ZSO12: Vertering, absorptie en transport van lipiden
Inleiding
Lipiden zijn een heterogene groep van water-onoplosbare (hydrofobe) organische moleculen.
- Zijn een grote bron van energie voor lichaam
- Zorgen voor hydrofobe barriere die partitionering van de waterig einhoud van cellen en
subcellulaire structuren mogelijk maakt
- Hebben functies in lichaam
o Vetoplosbare vitamine hebben coenzym functies
o Prostaglandines en steroide hormonen spelen rol in homeostasis
o Deficiënties in lipidemetabolisme kunnen leiden tot diabetes, obesitas en
atherosclerosis
- Bv: steroid hormonen, vetzure, TAG, glycerofosfolipide
Vertering, absorptie, secretie en gebruik
Gemiddelde inname van lipiden = 78g waarvan meer dan 90% triaglycerol (TAG) is bestaat uit 3
vetzuren (fatty acids) veresterd aan glycerol
Vertering van lipiden begint in de mag en w compleet in dunne darm
A. Vertering in de maag
Gekatalyseerd door
- Linguale lipase ontstaat uit klieren aan einde van tong
- Maaglipase gesecreteerd door maagmucosa
Beide zuurstabiel met pH-waardes van 4 tot 6 = zuurlipases
Deze zuurlipases hydrolyseren vetzuur van TAG + zijn verteringsenzymen bij mensen met
pancreasinsufficiëntie en bij mensen met taaislijmziekte (cystic fibroses)
B. Cystic fibrosis
= lethale genetische, autosomaal-recessieve ziekte door mutaties in gen voor CF-transmembrane
conductantie regulator (CFTR) protein
- Functioneert als Cl-membraan op epitheel van longen, pancreas, testes en zweetklieren.
- Defect CFTR zorgt voor minder secretie van Cl en meer opname van Na en water
o In pancreas: uitputting van water op celopp zorgt voor verdikt mucus die leidingen
van pancreas verstoppen pancreas enzymen kunnen darmen niet bereiken
Pancreas insufficiëntie
o Behandeling = vervanging van enzymen en aanvulling van vet-oplosbare vitamines
- CF zorgt ook voor chronische longinfecties met progressieve longziektes en onvruchtbaarheid
bij mannen
, C. Emulsification in de dunne darm
In duodenum
Emulsificatie zorgt voor verhogen van opp van hydrofobe lipidedruppels
Verteringsenzymen kunnen effectief werken
Word bereikt door 2 mechanismen:
- Gebruik van detergente eigenschappen van geconjugeerde galzouten
o Galzouten gemaakt in lever en opgeslagen in galblaas derivaten
van cholesterol
o Structuur geconj galzouten:
Gehydroxyleerde sterolring structuur
Zijketen met molecule glycine of taurine covalent aan gebonden
o Werken in op lipidedruppels uit voeding en waterige duodenuminhoud
stabilisatie van druppels als ze kleiner worden door peristaltiek en voorkomen dat
ze worden samengevoegd
- Mechanische mixing door peristaltiek
P174
D. Degradatie door pancreas enzyme
TAG, cholesteryl esters en fosfolipiden w enzymatisch gedegradeerd in dunne darm door
pancreasenzymen (secretie hormonaal gecontroleerd)
1. TAG-degradatie
TAG-moleculen zijn te groot om opgenomen te worden door mucosale cellen (enterocyten) van
intestinale villi.
Hydrolyse (+H2O) door esterase (pancreaslipase) verwijdert FA op C1 en C3
Producten: 2-monoacylglycerol (2MAG) en FFA (2Fatty acids)
Enzym colipase bindt met lipase en maakt het vast een waterachtige-lipide-interface
- Gesecreteerd door pancreas als een zymogeen (procolipase) en wordt geactiveerd in darmen
door trypsine
- Colipase herstelt activiteit van lipase in aanw van inhibitoire stoffen zoals galzouten die
binden aan micellen
Orlistat = anti-obesitas drug inhibeert maag -en pancreaslipases
Minder vetabsorptie gewichtsverlies
Inleiding
Lipiden zijn een heterogene groep van water-onoplosbare (hydrofobe) organische moleculen.
