v. Cranenburgh
Van contractie naar actiee motorisch leren in dagelijkss levene sporte muzieks en revalidatie
H8: Manieren van motorisch leren: een breed repertoire
8.1 Impliciet of expliciet leren?
Bij expliciet leren (/ declaratef) weet je precies wat en hoe je leert. De aandacht is vaak gericht op de
beweging zelf. Verbale instructe ennof demonstrate door de leraar is hierbij vaak belangrijk.
Precieze informate over bewegingen moeten hier het leerproces sturen.
Bij impliciet leren (/ procedureel) weet je wel wat je aan het oefenen bent, maar je hebt geen idee
hoe dat precies in zijn werk gaat. De leerling is vooral bezig met het doel, het resultaat van de
beweging; de precieze bewegingen zélf worden in het ongewisse gelaten.
Dit brengt ons op het probleem van presteren respecteeelijk falen onder druk. Er is gebleken dat
vaardigheden die via een impliciete strategie zijn aangeleerd, resistenter zijn tegen omgevingsdruk
en plankenkoorts. Dat staat wel in contrast met het feit dat het juist gebruikelijk is om tjdens een
training bewust en expliciet te werken aan de ideale beweging, de performance. Door de bewuste
aandacht voor de beweging zelf wordt het automatsch bewegen verhinderd, aandacht op het doel
schakelt de betrouwbare neurale robot in onze hersenen in.
Voor de praktjk betekent dit dat men de kans op falen onder druk zou kunnen verminderen door
vormen van impliciet leren te stmuleren. Hier bestaatn diverse strategieën voor:
- Leg niets uit over de correcte n ideale beweging, maar stel het doel van de vaardigheid
centraal en laat de leerling zel van alles uitproberen.
- Voeg een dubbeltaak toe.
- Analogieleren: maak gebruik van metaforen.
- Zorg voor een externe focus ean aandacht.
- Zorg voor een sterke eariate van de oefeningen n bewegingen, waardoor het expliciet bezig
zijn met de bewegingen zelf ontmoedigd wordt.
Het is evident dat in de beginfase een expliciete aanpak zinvol kan zijn, later is impliciet leren vaak
echter superieur. Alle reden om zich bewust te zijn van de verschillen tussen expliciet en impliciet
leren en om binnen oefenmethoden en trainingsschema’s meer ruimte te geven aan vormen van
impliciet leren.
8.2 Interne of externe focus van aandacht?
Cruciaal: waar zit de aandacht tjdens het oefenen? We kunnen de aandacht richten op de precieze
beweging die gemaakt moet worden: interne focus ean aandacht. Van een externe focus ean
aandacht is sprake wanneer we de aandacht richten op het uiteindelijke doel van de beweging. Dit
zijn twee extremen op een glijdende schaal; de aandacht zit vaak op iets tussen deze twee uitersten.
De vraag waar de aandacht op gericht moet zijn is meestal niet eenduidig te beantwoorden. In de
beginfase van het oefenproces kan het nutg zijn aandachtg op expliciete delen te leten, in een
latere fase wordt dit volledig geautomatseerd en een impliciet proces. Bij vele sporten is het
gebruikelijk om tjdens de training bewust en aandachtg te werken aan de ideale houding en
beweging. Experimenten en onderzoeken laten echter overduidelijk zien dat de prestates
aanmerkelijk verbeteren wanneer de proefpersoon zijn aandacht niet richt op de benodigde
bewegingen, maar op het te bereiken doel. Vanuit het brein ook wel logisch: waarom zou je het
onderste uit de kan halen als er geen concreet gewenst doel is?
Het is natuurlijk wel zo dat het per eaardigheid eerschilt en ook afankelijk is ean de leerfase waarin
men verkeert, in welke mate interne of externe focus in meerdere mate het gewenste efect heef.
Als leraar of therapeut dus het advies zich hiervan bewust te zijn, en gericht te experimenteren met
focussering van aandacht.
