Samenvatting met illustraties

Theoretische achtergrond van het beroep 1.1 deel 2
1 Het zenuwstelsel

1.1 Algemeenheden: functie en organisatie
Het zenuwstelsel heeft als functie de besturing en regeling van de lichaamsfuncties. De synapsen zijn de
zenuwcellen of neuronen die met elkaar in verbinding staan. Door de verbindingen stimuleren of
remmen deze cellen elkaar.

1.1.1 Onderverdeling van het zenuwstelsel
1.1.1.1 Eerste onderverdeling
Het centraal zenuwstelsel zijn de zenuwen die zich in de schedel en wervelzuil bevinden.
Het perifeer zenuwstelsel zijn de zenuwen die zich buiten de schedel en wervelzuil bevinden
1.1.1.2 Tweede onderverdeling
Het sensibel gedeelte zijn de banen die zenuwprikkels naar het centraal zenuwstelsel lijden. Een uitval
hier geeft gevoelsstoornissen als het gaat over tast, blindheid…
Het motorisch gedeelte zijn de banen die de zenuwprikkels naar de zogenaamde doelcellen leidt zoals
kliercellen en spiercellen. Een uitval geeft aanleiding tot verlamming.
De associatieve banen is een complex netwerk van zenuwcellen die informatie tussen het sensibele en
motorische gedeelte integreren. Grote delen van der hersenschors die wordt ingeschakeld bij processen
zoals denken, willen en voelen bestaan hieruit.
1.1.1.3 Derde onderverdeling
Het willekeurig zenuwstelsel zijn de zenuwbanen die spieren besturen die onderhevig zijn aan de wil.
Het autonoom zenuwstelsel zijn de zenuwbanen die klieren en spieren die niet onderhevig zijn aan de
wil (hart, glad spierweefsel, maag, darmkanaal…)
- Het (ortho)sympatische zenuwstelsel staat in voor een “to fight or to flight” reactie
- Het parasympatische zenuwstelsel staat in voor de activering van het spijsverteringstelsel

1.1.2 Organisatie van de grijze en witte stof en ganglia
De grijze stof bestaat uit groepen perikarya (cel lichamen) en de witte stof bestaat uit bundels
gemyeliniseerde axonen en dendrieten. Dit zijn de banen in het centraal zenuwstelsel die de
verschillende kernen, delen van de schors en de grijze stof in het ruggenmerg.
- In het ruggenmerg ligt de witte stof aan de buitenzijde en de grijze centraal als een
ononderbroken kolom.
- In de hersenen ligt de grijze stof aan het oppervlak (hersenschors) en gedeeltelijk diep (basale
kernen).
- In de hersenstam (overgang ruggenmerg naar de hersenen) is de kolom grijze stof opgebroken in
hersenstamkernen

,De bloed-hersen barrière scheidt het zenuwweefsel van het bloed. Ze volgen als een kous de bloed
vaten en sluiten nauw aan op het endotheel (steuncellen).
Het ganglia zijn celkernen die zich buiten het centraal zenuwstelsel groeperen.
- De sensibele ganglia of spinale ganglia bevatten kernen van gevoelszenuwen en liggen vlak bij de
wervelzuil. Hun dendrieten bouwen de perifere zenuwen op en er zijn geen synapsen.
- De Ganglia van het autonome zenuwstelsel worden opgebouwd door celkernen van de laatste in de
schakel en beïnvloeden de orgaanfuncties. Hun axonen bouwen de perifere zenuwen op en er zijn
wel synapsen

,1.1.3 Hersenvliezen
Ligt rond de hersenen en rond het ruggenmerg
Dura mater (harde hersenvlies)
Ligt vrijwel tegen het bot en vormt caudaal (achterzijde lichaam) vormt ze een puntzak en strekt zich
verder uit dan het ruggenmerg. Dit maakt een lumbale punctie mogelijk (meningitis)




Pia mater (zachte hersenvlies)
Een dun vlies dat in nauw contact staat met het oppervlak van hersenen en ruggenmerg
Archnoidea (spinnenwebvlies)
Een netwerk van dunne draden tussen Pia mater en Dura mater. In deze ruimte circuleert het
cerebrospinaal vocht (hersenvocht).




Welke soorten bloedingen bestaan op dit niveau?
- Epi (boven): bloeding tussen schedel en Dura
- Sub (onder): bloeding tussen hersenen en Dura
- Intra (in): bloeding in het hersenweefsel

, 1.2 Ruggenmerg
Dit is een cilindrische streng van waaruit zenuwbanen toekomen (sensorische) of vertrekken
(motorische). Deze streng is gelegen in het ruggenmergkanaal, van het niveau van de schedel tot aan de
eerste lendenwervel. Hoe lager de in- of uittrede van de zenuwen is, hoe schuiner ze verlopen. In het
laagste deel heeft deze de vorm van een paardenstaart.
- Motorische banen: Lopen van de hersenen via het ruggenmerg naar beneden
- Sensibele banen: Van het perifere zenuwstelsel via het ruggenmerg naar de hersenen
Bij welke infectieziekte zouden de voorste hoornen kunnen worden uitgeschakeld?
Poliomyelitis dat zich uit als een slappe verlamming, kan door vaccinatie voorkomen worden
Kun je de voorste (oranje pijl) en de achterste hoornen (blauwe pijl) op de figuur links aanduiden?
Ruggenmerg: grijze (links) en witte (rechts) stof




1.2.1 De ruggenmergwortels (nervi spinalis)
De voorste wortel (links)
Bestaat uit zenuwcellen met hun perikarya in de voorste hoorn
De achterste wortel (rechts)
Vertoont bij zijn uittredenuit de wervelkolom een verdikking (ganglion spinale)




Zijn het axonen of dendrieten die de prikkels naar de spieren voeren?
De axonen omdat het actiepotentiaal weg gaat van het perikaryon