Het geneesmiddel: van ontwikkeling tot aflevering - LES 1 05/10/2022
Hoofdstuk 1: Algemeen en historisch overzicht van de verschillende soorten
geneesmiddelen en van hun ontdekking/ontwikkeling
Inleiding
Wat is een geneesmiddel?
Een geneesmiddel is een chemische stof of een mengsel van chemische
stoffen die een beoogd farmacologisch, immunologisch of metabolisch effect
heeft op mens (humaan of veterinair)
Efficiënte methodes -> activiteit + profiel van biologisch actieve stof
verbeteren
Methoden:
analogen (= verwante stoffen)
isomeren (plaats-, stereo-)
isosteren (moleculen waarin bepaalde groepen of delen van molecule
vervangen door delen die gelijkaardige (fysico-)chemische
eigenschappen hebben)
wijzigingen aan ringsystemen
Les 1
Proces van
identificatie van nieuwe lead-producten (aanleiding geven aan de
chemische modificatie)
identificatie van nieuwe werkingsmechanismen
Medicinale chemist moet zo snel mogelijk meer moleculen ontwikkelen die
nog potenter, nog minder toxisch en dus selectiever zijn
⇒ farmacokinetiek: wat het lichaam doet met het geneesmiddel
Absorptie (opnemen), distributie (verdelen), metabolisatie (omzetting in
andere producten), eliminatie (verwijderen via urine) van het geneesmiddel!!!
Vroeger:
toevallige observatie
, gelukkige vindingen
van ‘horen’ zeggen
screening van moleculen
Nu:
Toenemende kennis van endogene metabolieten, enzymen, receptoren of
biochemische processen die aan de basis liggen van een ziekte
Strategieën die leiden tot nieuwe chemische moleculen die kunnen dienen als
lead product (volgens Camille Wermuth)
Modificatie en verbetering van bestaande actieve moleculen
Systematische screening van willekeurig gekozen groep moleculen in
een (beperkt) aantal biologische testen
Vertrekkend van nieuwe ontdekkingen in de biologie of geneeskunde
en soms ook uit toevallige vaststellingen
Rationele ontwikkeling steunend op de kennis van moleculaire
oorzaak van aandoening
SLIDE 6
Eerste strategie: verbetering van bestaande geneesmiddelen -> ME TOO’S
Het zijn moleculen die afgeleid zijn van bestaande moleculen waarbij men
probeert die moleculen te verbeteren.
Iemand die het oorspronkelijke product ontdekt heeft kan die gebruik
maken van een patent (monopolie)
Het is belangrijk om meerdere varianten te ontwikkelen zodanig dat uw
concurrentie niet dicht in uw vaarwater komen.
Eenmaal het product op de markt zal komen, trachten de andere firma’s zelf
producten te maken met gelijkaardige of betere therapeutische
eigenschappen vanuit het bestaande product (lead-product)
SLIDE 7
Doel: bestaand geneesmiddel -> nieuwe moleculen door chemische
modificatie (me too’s = therapeutische kopieën)
• verhoogde potentie
• beter/specifieker activiteitsprofiel
• verbeterd veiligheidsprofiel
• gemakkelijker in gebruik
Hoofdstuk 1: Algemeen en historisch overzicht van de verschillende soorten
geneesmiddelen en van hun ontdekking/ontwikkeling
Inleiding
Wat is een geneesmiddel?
Een geneesmiddel is een chemische stof of een mengsel van chemische
stoffen die een beoogd farmacologisch, immunologisch of metabolisch effect
heeft op mens (humaan of veterinair)
Efficiënte methodes -> activiteit + profiel van biologisch actieve stof
verbeteren
Methoden:
analogen (= verwante stoffen)
isomeren (plaats-, stereo-)
isosteren (moleculen waarin bepaalde groepen of delen van molecule
vervangen door delen die gelijkaardige (fysico-)chemische
eigenschappen hebben)
wijzigingen aan ringsystemen
Les 1
Proces van
identificatie van nieuwe lead-producten (aanleiding geven aan de
chemische modificatie)
identificatie van nieuwe werkingsmechanismen
Medicinale chemist moet zo snel mogelijk meer moleculen ontwikkelen die
nog potenter, nog minder toxisch en dus selectiever zijn
⇒ farmacokinetiek: wat het lichaam doet met het geneesmiddel
Absorptie (opnemen), distributie (verdelen), metabolisatie (omzetting in
andere producten), eliminatie (verwijderen via urine) van het geneesmiddel!!!
Vroeger:
toevallige observatie
, gelukkige vindingen
van ‘horen’ zeggen
screening van moleculen
Nu:
Toenemende kennis van endogene metabolieten, enzymen, receptoren of
biochemische processen die aan de basis liggen van een ziekte
Strategieën die leiden tot nieuwe chemische moleculen die kunnen dienen als
lead product (volgens Camille Wermuth)
Modificatie en verbetering van bestaande actieve moleculen
Systematische screening van willekeurig gekozen groep moleculen in
een (beperkt) aantal biologische testen
Vertrekkend van nieuwe ontdekkingen in de biologie of geneeskunde
en soms ook uit toevallige vaststellingen
Rationele ontwikkeling steunend op de kennis van moleculaire
oorzaak van aandoening
SLIDE 6
Eerste strategie: verbetering van bestaande geneesmiddelen -> ME TOO’S
Het zijn moleculen die afgeleid zijn van bestaande moleculen waarbij men
probeert die moleculen te verbeteren.
Iemand die het oorspronkelijke product ontdekt heeft kan die gebruik
maken van een patent (monopolie)
Het is belangrijk om meerdere varianten te ontwikkelen zodanig dat uw
concurrentie niet dicht in uw vaarwater komen.
Eenmaal het product op de markt zal komen, trachten de andere firma’s zelf
producten te maken met gelijkaardige of betere therapeutische
eigenschappen vanuit het bestaande product (lead-product)
SLIDE 7
Doel: bestaand geneesmiddel -> nieuwe moleculen door chemische
modificatie (me too’s = therapeutische kopieën)
• verhoogde potentie
• beter/specifieker activiteitsprofiel
• verbeterd veiligheidsprofiel
• gemakkelijker in gebruik