Van contractie naar actiee motorisch leren in dagelijkss levene sporte muzieks en revalidatie
H8: Manieren van motorisch leren: een breed repertoire
8.1 Impliciet of expliciet leren?
Bij expliciet leren (/ declaratef) weet je precies wat en hoe je leert. De aandacht is vaak gericht op de
beweging zelf. Verbale instructe ennof demonstrate door de leraar is hierbij vaak belangrijk.
Precieze informate over bewegingen moeten hier het leerproces sturen.
Bij impliciet leren (/ procedureel) weet je wel wat je aan het oefenen bent, maar je hebt geen idee
hoe dat precies in zijn werk gaat. De leerling is vooral bezig met het doel, het resultaat van de
beweging; de precieze bewegingen zélf worden in het ongewisse gelaten.
Dit brengt ons op het probleem van presteren respecteeelijk falen onder druk. Er is gebleken dat
vaardigheden die via een impliciete strategie zijn aangeleerd, resistenter zijn tegen omgevingsdruk
en plankenkoorts. Dat staat wel in contrast met het feit dat het juist gebruikelijk is om tjdens een
training bewust en expliciet te werken aan de ideale beweging, de performance. Door de bewuste
aandacht voor de beweging zelf wordt het automatsch bewegen verhinderd, aandacht op het doel
schakelt de betrouwbare neurale robot in onze hersenen in.
Voor de praktjk betekent dit dat men de kans op falen onder druk zou kunnen verminderen door
vormen van impliciet leren te stmuleren. Hier bestaatn diverse strategieën voor:
- Leg niets uit over de correcte n ideale beweging, maar stel het doel van de vaardigheid
centraal en laat de leerling zel van alles uitproberen.
- Voeg een dubbeltaak toe.
- Analogieleren: maak gebruik van metaforen.
- Zorg voor een externe focus ean aandacht.
- Zorg voor een sterke eariate van de oefeningen n bewegingen, waardoor het expliciet bezig
zijn met de bewegingen zelf ontmoedigd wordt.
Het is evident dat in de beginfase een expliciete aanpak zinvol kan zijn, later is impliciet leren vaak
echter superieur. Alle reden om zich bewust te zijn van de verschillen tussen expliciet en impliciet
leren en om binnen oefenmethoden en trainingsschema’s meer ruimte te geven aan vormen van
impliciet leren.
8.2 Interne of externe focus van aandacht?
Cruciaal: waar zit de aandacht tjdens het oefenen? We kunnen de aandacht richten op de precieze
beweging die gemaakt moet worden: interne focus ean aandacht. Van een externe focus ean
aandacht is sprake wanneer we de aandacht richten op het uiteindelijke doel van de beweging. Dit
zijn twee extremen op een glijdende schaal; de aandacht zit vaak op iets tussen deze twee uitersten.
De vraag waar de aandacht op gericht moet zijn is meestal niet eenduidig te beantwoorden. In de
beginfase van het oefenproces kan het nutg zijn aandachtg op expliciete delen te leten, in een
latere fase wordt dit volledig geautomatseerd en een impliciet proces. Bij vele sporten is het
gebruikelijk om tjdens de training bewust en aandachtg te werken aan de ideale houding en
beweging. Experimenten en onderzoeken laten echter overduidelijk zien dat de prestates
aanmerkelijk verbeteren wanneer de proefpersoon zijn aandacht niet richt op de benodigde
bewegingen, maar op het te bereiken doel. Vanuit het brein ook wel logisch: waarom zou je het
onderste uit de kan halen als er geen concreet gewenst doel is?
Het is natuurlijk wel zo dat het per eaardigheid eerschilt en ook afankelijk is ean de leerfase waarin
men verkeert, in welke mate interne of externe focus in meerdere mate het gewenste efect heef.
Als leraar of therapeut dus het advies zich hiervan bewust te zijn, en gericht te experimenteren met
focussering van aandacht.
