4 De waarneming
4.1 van zintuigelijke gewaarwording naar waarneming
Gewaarwording vs. waarneming
Gewaarwording = opname van stimuli uit de omgeving door middel van de
zintuigen en de vertaling van deze stimuli in zenuwimpulsen die door de
hersenen verwerkt kunnen worden in beelden, klanken, geuren …
Waarneming= het interpreteren en begrijpen van gewaarwordingen
Aanvankelijk werden alleen zwart witte vlekken
gezien (= gewaarwording) maar na enige tijd kan
men de afbeelding interpreteren tot een dalmatiër (=
waarneming) Mensen met visuele agnosie kunnen
deze omschakeling niet maken)
4.1.1 waarneming is een actief proces
Het visuele signaal is beperkt en verandert voortdurend
3 redenen waarom de waarneming meer omvat dat het registreren van
gewaarwordingen :
1. Het signaal dat in de hersenen aankomt is onvolledig
- Delen uit de signalen vallen weg door bijvoorbeeld de blinde vlek
op de retina
- Oogbewegingen en oogknipperingen, tijdens de oogbeweging
wordt er geen info opgenomen in onze hersenen
- We hebben geen scherp beeld van wat we voor ons hebben.
Alleen het deel dat recht op de fovea valt (het centrale gedeelte
van de retina) kunnen we gedetailleerd zien. We hebben
constante oogbewegingen
nodig om alles goed te zien
2. Beelden op onze retina zijn plat
We maken van een tweedimensionale foto’s een driedimensionale
voorstelling
Hierbij zijn de breedte en hoogte van het voorwerp belangrijk, maar ook
de diepte en de afstand tot ons
, 3. Het binnenkomend signaal van een voorwerp verandert constant
Een gezicht ziet er anders uit in profel da van voor, het retinale beeld
va neen opengaande deur blijf niet rechthoekig maar verandert meer
en meer in een trapezium, voorwerpen die deels achter een ander
voorwerp staan zien we toch volledig
Streven naar perceptuele constantie
Perceptuele constantie = de perceptie van voorwerpen blijven gelijk ondanks de
veranderingen in het retinale beeld, nl grootte, vorm, lichtheid en kleur
Zijn belangrijk omdat ze onze gewaarwordingen corrigeren en ons in staat
stellen om de werkelijke vormen groottes en kleuren van de wereld te zien
en niet de veranderende retinale beelden
Proximale stimulus = het geheel aan fysische energie dat onze sensorische
receptoren stimuleert
Bv. lichtgolven die onze retina’s bereiken en geluidsgolven die onze
trommelvliezen doen trillen
Distale stimulus = het voorwerp in de buitenwereld dat de fysische energie (en
de proximale stimulus) produceert
Het gezicht is de distale stimulus die energie
reflecteert en het gereflecteerde licht dat je ogen
binnenkomt en de retina bereikt is de proximale
stimulus
De perceptuele ervaring is meer verbonden met de distale stimulus dan met de
proximale stimulus. De vorm van het hoofd zal hetzelfde blijven, ook al verandert
de proximale stimulus (beeld van het hooft op jouw retina)
Waarneming als heuristisch interpretatieproces
Heuristisch interpretatieproces = proces waarbij het visuele systeem de meest
waarschijnlijke distale stimulus berekent op basis van deze veronderstellingen en
de proximale stimulus
Heuristisch omdat het gebaseerd is op bruikbare veronderstellingen die
meestal tot een juiste oplossing leiden
, Illusies als venster op onderliggende mechanismen
Holle en bolle stippen
Het visuele proces werkt meestal zo goed dat het moeilijk te achterhalen is hoe
het resultaat bereikt werd
Visuele illusie of verkeerde perceptie
Merk het verschil op tussen de bollen op de diagonale lijn en de
andere
Draai je blad ook eens om en kijk of dit nog hetzelfde is
Er zijn 2 veronderstellingen
1. Weinig stimuli in d buitenwereld zijn plat (ze hebben meestal volume)
2. Invallend licht komt van boven
Hierdoor wordt er door de schaduw te bekijken een beeld gevormde van
het voorwerp
Door de donkere en lichtere vlekken lijkt het alsof er
volume is
Paralellogrammen
Toont aan dat de proximale stimulus ondergeschikt is aan de waarneming
We zien driedimensionale balken met hoeken van 90°
i.p.v. een parallellogram. Ons perceptuele systeem
distilleert de meest waarschijnlijke structuur op basis
van de proximale stimulus en de heuristiek
4.1 van zintuigelijke gewaarwording naar waarneming
Gewaarwording vs. waarneming
Gewaarwording = opname van stimuli uit de omgeving door middel van de
zintuigen en de vertaling van deze stimuli in zenuwimpulsen die door de
hersenen verwerkt kunnen worden in beelden, klanken, geuren …
Waarneming= het interpreteren en begrijpen van gewaarwordingen
Aanvankelijk werden alleen zwart witte vlekken
gezien (= gewaarwording) maar na enige tijd kan
men de afbeelding interpreteren tot een dalmatiër (=
waarneming) Mensen met visuele agnosie kunnen
deze omschakeling niet maken)
4.1.1 waarneming is een actief proces
Het visuele signaal is beperkt en verandert voortdurend
3 redenen waarom de waarneming meer omvat dat het registreren van
gewaarwordingen :
1. Het signaal dat in de hersenen aankomt is onvolledig
- Delen uit de signalen vallen weg door bijvoorbeeld de blinde vlek
op de retina
- Oogbewegingen en oogknipperingen, tijdens de oogbeweging
wordt er geen info opgenomen in onze hersenen
- We hebben geen scherp beeld van wat we voor ons hebben.
