Samenvatting OG 5 Cognitieve veroudering

OG 5: Cognitieve veroudering
(wat is het geheugen)
- Het geheugen is onderdeel van het cognitieve systeem dat kennis beheert. Het is
het systeem dat kennis verwerft, opslaat en weer gebruikt. Het is een actief
systeem.
o Mensen gaan actief en dynamisch om met hun omgeving, en de opgeslagen
informatie is niet noodzakelijk een exacte weergave van wat we
meemaken
 We selecteren wat we onthouden naar gelang interesse en emotie
o De aandachtprocessen spelen ook een rol, we onthouden dingen beter naar mate
we er meer aandacht aan besteden.




Werking van het geheugen
Functioneren op cognitief vlak
- Duidelijke relatie tussen lichamelijke en intellectueel presteren.
Factoren:
 intelligentie,
 snelheidsfactor,
 startbegaafdheid,
 opleiding,
 training,
 omgeving ,
 gezondheid (ook psychisch)

Processen :
- Waarnemen
o Zintuigen werken minder goed, gezichtsverlies, gehoor, reuk en smaak
verminderd.
o Prikkels blijven langer in zenuwstelsel hangen = stimuluspersistentie ->
niet relevante info slecht onderdrukt, verwerken prikkels kost meer tijd
en moeite.
o 5 vormen aandacht : selectieve, gerichte, verdeelde, alternerende en
volgehouden aandacht. (zie verder)


1

,- Leren en geheugen
3 functies:
o Het opnemen van informatie: selectie prikkels die door zintuigen zijn
opgevangen.
o Het bewaren van informatie: prikkels opgenomen door zintuigelijk of
sensorische geheugen -> werk of kortetermijngeheugen.
o Het ophalen van informatie:
 Procedurele geheugen (impliciet): geheugen voor procedures, de
manier waarop we handelingen aanleren en uitvoeren
 Decleratieve geheugen:
 Episodische geheugen: herinneringen met bijzondere
betekenis uit periodes.
Vb. verjaardag
 Semantisch geheugen: kennis over feiten
Vb. objectief leren, leerstof tijdens de les
o Bij ouderen vaak geheugenproblemen,
 bij succesvol verouderen: geen last
 bij normaal verouderen: lichte achteruitgang
 bij pathologisch verouderen: geheugenstoornissen meer uitgesproken,
leiden aan ziekteproces.  dementie
o Cognitieve beperking bij normale veroudering is de vermindering in
toegankelijkheid tot opgeslagen info. De informatie wordt dieper verwerkt en
beter onthouden en worden beter opgeroepen naarmate de context waarin je je
bevindt.
 Elementen die een rol spelen zijn aanleg, aandacht, motivatie, kennis,
ervaring, leeftijd, ..
- Taal en denken
o Verbale vermogens niet achteruit, wel moeite om naam persoon te vinden
of gebeurtenis te beschrijven.
o vb. kruiswoordraadsel
- Executieve functies
o Complexe psychomotorische functies nemen af, meer tijd nodig voor het
nemen van beslissingen en het plannen van een beweging.
Flexibiliteit om te kunnen switchen van cognitieve denkprocessen




2

, Bouw van het geheugen (hippocampus)
Mini mental state  testje dat me in een aantal min. Een aanwijzing kan geven of er
sprake is van een stoornis in het geheugen.
- score op 20


Waar het geheugen begint:
- Geheugen, de functie die daaraan voorafgaat, het opslaan van nieuwe informatie
zetelt in de slaapkwab.
- Onderzoek (met apen) : verwijdering hippocampus zou leiden tot sterke
vermindering van het vermogen nieuwe informatie op te nemen, het leren zou
belemmeren.
o De hippocampus is het deel van de hersenen dat voortdurend nieuwe
informatie opslaat zoals het nieuws van de dag, de namen van de mensen
die hij ontmoet, …
o Essentieel voor leren, opslaan ervaringen.
o Tijdens de slaap w de info gereactiveerd en doorgestuurd naar andere
gebieden in de hersenschors die de info verwerken en een geheugen spoor
vormen en zo komt er ruimte vrij voor nieuwe info



3