Samenvatting Examenstof Economie Havo 5 2023/2024 Compleet

DOMEIN D: Markt

D1
Verschuiving langs de vraaglijn
- Prijs verandering -> meer/minder mensen willen het product

Verschuiving van de vraaglijn (Links: minder Rechts: meer)
- Aantal consumenten -> door groei van bevolking zijn er meer vragers en andersom
- Verandering in inkomen -> meer/minder mensen kunnen het product betalen
- Behoeften: meer/minder mensen willen het product hebben
- Concurrentie: prijs van andere producten stijgt of daalt -> mensen stappen over

D2
Verschuiving langs de aanbodlijn
- Prijs verandering -> meer/minder producten gaan produceren

Verschuiving van de aanbodlijn (Links: minder Rechts: meer)
- Kostenontwikkeling: verandering van productiekosten
- Aantal aanbieders: meer/minder aanbieders
- Technische ontwikkeling: innovatie
- Natuurlijke omstandigheden: opwarming klimaat -> minder energie in kassen nodig
- Overheidssubsidies of overheidsheffingen: accijns (functie naar links)

D3
Qv = vraag
Qa = aanbod
P = marktprijs
Qv = Qa = evenwichtsprijs/punt

Marktmechanisme/prijsmechanisme
- De prijs op de markt zorgt altijd voor een evenwicht tussen vraag en aanbod
- Vraag > aanbod -> prijs omhoog
- Vraag < aanbod -> prijs omlaag

Gevolgen nieuw marktsevenwicht
- Vraaglijn verschoven van de lijn -> Evenwichtspunt nieuw plek -> prijs is toegenomen
- Aanbodlijn verschoven van de lijn -> Evenwichtspunt nieuw plek -> hoeveelheid is afgenomen

D4
Markt: ontmoeting van vraag en aanbod
Vragers: vragen van producten
Aanbieders: aanbieden van producten
Homogeen goed: goederen die door de vragers als gelijk worden gezien
Heterogeen goed: gelijksoortige goederen, maar de kopers hebben een voorkeur
Toetredingsbarrieres: eisen die gesteld worden aan een vrager of aanbieder om deel te nemen aan
de markt.
Transparantie: kopers en verkopers weten wie er aanbiedt en vraagt (gedrag hierdoor afstemmen)
Marktaandeel: gedeelte van de totale omzet/de totale afzet dat een bedrijf/product heeft
Marktmacht: hoeveel macht je hebt op de markt: hoe groter je marktaandeel, hoe meer macht

,Consumenten
- Aanbieders van productiefactoren
- Vragers van consumptiegoederen

Bedrijven
- Aanbieders van individuele goederen
- Vragers van kapitaalgoederen/productiefactoren/diensten

Overheid
- Aanbieder van collectieve goederen
- Vragers van consumptie en kapitaalgoederen

Buitenland
- Aanbieders van consumptie en kapitaalgoederen
- Vragers van consumptie en kapitaalgoederen

Marktvorm Kenmerken
Volkomen concurrentie - Veel aanbieders
- Homogeen product
- Transparantie is goed
- Makkelijke toetreding
- Hoeveelheid aanpassen
Monopolie - 1 aanbieder
Onvolkomen concurrentie - Homogeen product
- Transparantie is slecht
- Moeilijke toetreding
- Prijszetter
Oligopolie - Weinig aanbieders
Onvolkomen concurrentie - Homogeen en heterogeen product
- Transparantie is slecht
- Moeilijke toetreding
- Prijszetter
Monopolistische concurrentie - Veel aanbieders
Onvolkomen concurrentie - Heterogeen product
- Transparantie is slecht
- Makkelijke toetreding
- Prijszetter


D5

Naam Teken Uitleg
Afzet Q Verkochte hoeveelheid
Omzet/Totale opbrengst TO Geldelijke opbrengst van de verkoop
Verkoopprijs/ Gemiddelde P en GO Geldopbrengst
opbrengst
Marginale opbrengst MO Extra opbrengst bij uitbereiding van productie 1
product
(gem) Constante kosten GCK/CK Hoog bij een kleine productieomvang
(gem) Variabele kosten GVK/VK Variabele kosten per eenheid product
(gem) Totale kosten GTK/TK Kosten van productiefactoren/ per stuk

, Totale constante kosten TCK Vaste kosten onafhankelijk van productieomvang
Totale variabele kosten TVK Kosten hoger als productie hoger is
Marginale kosten MK Extra kosten bij uitbereiding van productie 1 product
Proportioneel Iedereen hetzelfde percentage
Degressief Procentueel minder betalen -> meer
ongelijkheid
Progressief Procentueel meer betalen -> minder
ongelijkheid
Wat Formule
Totale Opbrengst TO = p x q
Gem Opbrengst GO = TO / q
Marginale Opbrengst MO = ΔTO / q
Totale Winst TW = TO - TK
Gem Winst GW = TW / q
Marginale Winst MW = Δ TW / Δ q
Totale Kosten TK = TVK + TCK
Gem Totale Kosten GTK = TK / q of (TVK + TCK)/ q = GVK + GCK
Marginale Kosten MK = Δ T(V)K / Δ q
Totale Variabele Kosten TVK = p x q (variabele)
Gem Variabele Kosten TVK / q
Gem Constante Kosten TCK / q
TCK Constant getal


- Als TVK een lineaire functie is, is GVK horizontaal (GVK = MK)
- Bij prijszetters dus laatste 3 is de G0 lijn diagonaal
Bij volkomen concurrentie is de Go lijn horizontaal
- Go = Qv

Constante kosten: deze veranderen niet als er meer of minder wordt geproduceerd
Variabele kosten: deze veranderen als er meer of minder wordt geproduceerd

Marginale kosten zijn de Totale Kosten / de hoeveelheid.
Als er verandering komt in TK of q komt er proportioneel, progressief of degressief verschil
Proportioneel: VK per product gelijk aan elke hoeveelheid
Progressief: VK per product bij elke hoeveelheid hoger
Degressief: VK per product bij elke hoeveelheid lager

D6
Betalingsbereidheid: Hoeveelheid geld die iemand bereid is maximaal voor een product te betalen
bij die prijs
Elasticiteit: Hoe groot is het effect van de verandering van prijs en vraag

Als de gevraagde hoeveelheid door een prijsverandering procentueel minder verandert dan de prijs,
is het inelastisch (waarde tussen –1-0) (luxegoederen)
Als de gevraagde hoeveelheid door een prijsverandering procentueel meer verandert dan de prijs is,
is het elastisch (waarde > -1) (noodzakelijke goederen)
Als de gevraagde hoeveelheid niet veranderd, is het volkomen inelastisch (0) (inferieure goederen)