INLEIDING ECONOMISCH RECHT: HOORCOLLEGE 1
Rechten geschonden: wat nu?
- Misdrijf
o Onrechtmatigheid met straf
o Politie kan uitrukken indien nodig
- Geen misdrijf
o Politie komt niet tussen
o Rechtbank mogelijk
Wat als schuldenaar afspraken niet vrijwillig nakomt?
- Verbod op eigenrichting: u mag niet zelf uw rechten afdwingen met geweld
Dit mag wel:
1) Ingebrekestelling
o Brieven sturen per deurwaarder
2) Schuldeiser stelt vordering in tegen schuldenaar
o Voor rechtbank
3) Vonnis
o Indien eiser in gelijk wordt gesteld
o Verweerder veroordeeld om iets te doen of iets niet te doen
4) Finaal vonnis: uitvoerbare kracht
o Formulier ondertekend door koning
o geweld toegelaten indien vonnis niet nageleefd wordt
Vonnis
- Gezag van gewijsde: wat rechter beslist = waarheid
- Finaal vonnis: uitvoerbare kracht
, ECONOMISCH RECHT: HOORCOLLEGE 2
Rechtstaat
= de overheid moet zelf ook de regels worden (≠ begrip media)
Scheiding der machten
- Wetgevende macht (verkozen parlementsleden)
- Uitvoerende macht (dagelijks beleid voeren à regering)
- Rechterlijke macht (geschillen beslechten)
o onafhankelijk à soms ontevreden reacties van het volk
o rechters: diploma rechten à geen afspiegeling maatschappij
Grondrechten
- Fundamentele rechten en vrijheden
- Kan niet veranderd worden door de politiek
- Onafhankelijke magistraten beslissen of wetten al dan niet in overeenstemming zijn
met hogere normen
‘Juristen zijn te veel bezig met de vorm’
- Juiste stappen genomen? Geen procedurefouten?
- Evenwicht tussen efficiëntie en bescherming
- Bevoegdheid (wie handelt)
- Procedure (hoe gehandeld wordt)
Wetsbronnen
- Wet: federaal, ondertekend door koning
- Decreet: regionaal
- Ordonnantie: Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Instellingen die normen uitvaardigen
- KB door de regering
- MB door een minister
- Andere normen door gemeente/provincieraad…
- De Veiligheidsraad kan geen uitvaardigen!
, ECONOMISCH RECHT: HOORCOLLEGE 2
Rechtspraak = de wet interpreteren en toepassen
- Bv: mondmaskerplicht <-> individuele vrijheid
Bindend precedent
- VS: Supreme Court beslist iets à andere rechters volgen
- Bij ons niet: kans is groot dat uitspraak gevolgd wordt maar niet verplicht
à als jurist ook vaak kijken naar uitspraken uit het verleden
Gewoonterecht
- Recht dat recht is omdat het al zo lang recht is in een bepaalde streek
- Vooral gebruikt in de geschiedenis, komt niet zo vaak meer voor
Bv: hoofdelijke aansprakelijkheid handelaars/ondernemingen
Algemene rechtsbeginselen
Heeft 0 relevantie met wat we gaan zien (heeft ook niets over gezegd)
Rechtsleer
- Vult gat op van interpretatie door de ‘oudheid’ van het burgerlijk wetboek
- Geschriften juristen geven goede indicatie van mogelijke beslissing rechtbank
- Bv: met boeken afkomen: ‘er is een consensus die zegt dat …’
- 1804: Napoleon à nog steeds groot deel van Burgerlijk Wetboek
o Veel interpretaties nodig voor oude regels
“Law is a prediction of what a judge will decide”
è Jurist: ‘hoe zal rechter geschil beoordelen?’
- Taak jurist:
o Wie zal geschil opwerpen?
o Welke argumenten kan men gebruiken?
o Hoe zal een rechter beslissen?
- Law is what a judge had for breakfast
o Altijd deel onzekerheid uitspraak
Recht ≠ zeker
- Vaak spreken regels elkaar tegen à hiërarchie der normen
1) Welke regel heeft voorrang?
2) Wie beslist dat?
o soms geen oplossing voor probleem
o normen dienen geïnterpreteerd te worden
§ Interpretatieregels à die soms ook nog eens conflicteren J
, ECONOMISCH RECHT: HOORCOLLEGE 2
Voorbeeld: ‘mini-koningskwestie’ (art. 93)
- 1944-1950: Leopold III
o ‘Krijgsgevangene’ van de Duitsers
- 3 april 1990: Abortus vs. Boudewijn
o Wisselmeerderheid socialisten en liberalen: nieuwe abortuswet
o Koning wilt wet principieel niet ondertekenen maar niemand wilt
constitutionele crisis
o “morele” onmogelijkheid om te regeren voor enkele dagen
§ Alle ministers ondertekenen (ipv de koning)
§ Na enkele dagen opnieuw koning
! Artikel werd niet volledig gevolgd
- Voogdij: eerder voor wanneer koning ziek is of nood heeft aan ondersteuning
- Regentschap: regent aanduiden voor maar 1 wet zou zot zijn
Voorbeeld: Marie Popelin
- Hof van Beroep Brussel (12 december 1888)
- Marie Popelin wilt advocate worden en voldoet aan de voorwaarden
1) Diploma rechten
2) Geen zware feiten
3) Rechtschapenheid en geschiktheid
Û Parket BXL: ‘u bent vrouw’ à ‘niet geschikt’
à Popelin wordt geen advocaat (ook niet na beroep)
è Recht is mensenwerk, kritisch blijven staan tov hof van…
Rechten geschonden: wat nu?