Alleen het deel dat recht op de fovea valt (het centrale gedeelte
van de retina) kunnen we gedetailleerd zien. We hebben
constante oogbewegingen
nodig om alles goed te zien
2. Beelden op onze retina zijn plat
We maken van een tweedimensionale foto’s een driedimensionale
voorstelling
Hierbij zijn de breedte en hoogte van het voorwerp belangrijk, maar ook
de diepte en de afstand tot ons
, 3. Het binnenkomend signaal van een voorwerp verandert constant
Een gezicht ziet er anders uit in profel da van voor, het retinale beeld
va neen opengaande deur blijf niet rechthoekig maar verandert meer
en meer in een trapezium, voorwerpen die deels achter een ander
voorwerp staan zien we toch volledig
Streven naar perceptuele constantie
Perceptuele constantie = de perceptie van voorwerpen blijven gelijk ondanks de
veranderingen in het retinale beeld, nl grootte, vorm, lichtheid en kleur
Zijn belangrijk omdat ze onze gewaarwordingen corrigeren en ons in staat
stellen om de werkelijke vormen groottes en kleuren van de wereld te zien
en niet de veranderende retinale beelden
Proximale stimulus = het geheel aan fysische energie dat onze sensorische
receptoren stimuleert
Bv. lichtgolven die onze retina’s bereiken en geluidsgolven die onze
trommelvliezen doen trillen
Distale stimulus = het voorwerp in de buitenwereld dat de fysische energie (en
de proximale stimulus) produceert
Het gezicht is de distale stimulus die energie
reflecteert en het gereflecteerde licht dat je ogen
binnenkomt en de retina bereikt is de proximale
stimulus
De perceptuele ervaring is meer verbonden met de distale stimulus dan met de
proximale stimulus. De vorm van het hoofd zal hetzelfde blijven, ook al verandert
de proximale stimulus (beeld van het hooft op jouw retina)
Waarneming als heuristisch interpretatieproces
Heuristisch interpretatieproces = proces waarbij het visuele systeem de meest
waarschijnlijke distale stimulus berekent op basis van deze veronderstellingen en
de proximale stimulus
Heuristisch omdat het gebaseerd is op bruikbare veronderstellingen die
meestal tot een juiste oplossing leiden
, Illusies als venster op onderliggende mechanismen
Holle en bolle stippen
Het visuele proces werkt meestal zo goed dat het moeilijk te achterhalen is hoe
het resultaat bereikt werd
Visuele illusie of verkeerde perceptie
Merk het verschil op tussen de bollen op de diagonale lijn en de
andere
Draai je blad ook eens om en kijk of dit nog hetzelfde is
Er zijn 2 veronderstellingen
1. Weinig stimuli in d buitenwereld zijn plat (ze hebben meestal volume)
2. Invallend licht komt van boven
Hierdoor wordt er door de schaduw te bekijken een beeld gevormde van
het voorwerp
Door de donkere en lichtere vlekken lijkt het alsof er
volume is
Paralellogrammen
Toont aan dat de proximale stimulus ondergeschikt is aan de waarneming
We zien driedimensionale balken met hoeken van 90°
i.p.v. een parallellogram. Ons perceptuele systeem
distilleert de meest waarschijnlijke structuur op basis
van de proximale stimulus en de heuristiek
