ECONOMIE EXAMEN 2019
Domein H: Welvaart en groei
Productiefactoren zijn factoren die alleen of in combinatie voor productie kunnen
zorgen en waarbij zowel hoeveelheid als kwaliteit van belang is. De
productiecapaciteit is de som van de productiefactoren (omvang).
Structuurontwikkeling: door de loop van de jaren een kwantitatieve (omvang) en
kwalitatieve verandering van productiefactoren.
Kapitaal
o Beloning: interest/huur
o Bijvoorbeeld: machines, gebouwen voorraden, geld
Arbeid
o Beloning: loon
o Bijvoorbeeld: fysieke arbeid, vaardigheden
Natuur
o Beloning: pacht
o Bijvoorbeeld: delfstoffen (nog in de grond), land
Ondernemerschap
o Beloning: winst
o Bijvoorbeeld: kapitaal, kennis, bereidheid tot het nemen van risico’s
Geheugensteuntje KANO
De categoriale inkomensverdeling geeft de verdeling weer van het nationaal
inkomen over de beloningen van de verschillende productiefactoren.
Arbeidsinkomensquote (AIQ): verhoudingsgetal waarmee het inkomensaandeel
van de productie arbeid in het totale inkomen wordt aangegeven. Te bereken
door:
loonsom+totaal toegerekend loon zelfstandigen
AIQ = × 100%
nationaal inkomen
Uit de AIQ kun je belangrijke informatie halen over een land, zoals:
o Productieproces: arbeidsintensief of kapitaalintensief
o Investeringsklimaat
o Inkomensverdeling: kapitaal in handen van rijke bovenlaag
Het bruto binnenlands product (BBP) is de weergave van het productievolume
van een economie.
o Alles geproduceerd binnen de landsgrenzen
o Gebruikt als welvaartsindicator van een land
o Alleen op de markt verhandelde goederen en diensten
o Gemeten op verschillende manieren: de objectieve methode, de subjectieve
methode en de bestedingsmethode
, Objectieve methode: productiebenadering BBP: alle toegevoegde waarden van
alle productiehuishoudingen in een land.
o Totale toegevoegde waarde van alle bedrijven en overheid
o Toegevoegde waarde (van 1 bedrijf) = omzet – inkoopwaarde diensten en
goederen
o Overheidsinstellingen kennen vaak geen omzet (scholen etc.), daarvoor wordt
de totale loonsom gebruikt
Subjectieve methode: inkomensbenadering BBP: alle in een land verdiende
primaire inkomens
o Beloning voor de productiefactoren (winst, loon, pacht/huur) bij elkaar
opgeteld + loon ambtenaren
o Netto binnenlands product (NBP) = BBP – afschrijvingen
Bestedingsmethode: alle bestedingen van gezinnen, bedrijven en de overheid in
een land, berekend door Y = C + I + O + E – M.
Bruto nationaal product (BNP) = BBP + inkomensoverdracht vanuit het
buitenland – inkomensoverdracht naar het buitenland. Alles moet geproduceerd
zijn door staatsburgers van een land. Staat ook bekend als het bruto nationaal
inkomen.
Formele productie is alle geregistreerde productie (witte circuit). Informele
productie is alle niet-geregistreerde productie.
o Legaal ongeregistreerd (grijze circuit): vrijwilligerswerk, huishoudelijk werk
o Illegaal ongeregistreerd (zwarte circuit): werk waarvoor wel betaald wordt,
maar waarvan niets afgedragen wordt aan belastingen en premies
Zes redenen waarom de BBP een beperkte maatstaf is voor welvaart (= welvaart
in enge zin):
o Rol en omvang van de informele sector: in de EU meer thuis klussen, in de VS
meer gebruik betaalde diensten thuis klussen wordt niet meegerekend,
betaalde dienst wel BBP VS stijgt meer dan EU bij dezelfde productie
maakt verschillende economieën lastig vergelijkbaar
o Nominaal en reëel: gaat het om een nominaal of reëel BBP?
o Welvaartsbegrip per capita: nietszeggend over inkomensverdeling is een
land welvarend wanneer de elite al het inkomen krijgt?
o Eng versus ruim welvaartsbegrip: theoretische welvaartsbegrip is breder (=
welvaart in ruime zin): keuze voor vrije tijd, kwaliteit milieu, gebruik
uitputbare hulpbronnen meewegen welvaart voor toekomstige generaties
o Groen BBP: middel om ongeprijsde schaarste in beeld te brengen, lastig om
schaarse hulpbronnen van een prijs te voorzien
o Human Development Index: internationale maatstaf om menselijke
ontwikkeling te meten (gezondheid, kennis, levensstandaard)
Nationale rekeningen: een kwantitatieve manier om de economie van een land te
beschrijven en de interactie en tussen verschillende sectoren.
