Ruimtelijk beleid en woonbeleid- 2e jaar vastgoed –
samenvatting
Hoofdstuk 1 Ruimtelijke ordening
1 Overzicht van de wetgeving
1.1 Verleden
Inleiding
Hoofdzaak van ons slecht ruimtelijk beleid:
→ Verkeerde politieke beslissingen
→ Laattijdige wetgeving op ruimtelijke ordening
België was onafhankelijk ik 1830, het duurde 130 jaar tot er een wetgeving was op ruimtelijke ordering.
→ 130 jaar bouwen wat je wou en waar je wou
→ Grond was een consumptiegoed de eigenaar kon vrij over de grond beschikken en van de grond een middel
tot winst maken.
De periode van 1830 tot 1962
Op enkele wetsvoorstellen na, besluitwet van 1962, werd er niets gerealiseerd. Wel werd er aanzet gegeven voor de
stedenbouwwet van 1962.
→Geen vergunningen voor 1962.
Besluitwet van 1962: Regelgeving en vergunningsbeleid.
Na de tweede wereldoorlog (1948), 3 grote wetten op het huisvestigingsbeleid:
1. Wet van Taeye (1948): Bevorderen van privé initiatieven in woningbouw via premies.
→ De CVP promoot enkel het wonen op het platte land => versnippering
2. Wet Brunfaut (1949): Stimuleert de bouw van sociale huurwoningen en de infrastructuur in sociale wijken.
→ Ingevoerd door de se socialisten als tegengewicht van de wet van Taeye
3. Kotopruiming (1953): inzetten op saneringen van krotwoningen waarbij sociale huisvestigingsmaatschappijen
dienden in te staan voor de heropbouw van de vrijgekomen ruimte
Periode van 1962 tot 1999
Wet van 19 maart 1962 houdende de organisatie van ruimtelijke ordening en de stedenbouw
→ Ruimtelijke ordening moet onder toezicht van het rijk gebeuren
→ Gemeenten maken plannen van aanleg op
→ Gemeentebesturen geven bouw- en verkavelingsvergunningen af.
1980 federalisering van België → ruimtelijke ordening wordt gewestelijke bevoegdheid.
1996 twee nieuwe decreten:
1. Het planningsdecreet: Geeft aanzet tot de structuurplanning en de goedkeuring van ruimtelijk structuurplan
Vlaanderen
2. Het coördinatiedecreet: meest recente versie van de stedenbouwwet van 1962 en al haar wijzigingen
Pagina 1 van 60
, Periode 1999 tot 2009+ Oorspronkelijk wou men dit afronden in 2004,
Eerste volledig vrijstaande decreet omtrent ruimtelijke ordening maar de ontvoogding bleef aanslepen.
op 18 mei 1999.
→Bindeling van planningsdecreet en coördinatiedecreet
Decreet op de ruimtelijke ordening trad in werking op 1 mei 2000. Enkel artikelen met betrekking tot planbatenheffing
traden pas in werking op 1 januari 2004.
Algemene bepalingen:
• Opmaak van jaarverslagen en jaarprogramma’s op de 3 niveaus: Gemeente, provincie en gewest
• Oprichten commissies van RO: Vlaams , Provinciaal en Gemeenschappelijk
• Aanstellen stedenbouwkundige ambtenaren in het gewest, provincies en gemeente.
Dit decreet is bepalend voor de hedendaagse werking van de ruimtelijke ordening in Vlaanderen
Gecora: Gemeentelijke commissie ruimtelijke ordening
Procaro: Provinciale commissie ruimtelijke ordening
Planning:
Opmaak ruimtelijk structuurplan op 3 niveaus:
1. Informatie gedeelte: informatie over de gemeente; #inwoners, watertoets, lintbebouwing…
2. Richtinggevend gedeelte: waar wil men met de gemeente naar toe
3. Bindend gedeelte: verplichtingen die moeten nagekomen worden
Processen met oog op verwezenlijking van een ruimtelijk uitvoeringsplan:
• Aanpassing naar recht op verkoop en onteigeningen
• Opmaak rooilijnplan
• Inrichten herverkaveling, ruilverkaveling
• Bepalen planbaten en planschade
→Planbaten: betalen aan overheid bij gunstige wijziging van de grond.
→Planschade: schadevergoeding van de overheid bij negatieve wijziging grond.
