Zorg Nederlands Samenvatting Zaakvakken en Taal: Twee vliegen in één klap!
Hoofdstuk 1: Taal en zaakvakonderwijs: Introductie.
1.1 Inleiding
Lln ondervinden problemen met de zaakvakken:
- Ze begrijpen de taal onvoldoende (abstracte en schoolse taal).
- Hoge informatiedichtheid van teksten.
- Weinig achtergrondkennis over de onderwerpen, ook weinig concreet en voorstelbaar.
Zaakvakteksten zijn bedoeld om de kennis van de wereld te vergroten, maar stimuleren ook de woordenschat
ontwikkeling.
Taalgericht vakonderwijs: als zaakvakken worden ingezet om taalontwikkeling te stimuleren.
1.2 Uitgangspunten van interactief taalgericht vakonderwijs.
Leren van taal is een actief proces. Drie uitgangspunten staan daarbij centraal:
- Betekenisvol leren: In een context die voor lln belangrijk is en veel ruimte voor interactie.
- Sociaal leren: leren in samenspraak met anderen die meer ervaren zijn.
- Strategisch leren: inzicht krijgen in hoe een taak aan te pakken of hoe een probleem op te lossen.
Taalonderwijs is gebaat bij betekenisvolle contexten, die het zaakvakonderwijs kan leveren. Bij
zaakvakonderwijs vindt kennisuitbreiding grotendeels plaats d.mv. taal (taal-denkrelaties).
Taalgericht vakonderwijs:
1. Relatie tussen taalonderwijs, zaakvakonderwijs en eigen ervaringen: taalonderwijs is effectiever als het in
een betekenisvolle context wordt geplaatst. De zaakvakken kunnen die context bieden. Lesstof wordt beter
verwerkt als er relaties worden gelegd met de eigen ervaringen van lln.
2. Aandacht voor de kwaliteit van de input: begrijpelijk taalaanbod van de leerkracht, faciliteren van
tekstbegrip door aandacht voor nieuwe woorden en onbekende grammaticale structuren, aandacht voor
complexe cognitieve taalfuncties.
3. Aandacht voor output: taalproductie is belangrijk, zowel spreken als schrijven.
4. Aandacht voor vorm: feedback op accuratesse.
5. Interactie: stimuleren van sociale interactie, samenwerkend leren.
Hoofdstuk 2: Mondelinge interactie bij de zaakvakken.
2.1 Kinderen meer zelf aan het woord in gesprekken.
Pas als lln uitgebreid meedoen in gesprekken, wordt hun taalleermechanisme geactiveerd (1 e als 2e
taalleerders). Door zelf te praten ontwikkelen lln niet alleen hun vloeiendheid in het gebruik van al bekende
elementen van de taal, maar bouwen ze juist ook nieuwe taalkennis op.
2.2 Interactievaardigheden van de leerkracht.
Leerkracht kan diverse strategieën gebruiken om kinderen meer gelegenheid te geven tot taalproductie. 2
vuistregels:
1. Schep ruimte voor eigen bijdragen van de kinderen i.p.v. steeds vragen te stellen.
2. Als vragen nodig zijn, gebruik dan vragen die zoveel mogelijk eigen invulling door de kinderen toelaten.
Leerkrachtvaardigheden om gesprekken interactiever te maken:
- Gebruik open vragen, die eigen invulling van lln toelaten.
- I.p.v. vragen stelen -> doe een bewerking die lln aan het denken zet en waar ze vrij op kunnen reageren.
- Speel beurten door naar leerlingen i.p.v. zelf te reageren.
- Geef tijd aan de lln om na te denken over een antwoord.
- Geef verbale en non-verbale luisterresponsen om kind aan te moedigen om door te praten.
Op bepaalde momenten herformuleert (herverwoorden/revoicing) u in uw reactie een bijdrage van lln:
- Zodat duidelijk is dat u waardeert wat hij zei.
- Zodat hij de passender formulering kort na zijn eigen bijdrage hoort en aan zijn taalkennis kan toevoegen.
, - Zodat de andere leerligen de inhoud nogmaals horen, duidelijk onder woorden gebracht.
Verbeter impliciet: herhaal de inhoud van wat de lln zei en gebruik daar de passende woorden voor.
Wanneer je vooral taalontwikkeling op het oog hebt, is een open uitwisselingsgesprek het meest geschikt.
Iedereen is gelijkwaardig. De uitkomst van het gesprek ligt niet van tevoren vast. Er is geen vooraf vastgesteld
kennisdoel.
Daarnaast heb je bij leergesprekken wel een doel -> kennisverwerving. Hierbij gaat het om zaakvakken. Ook
hierbij is het belangrijk dat lln veel gelegenheid krijgen tot taalproductie.