- Zijn een grote bron van energie voor lichaam
- Zorgen voor hydrofobe barriere die partitionering van de waterig einhoud van cellen en
subcellulaire structuren mogelijk maakt
- Hebben functies in lichaam
o Vetoplosbare vitamine hebben coenzym functies
o Prostaglandines en steroide hormonen spelen rol in homeostasis
o Deficiënties in lipidemetabolisme kunnen leiden tot diabetes, obesitas en
atherosclerosis
- Bv: steroid hormonen, vetzure, TAG, glycerofosfolipide
Vertering, absorptie, secretie en gebruik
Gemiddelde inname van lipiden = 78g waarvan meer dan 90% triaglycerol (TAG) is bestaat uit 3
vetzuren (fatty acids) veresterd aan glycerol
Vertering van lipiden begint in de mag en w compleet in dunne darm
A. Vertering in de maag
Gekatalyseerd door
- Linguale lipase ontstaat uit klieren aan einde van tong
- Maaglipase gesecreteerd door maagmucosa
Beide zuurstabiel met pH-waardes van 4 tot 6 = zuurlipases
Deze zuurlipases hydrolyseren vetzuur van TAG + zijn verteringsenzymen bij mensen met
pancreasinsufficiëntie en bij mensen met taaislijmziekte (cystic fibroses)
B. Cystic fibrosis
= lethale genetische, autosomaal-recessieve ziekte door mutaties in gen voor CF-transmembrane
conductantie regulator (CFTR) protein
- Functioneert als Cl-membraan op epitheel van longen, pancreas, testes en zweetklieren.
- Defect CFTR zorgt voor minder secretie van Cl en meer opname van Na en water
o In pancreas: uitputting van water op celopp zorgt voor verdikt mucus die leidingen
van pancreas verstoppen pancreas enzymen kunnen darmen niet bereiken
Pancreas insufficiëntie
o Behandeling = vervanging van enzymen en aanvulling van vet-oplosbare vitamines
- CF zorgt ook voor chronische longinfecties met progressieve longziektes en onvruchtbaarheid
bij mannen
, C. Emulsification in de dunne darm
In duodenum
Emulsificatie zorgt voor verhogen van opp van hydrofobe lipidedruppels
Verteringsenzymen kunnen effectief werken
Word bereikt door 2 mechanismen:
- Gebruik van detergente eigenschappen van geconjugeerde galzouten
o Galzouten gemaakt in lever en opgeslagen in galblaas derivaten
van cholesterol
o Structuur geconj galzouten:
Gehydroxyleerde sterolring structuur
Zijketen met molecule glycine of taurine covalent aan gebonden
o Werken in op lipidedruppels uit voeding en waterige duodenuminhoud
stabilisatie van druppels als ze kleiner worden door peristaltiek en voorkomen dat
ze worden samengevoegd
- Mechanische mixing door peristaltiek
P174
D. Degradatie door pancreas enzyme
TAG, cholesteryl esters en fosfolipiden w enzymatisch gedegradeerd in dunne darm door
pancreasenzymen (secretie hormonaal gecontroleerd)
1. TAG-degradatie
TAG-moleculen zijn te groot om opgenomen te worden door mucosale cellen (enterocyten) van
intestinale villi.
Hydrolyse (+H2O) door esterase (pancreaslipase) verwijdert FA op C1 en C3
Producten: 2-monoacylglycerol (2MAG) en FFA (2Fatty acids)
Enzym colipase bindt met lipase en maakt het vast een waterachtige-lipide-interface
- Gesecreteerd door pancreas als een zymogeen (procolipase) en wordt geactiveerd in darmen
door trypsine
- Colipase herstelt activiteit van lipase in aanw van inhibitoire stoffen zoals galzouten die
binden aan micellen
Orlistat = anti-obesitas drug inhibeert maag -en pancreaslipases
Minder vetabsorptie gewichtsverlies