Vergunningenbeleid:
Opmaak planregister en vergunningregister:
• Planregister: inventaris van alle plannen die aanwezig zijn binnen de gemeente
Het planregister is bedoeld geconsulteerd te worden bij de beoordeling van een stedenbouwkundige
vergunningsaanvraag en bij elke aanvraag naar de gebruiksmogelijkheid van een perceel of gebouw
• Vergunningregister: inventaris van alle vergunningen verleend sinds 1962.
Handhavingsmaatregel: regels inzake strafsancties en herstelmaatregelen.
Opheffingsbepalingen: Opsomming artikels die worden opgeheven uit andere decreten als gevolg van het nieuwe
decreet.
Gemeenten die voldeden aan vijf voorwaarden:
1. Ze hebben een goedgekeurd gemeentelijk structuurplan
2. Ze hebben een stedenbouwkundige ambtenaar
3. Ze hebben een vastgesteld plannenregister
4. Ze hebben een vastgesteld vergunningenregister
5. Ze hebben een register van onbewoonde percelen
zijn toegetreden tot het nieuwe decreet en kunnen autonoom handelen.
Gemeenten die niet voldoen zouden volledige autonomie verliezen inzake vergunningsverlening. Die bevoegdheid
wordt dan overgedragen aan de provincie.
Pagina 2 van 60
,Gemeenten die wel voldoen:
• BPA’s (bijzonder plan van aanleg) worden niet langer opgemaakt maar RUP’s (ruimtelijk uitvoeringsplan).
• Geen advies van een gemachtigde ambtenaar bij het verlenen van een vergunning niet meer noodzakelijk.
• Termijn afleveren vergunning wordt bindend → 60 dagen.
• Derden kunnen beroep doen tegen een verkregen vergunningen.
Gemeenten die aan de 5 voorwaarden niet voldaan zijn krijgen geen subsidies meer en moeten RUP’s aanmaken.
Ookal hebben deze nog geen goedgekeurd structuurplan.
Ontvoogding is afgeschaft, gemeenten handelen tegenwoordig sowieso zonder inspraak van gewest en provincie.
1.2 Heden
Periode 2009 tot heden
Sinds 1 september 2009 wordt ruimtelijke ordening in Vlaanderen gevormd door de Vlaamse codex ruimtelijke
ordening (VCRO). De codex voorziet wijzigingen op vlak van planologie, vergunningen en handhaving.
1. Planologie
Vereenvoudiginsmaatregelen werd genomen, aangrenzende gemeenten kunnen één gezamenlijk ruimtelijk
structuurplan opstellen en afspraken maken tussen verschillende planningsniveaus m.b.t. onderlinge
bevoegdheidsverdeling.
Administratieve vereenvoudiging voor projecten van gewestelijk beland.
Rechtszekerheid omtrent planbaten.
2. Vergunningen
Wijziging van de vergunningsplicht waarbij de codex onderscheid maakt in 3 categorieën:
1. Vergunningsplichtige handelingen
2. Meldingdplichtige handelingen
3. Vrijgestelde handelingen
Wijziging van de procedure in de codex wordt een nieuw systeem van verlening van vergunningen voorzien.
• Toevoeging ontvankelijkheidsonderzoek
→Er wordt onderzocht of een volledig dossier is afgegeven.
→Termijn: 30 dagen
→Pas na afronden ontvankelijkheidsonderzoek loopt de procedure termijn voor het verlenen van de
vergunning.
• Beslissingstermijn 60 dagen
• Beroepsmogelijkheid van 30 dagen na verlening van de vergunning
• Tweede beroep mogelijk bij raad voor vergunningsbetwisting
Nieuwigheden ter bevordering van de rechtszekerheid het as-builtattest.
Dit attest verklaart dat handelingen met betrekking tot een constructie of gebouwencomplex niet of slechts nauwelijks
afwijkt van de plannen die het voorontwerp uitmaken van de stedenbouwkundige vergunning of de melding.
→Facultatieve wettelijkheidstoets; niet verplicht
Pagina 3 van 60
, 3. Handhaving
In de code wordt bevestigd dat het in stand houden van bouwmisdrijven in niet-ruimtelijk kwetsbare gebieden niet
langer strafbaar is.
