Inclusief
onderwijs en
passende zorg
in de context
(201900050)
Literatuur
Bouma, J. (Jeske)
,INHOUDSOPGAVE
Hoorcollege 1: Introductie van de cursus en conceptuele oriëntatie op de potentieelbenadering en
adaptieve zorg en onderwijs. ........................................................................................................... 3
Literatuur................................................................................................................................... 3
Cantor, P., Osher, D., Berg, J., Steyer, L., & Rose, T. (2019). Malleability, plasticity, and individuality:
How children learn and develop in context. ................................................................................ 4
Hoorcollege 3: Toepassing van dynamische systeemtheorie op ontwikkeling en opvoeding en
pedagogische engineering: een alternatieve benadering van interventiemogelijkheden. ........................16
Literatuur..................................................................................................................................16
Feldman, R. (2015). Mutual influences between child emotion regulation and parent –child reciprocity
support development across the first 10 years of life: Implications for developmental
psychopathology. Development and Psychopathology, 27, 1007–1023.........................................17
Fischer, K.W. (2009). Mind, Brain, and Education: Building a scientific groundwork for learning and
teaching. Mind, Brain, and Education Society,1(1), 1-16..............................................................30
Hoorcollege 4: Introductie van de opdracht, leer- en gedragsproblemen en handelingsgerichte
diagnostiek ..................................................................................................................................38
Literatuur..................................................................................................................................38
Douma, I., de Boer, A., Minnaert, A., & Grietens, H. (2022). The I of students with ID or SEBD: A
systematic literature review of the self-concept of students with ID or SEBD. Educational Research
Review, 36, 100449.................................................................................................................39
Kroesbergen, E., Huijsmans, M., & Kleemans, T. (2022). Leerstoornissen. In R. Lindauer & W. Staal
(Red.), Handboek Kinder- en jeugdpsychiatrie (pp. 285-295)........................................................49
McGrath, L.M., Peterson, R.L., Pennington, B.F. (2020). The multiple deficit model: progress,
problems, and prospects. Scientific Studies of Reading, 24(1), 7-14.............................................52
Hoorcollege 5: Gelijke kansen in het onderwijs .................................................................................55
Literatuur..................................................................................................................................55
Leseman, P. P. M. (2019). Ongelijke kansen in het onderwijs. Een literatuuroverzicht. Interne
publicatie Universiteit Utrecht. (beschikbaar op Blackboard).......................................................56
Elffers, L. (2023). De grote (on)gelijkmaker. Onderwijs in een ongelijke samenleving. Oratie
Universiteit van Amsterdam. https://hdl.handle.net/11245.1/6555c8b2-fc87-4f6b 8e3c-
ba6bb713fc5e........................................................................................................................57
Hoorcollege 6: Passend onderwijs en passende zorg voor kinderen met taalproblemen (incl.
meertaligheid), geletterdheidsproblemen (dyslexie en/of begrijpend lezen), en hoogbegaafdheid ..........61
Literatuur..................................................................................................................................61
Snowling, M.J., Hayiou-Thomas, M.E., Nash, H.M. & Hulme, C. (2020). Dyslexia and Developmental
Language Disorder: Comorbid disorders with distinct effects on reading comprehension. Journal of
Child Psychology and Psychiatry, 61, 672-680. ..........................................................................62
Kelso K, Whitworth A, Parsons R, & Leitão S (2020). Hidden reading difficulties: Identifying children
who are ‘poor comprehenders’. Learning Disability Quarterly. ...................................................... 1
Hoorcollege 7: Autisme .................................................................................................................. 7
Literatuur................................................................................................................................... 7
1 9821090: Inclusief onderwijs en passende zorg in de context (201900050).