Y = nationaal inkomen = W (nationaal product) = EV (effectieve vraag)
C = consumptie
Domein H: Welvaart en groei
Productiefactoren zijn factoren die alleen of in combinatie voor productie kunnen
zorgen en waarbij zowel hoeveelheid als kwaliteit van belang is. De
productiecapaciteit is de som van de productiefactoren (omvang).
Structuurontwikkeling: door de loop van de jaren een kwantitatieve (omvang) en
kwalitatieve verandering van productiefactoren.
Kapitaal
o Beloning: interest/huur
o Bijvoorbeeld: machines, gebouwen voorraden, geld
Arbeid
o Beloning: loon
o Bijvoorbeeld: fysieke arbeid, vaardigheden
Natuur
o Beloning: pacht
o Bijvoorbeeld: delfstoffen (nog in de grond), land
Ondernemerschap
o Beloning: winst
o Bijvoorbeeld: kapitaal, kennis, bereidheid tot het nemen van risico’s
Geheugensteuntje KANO
De categoriale inkomensverdeling geeft de verdeling weer van het nationaal
inkomen over de beloningen van de verschillende productiefactoren.
Arbeidsinkomensquote (AIQ): verhoudingsgetal waarmee het inkomensaandeel
van de productie arbeid in het totale inkomen wordt aangegeven. Te bereken
door:
loonsom+totaal toegerekend loon zelfstandigen
AIQ = × 100%
nationaal inkomen
Uit de AIQ kun je belangrijke informatie halen over een land, zoals:
o Productieproces: arbeidsintensief of kapitaalintensief
o Investeringsklimaat
o Inkomensverdeling: kapitaal in handen van rijke bovenlaag
Het bruto binnenlands product (BBP) is de weergave van het productievolume
van een economie.
o Alles geproduceerd binnen de landsgrenzen
o Gebruikt als welvaartsindicator van een land
o Alleen op de markt verhandelde goederen en diensten
o Gemeten op verschillende manieren: de objectieve methode, de subjectieve
methode en de bestedingsmethode
, Objectieve methode: productiebenadering BBP: alle toegevoegde waarden van
alle productiehuishoudingen in een land.
o Totale toegevoegde waarde van alle bedrijven en overheid
o Toegevoegde waarde (van 1 bedrijf) = omzet – inkoopwaarde diensten en
goederen
o Overheidsinstellingen kennen vaak geen omzet (scholen etc.), daarvoor wordt
de totale loonsom gebruikt
Subjectieve methode: inkomensbenadering BBP: alle in een land verdiende
primaire inkomens
o Beloning voor de productiefactoren (winst, loon, pacht/huur) bij elkaar
opgeteld + loon ambtenaren
o Netto binnenlands product (NBP) = BBP – afschrijvingen
Bestedingsmethode: alle bestedingen van gezinnen, bedrijven en de overheid in
een land, berekend door Y = C + I + O + E – M.
Bruto nationaal product (BNP) = BBP + inkomensoverdracht vanuit het
buitenland – inkomensoverdracht naar het buitenland. Alles moet geproduceerd
zijn door staatsburgers van een land. Staat ook bekend als het bruto nationaal
inkomen.
Formele productie is alle geregistreerde productie (witte circuit). Informele
productie is alle niet-geregistreerde productie.
o Legaal ongeregistreerd (grijze circuit): vrijwilligerswerk, huishoudelijk werk
o Illegaal ongeregistreerd (zwarte circuit): werk waarvoor wel betaald wordt,
maar waarvan niets afgedragen wordt aan belastingen en premies
Zes redenen waarom de BBP een beperkte maatstaf is voor welvaart (= welvaart
in enge zin):
o Rol en omvang van de informele sector: in de EU meer thuis klussen, in de VS
meer gebruik betaalde diensten thuis klussen wordt niet meegerekend,
betaalde dienst wel BBP VS stijgt meer dan EU bij dezelfde productie
maakt verschillende economieën lastig vergelijkbaar
o Nominaal en reëel: gaat het om een nominaal of reëel BBP?
o Welvaartsbegrip per capita: nietszeggend over inkomensverdeling is een
land welvarend wanneer de elite al het inkomen krijgt?
o Eng versus ruim welvaartsbegrip: theoretische welvaartsbegrip is breder (=
welvaart in ruime zin): keuze voor vrije tijd, kwaliteit milieu, gebruik
uitputbare hulpbronnen meewegen welvaart voor toekomstige generaties
o Groen BBP: middel om ongeprijsde schaarste in beeld te brengen, lastig om
schaarse hulpbronnen van een prijs te voorzien
o Human Development Index: internationale maatstaf om menselijke
ontwikkeling te meten (gezondheid, kennis, levensstandaard)
Nationale rekeningen: een kwantitatieve manier om de economie van een land te
beschrijven en de interactie en tussen verschillende sectoren.
Y = nationaal inkomen = W (nationaal product) = EV (effectieve vraag)
C = consumptie