Herstelvordering verjaart:
→ Na 5 jaar in niet-ruimtelijk kwetsbare gebieden
→ Na 10 jaar in ruimtelijk kwetsbare gebieden
Rekenen vanaf de dag waarop het misdrijf werd gepleegd
De codextrein en instrumentendecreet
In 2017-2018, 2 nieuwe decreten met grote impact op ruimtelijke ordening:
1. Codextrein: decreet van 8 december 2017 houdende wijzigingen van diverse bepalingen inzake ruimtelijke
ordening, milieu en omgeving
2. Instrumentendecreet: decreet in voorontwerp sinds 20 juni 2016 over het realisatiegericht instrumentarium
1.Codextrein
Meer dan 30 wijzigingen inzake ruimtelijke ordening
→ Opmaak ruimtelijk beleidsplan ipv ruimtelijk structuurplan
→ Afwijken van verkavelingsvoorschriften van 15 jaar oud
→ Beperken beroepsmogelijkheden voor wie geen bezwaar indiende tijdens het openbaar onderzoek. MAAR
tegenwoordig → 14/03/2019 opnieuw afgeschaft. Eerder wie kan opnieuw gelijk wanneer (binnen 30 dagen
na verlenen vergunning) beroep aantekenen ookal heeft men niets laten weten tijdens het lopende openbaar
onderzoek.
2.Instrumentendecreet
Doel van het instrumentendecreet is het vereenvoudigen voor de overheid. Het geeft de nodige tools voor de overheid
en andere actoren die op het terrein met ruimtelijke ontwikkeling bezig zijn, om te komen tot een efficiënte realisatie
van hun ruimtelijke projecten.
→ Verhandelbare ontwikkelingsrechten: bouwontwerpen op een slechte grond wordt verkocht naar een
projectontwikkelaar op een beter plaats
→ 100% planschade
→ 50% planbaten
1.3 Toekomst
Net zoals voorgaande decreten zal de codex vele wijzigingen ondergaan. In het verleden reed 24x gewijzigd. Ook in de
toekomst zal de codex nog verdere wijzigingen ondergaan. Decreten zijn namelijk steeds verbonden aan de
maatschappelijke noden en verzuchtingen en een veranderlijk politiek klimaat.
Pagina 4 van 60
samenvatting
Hoofdstuk 1 Ruimtelijke ordening
1 Overzicht van de wetgeving
1.1 Verleden
Inleiding
Hoofdzaak van ons slecht ruimtelijk beleid:
→ Verkeerde politieke beslissingen
→ Laattijdige wetgeving op ruimtelijke ordening
België was onafhankelijk ik 1830, het duurde 130 jaar tot er een wetgeving was op ruimtelijke ordering.
→ 130 jaar bouwen wat je wou en waar je wou
→ Grond was een consumptiegoed de eigenaar kon vrij over de grond beschikken en van de grond een middel
tot winst maken.
De periode van 1830 tot 1962
Op enkele wetsvoorstellen na, besluitwet van 1962, werd er niets gerealiseerd. Wel werd er aanzet gegeven voor de
stedenbouwwet van 1962.
→Geen vergunningen voor 1962.
Besluitwet van 1962: Regelgeving en vergunningsbeleid.
Na de tweede wereldoorlog (1948), 3 grote wetten op het huisvestigingsbeleid:
1. Wet van Taeye (1948): Bevorderen van privé initiatieven in woningbouw via premies.
→ De CVP promoot enkel het wonen op het platte land => versnippering
2. Wet Brunfaut (1949): Stimuleert de bouw van sociale huurwoningen en de infrastructuur in sociale wijken.
→ Ingevoerd door de se socialisten als tegengewicht van de wet van Taeye
3. Kotopruiming (1953): inzetten op saneringen van krotwoningen waarbij sociale huisvestigingsmaatschappijen
dienden in te staan voor de heropbouw van de vrijgekomen ruimte
Periode van 1962 tot 1999
Wet van 19 maart 1962 houdende de organisatie van ruimtelijke ordening en de stedenbouw
→ Ruimtelijke ordening moet onder toezicht van het rijk gebeuren
→ Gemeenten maken plannen van aanleg op
→ Gemeentebesturen geven bouw- en verkavelingsvergunningen af.
1980 federalisering van België → ruimtelijke ordening wordt gewestelijke bevoegdheid.