, Esqueda Villegas, F., van der Steen, S., & Minnaert, A. (2024). Interactions between teachers and
students with autism spectrum disorder in mainstream secondary education: Fundamental, yet
under-researched. Review Journal of Autism and Developmental Disorders, 11(2), 442-457. ........... 8
Russell, A., Scriney, A., & Smyth, S. (2023). Educator attitudes towards the inclusion of students with
autism spectrum disorders in mainstream education: A systematic review. 11 Review Journal of
Autism and Developmental Disorders, 10(3), 477-491. ...............................................................14
Olsson, I., & Nilholm, C. (2023). Inclusion of pupils with autism–a research overview. European
Journal of Special Needs Education, 38(1), 126-140. ..................................................................19
Hoorcollege 8: Een introductie op mensen met een licht verstandelijke beperking................................24
Literatuur..................................................................................................................................24
Bowring, D. L., Painter, J., & Hastings, R. P. (2019). Prevalence of challenging behaviour in adults with
intellectual disabilities, correlates, and association with mental health. Current Developmental
Disorders Reports, 6. ..............................................................................................................25
Douma, J. (2018). Jeugdigen en (jong)volwassenen met een licht verstandelijke beperking:
Kenmerken en de gevolgen voor diagnostisch onderzoek en (gedrags)interventies. (e-boek). Utrecht:
Landelijk Kenniscentrum LVB. Te verkrijgen via https://www.kenniscentrumlvb.nl/product/jeugdigen-
en-jongvolwassenen-met-een-licht verstandelijke-beperking/.....................................................29
Snipstad, Ø. I. M. (2022). Concerns regarding the use of the vulnerability concept in research on
people with intellectual disability. British Journal of Learning Disabilities, 50, 107-114.
https://doi.org/10.1111/bld.12366. ..........................................................................................33
2 9821090: Inclusief onderwijs en passende zorg in de context (201900050).
, HOORCOLLEGE 1: INTRODUCTIE VAN DE CURSUS EN CONCEPTUELE ORIËNTATIE
OP DE POTENTIEELBENADE RING EN ADAPTIEVE ZORG EN ONDERWIJS.
In dit college wordt de opzet en het doel van de cursus toegelicht, evenals het Nederlandse
onderwijssysteem. Nederland kent een zeer gedifferentieerd onderwijs- en zorgsysteem; toch zijn er
redenen om dit kritisch te beschouwen. Passend onderwijs is een beleidsontwikkeling bedoeld om het
onderwijssysteem te verbeteren voor kinderen met speciale onderwijsbehoeften. Maar lukt dit ook?
Verder wordt ingegaan op het idee van leerpotentieel vanuit de bio-ecologische theorie en de dynamische
systeemtheorie. Welke implicaties hebben deze modellen voor onderkenning en preventie van leer- en
ontwikkelingsproblemen? De vraag is in hoeverre individuele diagnostiek en classificatie recht doet aan
het ontwikkelingspotentieel van kinderen. Begrippen als classificatie en Response-to-Instruction (RtI)
worden toegelicht. De vraag is uiteindelijk wat de rol van de gedragsdeskundige
(orthopedagoog/psycholoog) hierin zou kunnen zijn.
LITERATUUR
• Cantor, P., Osher, D., Berg, J., Steyer, L., & Rose, T. (2019). Malleability, plasticity, and
individuality: How children learn and develop in context. Applied Developmental Science, 23(4),
307-337.
https://www.tandfonline.com/action/showCitFormats?doi=10.1080/10888691.2017.13986 49
• Ledoux, G. & Waslander, S. m.m.v. Eimers, T. (2020). Evaluatie Passend Onderwijs. Eindrapport
Mei 2020. Amsterdam: Kohnstamm Instituut | Tilburg: TIAS School for Business and Society,
Tilburg University| Nijmegen: KBA. (Rapport 1047, projectnummer 20689)
https://kohnstamminstituut.nl/rapport/evaluatie-passend onderwijs-eindrapport-mei-2020/
Bekijken voorafgaand aan het college
• Animatie Passend Onderwijs:
https://www.youtube.com/watch?v=EzVQDGDUP-Y
• Animatie Eindevaluatie Passend Onderwijs:
https://evaluatiepassendonderwijs.nl/publicaties/eindrapport-evaluatie-passend-onderwijs/
3 9821090: Inclusief onderwijs en passende zorg in de context (201900050).