Actief leren en actief taal leren gaat uit van het constructivisme. Door de sociale interactie met klasgenoten en
de leerkracht bouwen lln hun kennis op. Er is sprake van co-constructie van kennis. Lln formuleren eigen
leervragen en gaan op zoek naar antwoorden. Bij sociale interactie is de zone van naaste ontwikkeling belangrijk
concept. De leerkracht ondersteunt. Dit wordt scaffolding genoemd. Uiteindelijke doel is dat de lln de hulp van
leerkracht niet meer nodig hebben.
Tijdens een leergesprek wissel je tussen twee soorten fasen:
- Uitwisselingsfasen: Lln krijgen de ruimte voor optimale taalverwerving.
- Leerfasen: Je geeft meer sturing om lln aan te zetten tot denken.
Extra vaardigheden die bij leergesprekken van belang zijn:
- Zorg voor een evenwichtige verdeling en verbinding tussen uitwisselingsfasen en leerfasen.
- Lok gezamenlijk hardop denken uit op weg naar leerdoel.
- Schep gelegenheid voor meer deelname van lln door tweetalgesprekken tijdens klassikale leergesprekken.
2.4 Meer interactie met tweetalgesprekken.
2.4.1 Het tweetalgesprek.
Als bij een klassikaal gesprek hoofddoel kennisvervewerving is, bereikt u met invoegen van tweetalgesprekken
diverse doelen tegelijk:
- Bij tweetalgesprekken is steeds de helft van lln gelijktijdig aan het woord. Taalleermechanisme wordt bij
veel meer lln in werking gesteld dan bij geven klassikale beurten.
- Actief luisteren is noodzakelijk omdat iedereen gesprek voert en daarin afwisselend luisteraar/spreker is.
- Lln verwerken kennis beter omdat ze die in eigen woorden aan ander uitleggen.
- Lln doen kennis op doordat ze horen wat hun klasgenoot heeft gevonden.
- Lln leren hoe ze eigen kennis kunnen vergelijken met nieuwe info en hoe ze verschillen kunnen bespreken.
- Lln oefenen het onder woorden brengen van hun bevindingen, voordat ze op een later moment voor
grotere groep moeten praten.
Werkwijze tweetalgesprekken:
1. Geef een duidelijke opdracht.
2. Laat lln hier individueel over nadenken.
3. Laat hen in tweetallen over vraag praten.
4. Geef vervolgens klassikale beurten. Laat lln hierbij vooral standpunt van hun gesprekspartner verwoorden
-> stimuleert goed luisteren.
5. (Een klassikale inventarisatie)
2.4.2 Variaties op tweetalgesprek
Tweetalgesprek met 2 rondes: In eerste ronde zetten lln d.m.v. tweetalgesprekken aantal ideeën op papier. Na
klassikale inventarisatie kijken lln of ze per tweetal bv. drie ideeën van lijst kunnen kiezen die hen het meest
aanspreken.
Hoofdstuk 1: Taal en zaakvakonderwijs: Introductie.
1.1 Inleiding
Lln ondervinden problemen met de zaakvakken:
- Ze begrijpen de taal onvoldoende (abstracte en schoolse taal).
- Hoge informatiedichtheid van teksten.
- Weinig achtergrondkennis over de onderwerpen, ook weinig concreet en voorstelbaar.
Zaakvakteksten zijn bedoeld om de kennis van de wereld te vergroten, maar stimuleren ook de woordenschat
ontwikkeling.
Taalgericht vakonderwijs: als zaakvakken worden ingezet om taalontwikkeling te stimuleren.
1.2 Uitgangspunten van interactief taalgericht vakonderwijs.
Leren van taal is een actief proces. Drie uitgangspunten staan daarbij centraal:
- Betekenisvol leren: In een context die voor lln belangrijk is en veel ruimte voor interactie.
- Sociaal leren: leren in samenspraak met anderen die meer ervaren zijn.
- Strategisch leren: inzicht krijgen in hoe een taak aan te pakken of hoe een probleem op te lossen.
Taalonderwijs is gebaat bij betekenisvolle contexten, die het zaakvakonderwijs kan leveren. Bij
zaakvakonderwijs vindt kennisuitbreiding grotendeels plaats d.mv. taal (taal-denkrelaties).
Taalgericht vakonderwijs:
1. Relatie tussen taalonderwijs, zaakvakonderwijs en eigen ervaringen: taalonderwijs is effectiever als het in
een betekenisvolle context wordt geplaatst. De zaakvakken kunnen die context bieden. Lesstof wordt beter
verwerkt als er relaties worden gelegd met de eigen ervaringen van lln.
2. Aandacht voor de kwaliteit van de input: begrijpelijk taalaanbod van de leerkracht, faciliteren van
tekstbegrip door aandacht voor nieuwe woorden en onbekende grammaticale structuren, aandacht voor
complexe cognitieve taalfuncties.
3. Aandacht voor output: taalproductie is belangrijk, zowel spreken als schrijven.
4. Aandacht voor vorm: feedback op accuratesse.
5. Interactie: stimuleren van sociale interactie, samenwerkend leren.
Hoofdstuk 2: Mondelinge interactie bij de zaakvakken.