1996 twee nieuwe decreten:
1. Het planningsdecreet: Geeft aanzet tot de structuurplanning en de goedkeuring van ruimtelijk structuurplan
Vlaanderen
2. Het coördinatiedecreet: meest recente versie van de stedenbouwwet van 1962 en al haar wijzigingen
Pagina 1 van 60
, Periode 1999 tot 2009+ Oorspronkelijk wou men dit afronden in 2004,
Eerste volledig vrijstaande decreet omtrent ruimtelijke ordening maar de ontvoogding bleef aanslepen.
op 18 mei 1999.
→Bindeling van planningsdecreet en coördinatiedecreet
Decreet op de ruimtelijke ordening trad in werking op 1 mei 2000. Enkel artikelen met betrekking tot planbatenheffing
traden pas in werking op 1 januari 2004.
Algemene bepalingen:
• Opmaak van jaarverslagen en jaarprogramma’s op de 3 niveaus: Gemeente, provincie en gewest
• Oprichten commissies van RO: Vlaams , Provinciaal en Gemeenschappelijk
• Aanstellen stedenbouwkundige ambtenaren in het gewest, provincies en gemeente.
Dit decreet is bepalend voor de hedendaagse werking van de ruimtelijke ordening in Vlaanderen
Gecora: Gemeentelijke commissie ruimtelijke ordening
Procaro: Provinciale commissie ruimtelijke ordening
Planning:
Opmaak ruimtelijk structuurplan op 3 niveaus:
1. Informatie gedeelte: informatie over de gemeente; #inwoners, watertoets, lintbebouwing…
2. Richtinggevend gedeelte: waar wil men met de gemeente naar toe
3. Bindend gedeelte: verplichtingen die moeten nagekomen worden
Processen met oog op verwezenlijking van een ruimtelijk uitvoeringsplan:
• Aanpassing naar recht op verkoop en onteigeningen
• Opmaak rooilijnplan
• Inrichten herverkaveling, ruilverkaveling
• Bepalen planbaten en planschade
→Planbaten: betalen aan overheid bij gunstige wijziging van de grond.
→Planschade: schadevergoeding van de overheid bij negatieve wijziging grond.
Vergunningenbeleid:
Opmaak planregister en vergunningregister:
• Planregister: inventaris van alle plannen die aanwezig zijn binnen de gemeente
Het planregister is bedoeld geconsulteerd te worden bij de beoordeling van een stedenbouwkundige
vergunningsaanvraag en bij elke aanvraag naar de gebruiksmogelijkheid van een perceel of gebouw
• Vergunningregister: inventaris van alle vergunningen verleend sinds 1962.
Handhavingsmaatregel: regels inzake strafsancties en herstelmaatregelen.
Opheffingsbepalingen: Opsomming artikels die worden opgeheven uit andere decreten als gevolg van het nieuwe
decreet.
Gemeenten die voldeden aan vijf voorwaarden:
1. Ze hebben een goedgekeurd gemeentelijk structuurplan
2. Ze hebben een stedenbouwkundige ambtenaar
3. Ze hebben een vastgesteld plannenregister
4. Ze hebben een vastgesteld vergunningenregister
5. Ze hebben een register van onbewoonde percelen
zijn toegetreden tot het nieuwe decreet en kunnen autonoom handelen.
Gemeenten die niet voldoen zouden volledige autonomie verliezen inzake vergunningsverlening. Die bevoegdheid
wordt dan overgedragen aan de provincie.
Pagina 2 van 60
,Gemeenten die wel voldoen:
• BPA’s (bijzonder plan van aanleg) worden niet langer opgemaakt maar RUP’s (ruimtelijk uitvoeringsplan).
• Geen advies van een gemachtigde ambtenaar bij het verlenen van een vergunning niet meer noodzakelijk.
• Termijn afleveren vergunning wordt bindend → 60 dagen.
• Derden kunnen beroep doen tegen een verkregen vergunningen.
Gemeenten die aan de 5 voorwaarden niet voldaan zijn krijgen geen subsidies meer en moeten RUP’s aanmaken.
Ookal hebben deze nog geen goedgekeurd structuurplan.
Ontvoogding is afgeschaft, gemeenten handelen tegenwoordig sowieso zonder inspraak van gewest en provincie.