onderwijs en
passende zorg
in de context
(201900050)
Literatuur
Bouma, J. (Jeske)
,INHOUDSOPGAVE
Hoorcollege 1: Introductie van de cursus en conceptuele oriëntatie op de potentieelbenadering en
adaptieve zorg en onderwijs. ........................................................................................................... 3
Literatuur................................................................................................................................... 3
Cantor, P., Osher, D., Berg, J., Steyer, L., & Rose, T. (2019). Malleability, plasticity, and individuality:
How children learn and develop in context. ................................................................................ 4
Hoorcollege 3: Toepassing van dynamische systeemtheorie op ontwikkeling en opvoeding en
pedagogische engineering: een alternatieve benadering van interventiemogelijkheden. ........................16
Literatuur..................................................................................................................................16
Feldman, R. (2015). Mutual influences between child emotion regulation and parent –child reciprocity
support development across the first 10 years of life: Implications for developmental
psychopathology. Development and Psychopathology, 27, 1007–1023.........................................17
Fischer, K.W. (2009). Mind, Brain, and Education: Building a scientific groundwork for learning and
teaching. Mind, Brain, and Education Society,1(1), 1-16..............................................................30
Hoorcollege 4: Introductie van de opdracht, leer- en gedragsproblemen en handelingsgerichte
diagnostiek ..................................................................................................................................38
Literatuur..................................................................................................................................38
Douma, I., de Boer, A., Minnaert, A., & Grietens, H. (2022). The I of students with ID or SEBD: A
systematic literature review of the self-concept of students with ID or SEBD. Educational Research
Review, 36, 100449.................................................................................................................39
Kroesbergen, E., Huijsmans, M., & Kleemans, T. (2022). Leerstoornissen. In R. Lindauer & W. Staal
(Red.), Handboek Kinder- en jeugdpsychiatrie (pp. 285-295)........................................................49
McGrath, L.M., Peterson, R.L., Pennington, B.F. (2020). The multiple deficit model: progress,
problems, and prospects. Scientific Studies of Reading, 24(1), 7-14.............................................52
Hoorcollege 5: Gelijke kansen in het onderwijs .................................................................................55
Literatuur..................................................................................................................................55
Leseman, P. P. M. (2019). Ongelijke kansen in het onderwijs. Een literatuuroverzicht. Interne
publicatie Universiteit Utrecht. (beschikbaar op Blackboard).......................................................56
Elffers, L. (2023). De grote (on)gelijkmaker. Onderwijs in een ongelijke samenleving. Oratie
Universiteit van Amsterdam. https://hdl.handle.net/11245.1/6555c8b2-fc87-4f6b 8e3c-
ba6bb713fc5e........................................................................................................................57
Hoorcollege 6: Passend onderwijs en passende zorg voor kinderen met taalproblemen (incl.
meertaligheid), geletterdheidsproblemen (dyslexie en/of begrijpend lezen), en hoogbegaafdheid ..........61
Literatuur..................................................................................................................................61
Snowling, M.J., Hayiou-Thomas, M.E., Nash, H.M. & Hulme, C. (2020). Dyslexia and Developmental
Language Disorder: Comorbid disorders with distinct effects on reading comprehension. Journal of
Child Psychology and Psychiatry, 61, 672-680. ..........................................................................62
Kelso K, Whitworth A, Parsons R, & Leitão S (2020). Hidden reading difficulties: Identifying children
who are ‘poor comprehenders’. Learning Disability Quarterly. ...................................................... 1
Hoorcollege 7: Autisme .................................................................................................................. 7
Literatuur................................................................................................................................... 7
1 9821090: Inclusief onderwijs en passende zorg in de context (201900050).
