Historische Context 4
Koude Oorlog 1945-1991
Kenmerkende Aspecten;
★ De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van
massaorganisatie
★ Het is praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en
fascisme/nationaalsocialisme
★ Het voeren van twee wereldoorlogen
★ Verwoesting op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens
en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij de oorlogvoering
★ De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een
wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog
★ De eenwording van Europa
★ De dekolonisatie die een einde maakte aan de westerse hegemonie in de
wereld
★ De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren 60 van de 20e eeuw
aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen
Deelcontext 1 Twee ideologische blokken (1945-1955)
Toen in 1917 de Communistische Partij aan de macht kwam in Rusland, veranderde
de Sovjet-Unie o.l.v Jozef Stalin in een totalitaire staat. Hij streefde naar een
klassenloze samenleving, en wilde het kapitalisme verslaan.
★ De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van
massaorganisatie.
★ Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en
fascisme/nationaalsocialisme.
Aanvankelijk deden de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten niet mee aan WO II,
maar toen Hitler in 1941 het niet-aanvalsverdrag schond en Hitler’s bondgenoot
Japan een Amerikaanse marinebasis aanviel, besloten ze samen tegen Hitler in te
gaan.
1
, ★ Het voeren van twee wereldoorlogen.
De samenwerking verliep tot lange tijd goed, maar toen het einde van de oorlog
naderde en er besloten moest worden over de toekomst van Duitsland, verscherpten
zich de tegenstellingen tijdens de Conferentie van Potsdam (1945), waarin de VS,
S-U en GB vooral spraken over wat er met Duitsland moest gebeuren. Zo
ontstonden de twee invloedssferen in Duitsland: Oost werd communistisch en West
kapitalistisch/democratisch. Hoewel Duitsland voor de oorlog ook kapitalistisch was,
was er veel vertrouwen in het communisme, omdat er hier een oplossing voor de
armoede in werd gezien. De Amerikaanse president introduceerde daarom de
Trumandoctrine (1947), hij beloofde hierin alle landen economische en militaire
steun die het communisme buiten de deur wilden houden. Ook het Marshallplan
(1947) ontstond hieruit, communisme zouden weleens kunnen profiteren van de
armoede en dus besloot Amerika de europese landen veel economische steun te
bieden. Ten slotte, probeerde Truman de Europese samenwerking te stimuleren, om
zo een dam tegen het communisme te vormen.
Tijdens de Blokkade van Berlijn (1948-1949) liepen de spanning nog eens verder op,
Stalin liet alle wegen naar West-Berlijn afsluiten, omdat hij het er niet mee eens was
dat het Westen een eigen munt invoerde. Truman stuurde een luchtbrug om de
Berlijnse bevolking te bevoorraden. Kort daarna werd Duitsland formeel in tweeën
gedeeld → Bondsrepubliek Duitsland (BRD) in het Westen en de Duitse
Democratische Republiek (DDR) in het Oosten.
Het wantrouwen groeide nog verder door de opkomst van kernwapens. De VS had
Japan in 1945 tweemaal aangevallen met atoombommen en voelde zich
onoverwinnelijk, maar niet was minder waar: de Sovjets bleken vier jaar later ook in
staat te zijn om atoomwapens te maken. Hier begon de wapenwedloop.
★ Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door
massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij
de oorlogvoering.
★ De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een
wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
2
Koude Oorlog 1945-1991
Kenmerkende Aspecten;
★ De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van
massaorganisatie
★ Het is praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en
fascisme/nationaalsocialisme
★ Het voeren van twee wereldoorlogen
★ Verwoesting op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens
en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij de oorlogvoering
★ De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een
wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog
★ De eenwording van Europa
★ De dekolonisatie die een einde maakte aan de westerse hegemonie in de
wereld
★ De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren 60 van de 20e eeuw
aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen
Deelcontext 1 Twee ideologische blokken (1945-1955)
Toen in 1917 de Communistische Partij aan de macht kwam in Rusland, veranderde
de Sovjet-Unie o.l.v Jozef Stalin in een totalitaire staat. Hij streefde naar een
klassenloze samenleving, en wilde het kapitalisme verslaan.
★ De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van
massaorganisatie.
★ Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en
fascisme/nationaalsocialisme.
Aanvankelijk deden de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten niet mee aan WO II,
maar toen Hitler in 1941 het niet-aanvalsverdrag schond en Hitler’s bondgenoot
Japan een Amerikaanse marinebasis aanviel, besloten ze samen tegen Hitler in te
gaan.
1
, ★ Het voeren van twee wereldoorlogen.
De samenwerking verliep tot lange tijd goed, maar toen het einde van de oorlog
naderde en er besloten moest worden over de toekomst van Duitsland, verscherpten
zich de tegenstellingen tijdens de Conferentie van Potsdam (1945), waarin de VS,
S-U en GB vooral spraken over wat er met Duitsland moest gebeuren. Zo
ontstonden de twee invloedssferen in Duitsland: Oost werd communistisch en West
kapitalistisch/democratisch. Hoewel Duitsland voor de oorlog ook kapitalistisch was,
was er veel vertrouwen in het communisme, omdat er hier een oplossing voor de
armoede in werd gezien. De Amerikaanse president introduceerde daarom de
Trumandoctrine (1947), hij beloofde hierin alle landen economische en militaire
steun die het communisme buiten de deur wilden houden. Ook het Marshallplan
(1947) ontstond hieruit, communisme zouden weleens kunnen profiteren van de
armoede en dus besloot Amerika de europese landen veel economische steun te
bieden. Ten slotte, probeerde Truman de Europese samenwerking te stimuleren, om
zo een dam tegen het communisme te vormen.
Tijdens de Blokkade van Berlijn (1948-1949) liepen de spanning nog eens verder op,
Stalin liet alle wegen naar West-Berlijn afsluiten, omdat hij het er niet mee eens was
dat het Westen een eigen munt invoerde. Truman stuurde een luchtbrug om de
Berlijnse bevolking te bevoorraden. Kort daarna werd Duitsland formeel in tweeën
gedeeld → Bondsrepubliek Duitsland (BRD) in het Westen en de Duitse
Democratische Republiek (DDR) in het Oosten.
Het wantrouwen groeide nog verder door de opkomst van kernwapens. De VS had
Japan in 1945 tweemaal aangevallen met atoombommen en voelde zich
onoverwinnelijk, maar niet was minder waar: de Sovjets bleken vier jaar later ook in
staat te zijn om atoomwapens te maken. Hier begon de wapenwedloop.
★ Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door
massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij
de oorlogvoering.
★ De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een
wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
2