- Misdrijf
o Onrechtmatigheid met straf
o Politie kan uitrukken indien nodig
- Geen misdrijf
o Politie komt niet tussen
o Rechtbank mogelijk
Wat als schuldenaar afspraken niet vrijwillig nakomt?
- Verbod op eigenrichting: u mag niet zelf uw rechten afdwingen met geweld
Dit mag wel:
1) Ingebrekestelling
o Brieven sturen per deurwaarder
2) Schuldeiser stelt vordering in tegen schuldenaar
o Voor rechtbank
3) Vonnis
o Indien eiser in gelijk wordt gesteld
o Verweerder veroordeeld om iets te doen of iets niet te doen
4) Finaal vonnis: uitvoerbare kracht
o Formulier ondertekend door koning
o geweld toegelaten indien vonnis niet nageleefd wordt
Vonnis
- Gezag van gewijsde: wat rechter beslist = waarheid
- Finaal vonnis: uitvoerbare kracht
, ECONOMISCH RECHT: HOORCOLLEGE 2
Rechtstaat
= de overheid moet zelf ook de regels worden (≠ begrip media)
Scheiding der machten
- Wetgevende macht (verkozen parlementsleden)
- Uitvoerende macht (dagelijks beleid voeren à regering)
- Rechterlijke macht (geschillen beslechten)
o onafhankelijk à soms ontevreden reacties van het volk
o rechters: diploma rechten à geen afspiegeling maatschappij
Grondrechten
- Fundamentele rechten en vrijheden
- Kan niet veranderd worden door de politiek
- Onafhankelijke magistraten beslissen of wetten al dan niet in overeenstemming zijn
met hogere normen
‘Juristen zijn te veel bezig met de vorm’
- Juiste stappen genomen? Geen procedurefouten?
- Evenwicht tussen efficiëntie en bescherming
- Bevoegdheid (wie handelt)
- Procedure (hoe gehandeld wordt)
Wetsbronnen
- Wet: federaal, ondertekend door koning
- Decreet: regionaal
- Ordonnantie: Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Instellingen die normen uitvaardigen
- KB door de regering
- MB door een minister
- Andere normen door gemeente/provincieraad…
- De Veiligheidsraad kan geen uitvaardigen!
, ECONOMISCH RECHT: HOORCOLLEGE 2
Rechtspraak = de wet interpreteren en toepassen
- Bv: mondmaskerplicht <-> individuele vrijheid
Bindend precedent
- VS: Supreme Court beslist iets à andere rechters volgen
- Bij ons niet: kans is groot dat uitspraak gevolgd wordt maar niet verplicht
à als jurist ook vaak kijken naar uitspraken uit het verleden
Gewoonterecht
- Recht dat recht is omdat het al zo lang recht is in een bepaalde streek
- Vooral gebruikt in de geschiedenis, komt niet zo vaak meer voor
Bv: hoofdelijke aansprakelijkheid handelaars/ondernemingen
Algemene rechtsbeginselen
Heeft 0 relevantie met wat we gaan zien (heeft ook niets over gezegd)
Rechtsleer
- Vult gat op van interpretatie door de ‘oudheid’ van het burgerlijk wetboek
- Geschriften juristen geven goede indicatie van mogelijke beslissing rechtbank
- Bv: met boeken afkomen: ‘er is een consensus die zegt dat …’
- 1804: Napoleon à nog steeds groot deel van Burgerlijk Wetboek
o Veel interpretaties nodig voor oude regels
“Law is a prediction of what a judge will decide”
è Jurist: ‘hoe zal rechter geschil beoordelen?’
- Taak jurist:
o Wie zal geschil opwerpen?
o Welke argumenten kan men gebruiken?
o Hoe zal een rechter beslissen?
- Law is what a judge had for breakfast
o Altijd deel onzekerheid uitspraak
Recht ≠ zeker
- Vaak spreken regels elkaar tegen à hiërarchie der normen
1) Welke regel heeft voorrang?
2) Wie beslist dat?
o soms geen oplossing voor probleem
o normen dienen geïnterpreteerd te worden
§ Interpretatieregels à die soms ook nog eens conflicteren J
, ECONOMISCH RECHT: HOORCOLLEGE 2
Voorbeeld: ‘mini-koningskwestie’ (art. 93)
- 1944-1950: Leopold III
o ‘Krijgsgevangene’ van de Duitsers
- 3 april 1990: Abortus vs. Boudewijn
o Wisselmeerderheid socialisten en liberalen: nieuwe abortuswet
o Koning wilt wet principieel niet ondertekenen maar niemand wilt
constitutionele crisis
o “morele” onmogelijkheid om te regeren voor enkele dagen
§ Alle ministers ondertekenen (ipv de koning)
§ Na enkele dagen opnieuw koning
! Artikel werd niet volledig gevolgd
- Voogdij: eerder voor wanneer koning ziek is of nood heeft aan ondersteuning
- Regentschap: regent aanduiden voor maar 1 wet zou zot zijn
Voorbeeld: Marie Popelin
- Hof van Beroep Brussel (12 december 1888)
- Marie Popelin wilt advocate worden en voldoet aan de voorwaarden
1) Diploma rechten
2) Geen zware feiten
3) Rechtschapenheid en geschiktheid
Û Parket BXL: ‘u bent vrouw’ à ‘niet geschikt’
à Popelin wordt geen advocaat (ook niet na beroep)
è Recht is mensenwerk, kritisch blijven staan tov hof van…