1.2 Heden
Periode 2009 tot heden
Sinds 1 september 2009 wordt ruimtelijke ordening in Vlaanderen gevormd door de Vlaamse codex ruimtelijke
ordening (VCRO). De codex voorziet wijzigingen op vlak van planologie, vergunningen en handhaving.
1. Planologie
Vereenvoudiginsmaatregelen werd genomen, aangrenzende gemeenten kunnen één gezamenlijk ruimtelijk
structuurplan opstellen en afspraken maken tussen verschillende planningsniveaus m.b.t. onderlinge
bevoegdheidsverdeling.
Administratieve vereenvoudiging voor projecten van gewestelijk beland.
Rechtszekerheid omtrent planbaten.
2. Vergunningen
Wijziging van de vergunningsplicht waarbij de codex onderscheid maakt in 3 categorieën:
1. Vergunningsplichtige handelingen
2. Meldingdplichtige handelingen
3. Vrijgestelde handelingen
Wijziging van de procedure in de codex wordt een nieuw systeem van verlening van vergunningen voorzien.
• Toevoeging ontvankelijkheidsonderzoek
→Er wordt onderzocht of een volledig dossier is afgegeven.
→Termijn: 30 dagen
→Pas na afronden ontvankelijkheidsonderzoek loopt de procedure termijn voor het verlenen van de
vergunning.
• Beslissingstermijn 60 dagen
• Beroepsmogelijkheid van 30 dagen na verlening van de vergunning
• Tweede beroep mogelijk bij raad voor vergunningsbetwisting
Nieuwigheden ter bevordering van de rechtszekerheid het as-builtattest.
Dit attest verklaart dat handelingen met betrekking tot een constructie of gebouwencomplex niet of slechts nauwelijks
afwijkt van de plannen die het voorontwerp uitmaken van de stedenbouwkundige vergunning of de melding.
→Facultatieve wettelijkheidstoets; niet verplicht
Pagina 3 van 60
, 3. Handhaving
In de code wordt bevestigd dat het in stand houden van bouwmisdrijven in niet-ruimtelijk kwetsbare gebieden niet
langer strafbaar is.
Herstelvordering verjaart:
→ Na 5 jaar in niet-ruimtelijk kwetsbare gebieden
→ Na 10 jaar in ruimtelijk kwetsbare gebieden
Rekenen vanaf de dag waarop het misdrijf werd gepleegd
De codextrein en instrumentendecreet
In 2017-2018, 2 nieuwe decreten met grote impact op ruimtelijke ordening:
1. Codextrein: decreet van 8 december 2017 houdende wijzigingen van diverse bepalingen inzake ruimtelijke
ordening, milieu en omgeving
2. Instrumentendecreet: decreet in voorontwerp sinds 20 juni 2016 over het realisatiegericht instrumentarium
1.Codextrein
Meer dan 30 wijzigingen inzake ruimtelijke ordening
→ Opmaak ruimtelijk beleidsplan ipv ruimtelijk structuurplan
→ Afwijken van verkavelingsvoorschriften van 15 jaar oud
→ Beperken beroepsmogelijkheden voor wie geen bezwaar indiende tijdens het openbaar onderzoek. MAAR
tegenwoordig → 14/03/2019 opnieuw afgeschaft. Eerder wie kan opnieuw gelijk wanneer (binnen 30 dagen
na verlenen vergunning) beroep aantekenen ookal heeft men niets laten weten tijdens het lopende openbaar
onderzoek.
2.Instrumentendecreet
Doel van het instrumentendecreet is het vereenvoudigen voor de overheid. Het geeft de nodige tools voor de overheid
en andere actoren die op het terrein met ruimtelijke ontwikkeling bezig zijn, om te komen tot een efficiënte realisatie
van hun ruimtelijke projecten.
→ Verhandelbare ontwikkelingsrechten: bouwontwerpen op een slechte grond wordt verkocht naar een
projectontwikkelaar op een beter plaats
→ 100% planschade
→ 50% planbaten
1.3 Toekomst
Net zoals voorgaande decreten zal de codex vele wijzigingen ondergaan. In het verleden reed 24x gewijzigd. Ook in de
toekomst zal de codex nog verdere wijzigingen ondergaan. Decreten zijn namelijk steeds verbonden aan de
maatschappelijke noden en verzuchtingen en een veranderlijk politiek klimaat.
Pagina 4 van 60
