich op taal en conversatie
○ Mist daardoor de toon, het non-verbale en de interactie met de omgeving.
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 1 EUR 2019-2020
3
+ AVV week 1
Verantwoording aantekeningen & literatuur
*SV&LD: Alle literatuur + aantekeningen samengevat & verwerkt in leerdoelen.
*x: niet samengevat vanwege gebrek aan relevantie / niet aanwezig tijdens bijeenkomst.
1.4 Aantekeningen College SV&LD
Oldenhof, L. (2017). ‘Schaduwen als onderzoeksstrategie: het volgen SV&LD
van zorgmanagers in hun dagelijkse werk’. Kwalon 22(2), pp. 39-44
SV&LD
Mortelmans, D. (2017). ‘Hoofdstuk 9: Observeren.’ Handboek
kwalitatieve onderzoeksmethoden. Leuven/Den Haag: Acco
4.1 Aantekeningen college SV&LD
Hartmann & Bouwens (2014) – H1 SV&LD
4.2 Aantekeningen werkgroep SV&LD
4.3 Aantekeningen werkgroep SV&LD
Kostenplaatsmethode.pdf SV&LD
Kosten - Heezen.pdf SV&LD
4.5 Aantekeningen college SV&LD
Vissers and Beech, hoofdstuk 4 pag 51-63, tot ‘Sessions as a batch SV&LD
processing mechanism’ (hier beschikbaar als korte overname).
Zorglogistiek Basisboek. Hoofdstuk 1, hoofdstuk 3 (behalve par 3.2.4) SV&LD
4.6 SV&LD
Aantekeningen college
Paragraaf 1.6 in: Annabel Bolck (2010), Aan de slag met statistiek. SV&LD
Boom Lemma: Den Haag. ISBN 978 90 473 0135-6
Hoofdstuk 3 t/m paragraaf 3.3 in: Annabel Bolck (2010), Aan de slag SV&LD
met statistiek. Boom Lemma: Den Haag. ISBN 978 90 473 0135-6
Paragraaf 4.1en 4.2 in: Liliane Pintelon en Frank Van Puyvelde SV&LD
(2011). Zorglogistiek Basisboek. Leuven: Acco
4.7 SV&LD
Aantekeningen werkgroep
4.8 Aantekeningen werkgroep SV&LD
Zie 4.6 voor literatuur
Legenda leerdoelen per discipline:
- AVV
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 1 EUR 2019-2020
1
, - Management Accounting & Control
- Information Management
- Operations Management
1.4 Participerend observeren
Inleiding
Wat houdt kwalitatief onderzoek in?
- De manieren waarop mensen betekenis geven aan de wereld;
- De werkelijkheden die door menselijk handelen ontstaan;
- Een fenomeen bestuderen in een natuurlijke context.
Vormen van kwalitatief onderzoek:
- Interviewen
- Observeren
- Documentenanalyse
verschillende vormen van participerend observeren van elkaar onderscheiden
Wat is participerend observeren?
➔ Intensieve omgang met relatief kleine groep mensen;
➔ Levert kennis en inzichten op over een lokale situatie;
➔ Is vaak gericht op beschrijven en doorgronden van alledaagse praktijken;
➔ Heeft als doel om het gedrag van mensen te begrijpen.
Waar komt het vandaan?
Sociale antropologie in niet-Westerse samenleving → uitgebreid in de jaren ‘20
naar Westerse samenleving (Chicago School tradition): onderzoekers vestigden
zich in deze wijken en leefden ‘van binnenuit’ mee.
Wat is etnografie?
➔ Verkent de sociale wereld aan de hand van rijke beschrijvingen = thick
descriptions: beschrijving van een object in de bepaalde context (gedetailleerd).
◆ Welke details van de context zijn van belang voor de observatie?
◆ Tot welke mate zijn de details van de context van belang voor de
observatie? → afhankelijk van keuze van de onderzoeker.
◆ Gaat om gedetailleerde, idiosyncratische (gericht op het individu) of
artistieke (literaire beschrijving van de sociale werkelijkheid) beschrijvingen.
➔ Probeert te begrijpen hoe verschillende mensen hun leven ervaren, interpreteren en
structureren.
➔ Draait om de sociale constructie van betekenis, overtuigingen en waarden, en hoe
die tot uiting komen in sociale praktijken, rituelen en verhalen.
Waarom participerend observeren?
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 1 EUR 2019-2020
2
, Onderzoeker wordt steeds vaker gevraagd om bij te
dragen aan de interventie die hij/zij bestudeert. Zij kunnen
vervolgens ook bijdragen aan de vorming van nieuwe
kennis. Hiermee ontstaat meer een wisselwerking tussen
de theorie en de praktijk.
Hoe stel je je op bij het participerend observeren?
Publieke omgeving: open plek, waar iedereen kan
komen.
Private omgeving: ‘afgesloten’ organisatie.
Verhuld: ‘undercover’, mensen weten niet dat jij aan
het observeren bent.
Onverhuld: mensen weten wel dat jij aan het
observeren bent.
Ethisch gezien waarschijnlijk het beste als jij onverhuld
observeert. Er volgt wel een risico op sociaal-
wenselijk gedrag, wat de observatie negatief kan beïnvloeden → altijd toch zo
open mogelijk zijn over jouw rol en jouw onderzoek.
Verdedingsstrategieën van respondenten die de toegang tot de setting moeilijk kunnen
maken:
- Verbale strategie: het verstrekken van valse informatie, het ontwijken van
antwoorden of het voor evident houden van feiten.
- De onderzoeker van het kastje naar de muur sturen.
- Onzekerheden van de onderzoeker tegen hem gebruiken: vragen in twijfel trekken,
als dom bestempelen.
Fases van intreding in de setting
1. De onderzoeker is een vreemdeling.
2. Vertrouwheidsfase: de participatie is nog niet natuurlijk
3. Vertrouwelijke fase: onderzoeker maakt deel uit van de setting
Hierna volgt dat het van belang is de banden binnen de setting te onderhouden, en zich
empathisch en respectvol te gedragen tegenover de setting. Ook reciprociteit (iets
teruggeven aan de setting) is van belang.
De acht ideaaltypes observatoren volgens Shank (2006):
● De secretaris
○ Bestudeert alles, brede & gedetailleerde veldnotities → uitgebreide
data.
○ Keuzes worden door uitgebreidheid verhuld, zorgt voor eenzijdigheid.
● De fotograaf
○ Registreert wat er te zien is;
○ Goede observatie gaat verder dat het visuele, zorgt dus voor eenzijdigheid.
● De bandopnemers
○ Richt zich op taal en conversatie
○ Mist daardoor de toon, het non-verbale en de interactie met de omgeving.
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 1 EUR 2019-2020
3