, Esqueda Villegas, F., van der Steen, S., & Minnaert, A. (2024). Interactions between teachers and
students with autism spectrum disorder in mainstream secondary education: Fundamental, yet
under-researched. Review Journal of Autism and Developmental Disorders, 11(2), 442-457. ........... 8
Russell, A., Scriney, A., & Smyth, S. (2023). Educator attitudes towards the inclusion of students with
autism spectrum disorders in mainstream education: A systematic review. 11 Review Journal of
Autism and Developmental Disorders, 10(3), 477-491. ...............................................................14
Olsson, I., & Nilholm, C. (2023). Inclusion of pupils with autism–a research overview. European
Journal of Special Needs Education, 38(1), 126-140. ..................................................................19
Hoorcollege 8: Een introductie op mensen met een licht verstandelijke beperking................................24
Literatuur..................................................................................................................................24
Bowring, D. L., Painter, J., & Hastings, R. P. (2019). Prevalence of challenging behaviour in adults with
intellectual disabilities, correlates, and association with mental health. Current Developmental
Disorders Reports, 6. ..............................................................................................................25
Douma, J. (2018). Jeugdigen en (jong)volwassenen met een licht verstandelijke beperking:
Kenmerken en de gevolgen voor diagnostisch onderzoek en (gedrags)interventies. (e-boek). Utrecht:
Landelijk Kenniscentrum LVB. Te verkrijgen via https://www.kenniscentrumlvb.nl/product/jeugdigen-
en-jongvolwassenen-met-een-licht verstandelijke-beperking/.....................................................29
Snipstad, Ø. I. M. (2022). Concerns regarding the use of the vulnerability concept in research on
people with intellectual disability. British Journal of Learning Disabilities, 50, 107-114.
https://doi.org/10.1111/bld.12366. ..........................................................................................33
2 9821090: Inclusief onderwijs en passende zorg in de context (201900050).
, HOORCOLLEGE 1: INTRODUCTIE VAN DE CURSUS EN CONCEPTUELE ORIËNTATIE
OP DE POTENTIEELBENADE RING EN ADAPTIEVE ZORG EN ONDERWIJS.
In dit college wordt de opzet en het doel van de cursus toegelicht, evenals het Nederlandse
onderwijssysteem. Nederland kent een zeer gedifferentieerd onderwijs- en zorgsysteem; toch zijn er
redenen om dit kritisch te beschouwen. Passend onderwijs is een beleidsontwikkeling bedoeld om het
onderwijssysteem te verbeteren voor kinderen met speciale onderwijsbehoeften. Maar lukt dit ook?
Verder wordt ingegaan op het idee van leerpotentieel vanuit de bio-ecologische theorie en de dynamische
systeemtheorie. Welke implicaties hebben deze modellen voor onderkenning en preventie van leer- en
ontwikkelingsproblemen? De vraag is in hoeverre individuele diagnostiek en classificatie recht doet aan
het ontwikkelingspotentieel van kinderen. Begrippen als classificatie en Response-to-Instruction (RtI)
worden toegelicht. De vraag is uiteindelijk wat de rol van de gedragsdeskundige
(orthopedagoog/psycholoog) hierin zou kunnen zijn.
LITERATUUR
• Cantor, P., Osher, D., Berg, J., Steyer, L., & Rose, T. (2019). Malleability, plasticity, and
individuality: How children learn and develop in context. Applied Developmental Science, 23(4),
307-337.
https://www.tandfonline.com/action/showCitFormats?doi=10.1080/10888691.2017.13986 49
• Ledoux, G. & Waslander, S. m.m.v. Eimers, T. (2020). Evaluatie Passend Onderwijs. Eindrapport
Mei 2020. Amsterdam: Kohnstamm Instituut | Tilburg: TIAS School for Business and Society,
Tilburg University| Nijmegen: KBA. (Rapport 1047, projectnummer 20689)
https://kohnstamminstituut.nl/rapport/evaluatie-passend onderwijs-eindrapport-mei-2020/
Bekijken voorafgaand aan het college
• Animatie Passend Onderwijs:
https://www.youtube.com/watch?v=EzVQDGDUP-Y
• Animatie Eindevaluatie Passend Onderwijs:
https://evaluatiepassendonderwijs.nl/publicaties/eindrapport-evaluatie-passend-onderwijs/
3 9821090: Inclusief onderwijs en passende zorg in de context (201900050).