2.1 Kinderen meer zelf aan het woord in gesprekken.
Pas als lln uitgebreid meedoen in gesprekken, wordt hun taalleermechanisme geactiveerd (1 e als 2e
taalleerders). Door zelf te praten ontwikkelen lln niet alleen hun vloeiendheid in het gebruik van al bekende
elementen van de taal, maar bouwen ze juist ook nieuwe taalkennis op.
2.2 Interactievaardigheden van de leerkracht.
Leerkracht kan diverse strategieën gebruiken om kinderen meer gelegenheid te geven tot taalproductie. 2
vuistregels:
1. Schep ruimte voor eigen bijdragen van de kinderen i.p.v. steeds vragen te stellen.
2. Als vragen nodig zijn, gebruik dan vragen die zoveel mogelijk eigen invulling door de kinderen toelaten.
Leerkrachtvaardigheden om gesprekken interactiever te maken:
- Gebruik open vragen, die eigen invulling van lln toelaten.
- I.p.v. vragen stelen -> doe een bewerking die lln aan het denken zet en waar ze vrij op kunnen reageren.
- Speel beurten door naar leerlingen i.p.v. zelf te reageren.
- Geef tijd aan de lln om na te denken over een antwoord.
- Geef verbale en non-verbale luisterresponsen om kind aan te moedigen om door te praten.
Op bepaalde momenten herformuleert (herverwoorden/revoicing) u in uw reactie een bijdrage van lln:
- Zodat duidelijk is dat u waardeert wat hij zei.
- Zodat hij de passender formulering kort na zijn eigen bijdrage hoort en aan zijn taalkennis kan toevoegen.
, - Zodat de andere leerligen de inhoud nogmaals horen, duidelijk onder woorden gebracht.
Verbeter impliciet: herhaal de inhoud van wat de lln zei en gebruik daar de passende woorden voor.
Wanneer je vooral taalontwikkeling op het oog hebt, is een open uitwisselingsgesprek het meest geschikt.
Iedereen is gelijkwaardig. De uitkomst van het gesprek ligt niet van tevoren vast. Er is geen vooraf vastgesteld
kennisdoel.
Daarnaast heb je bij leergesprekken wel een doel -> kennisverwerving. Hierbij gaat het om zaakvakken. Ook
hierbij is het belangrijk dat lln veel gelegenheid krijgen tot taalproductie.
Actief leren en actief taal leren gaat uit van het constructivisme. Door de sociale interactie met klasgenoten en
de leerkracht bouwen lln hun kennis op. Er is sprake van co-constructie van kennis. Lln formuleren eigen
leervragen en gaan op zoek naar antwoorden. Bij sociale interactie is de zone van naaste ontwikkeling belangrijk
concept. De leerkracht ondersteunt. Dit wordt scaffolding genoemd. Uiteindelijke doel is dat de lln de hulp van
leerkracht niet meer nodig hebben.
Tijdens een leergesprek wissel je tussen twee soorten fasen:
- Uitwisselingsfasen: Lln krijgen de ruimte voor optimale taalverwerving.
- Leerfasen: Je geeft meer sturing om lln aan te zetten tot denken.
Extra vaardigheden die bij leergesprekken van belang zijn:
- Zorg voor een evenwichtige verdeling en verbinding tussen uitwisselingsfasen en leerfasen.
- Lok gezamenlijk hardop denken uit op weg naar leerdoel.
- Schep gelegenheid voor meer deelname van lln door tweetalgesprekken tijdens klassikale leergesprekken.
2.4 Meer interactie met tweetalgesprekken.
2.4.1 Het tweetalgesprek.
Als bij een klassikaal gesprek hoofddoel kennisvervewerving is, bereikt u met invoegen van tweetalgesprekken
diverse doelen tegelijk:
- Bij tweetalgesprekken is steeds de helft van lln gelijktijdig aan het woord. Taalleermechanisme wordt bij
veel meer lln in werking gesteld dan bij geven klassikale beurten.
- Actief luisteren is noodzakelijk omdat iedereen gesprek voert en daarin afwisselend luisteraar/spreker is.
- Lln verwerken kennis beter omdat ze die in eigen woorden aan ander uitleggen.
- Lln doen kennis op doordat ze horen wat hun klasgenoot heeft gevonden.
- Lln leren hoe ze eigen kennis kunnen vergelijken met nieuwe info en hoe ze verschillen kunnen bespreken.
- Lln oefenen het onder woorden brengen van hun bevindingen, voordat ze op een later moment voor
grotere groep moeten praten.
Werkwijze tweetalgesprekken:
1. Geef een duidelijke opdracht.
2. Laat lln hier individueel over nadenken.
3. Laat hen in tweetallen over vraag praten.
4. Geef vervolgens klassikale beurten. Laat lln hierbij vooral standpunt van hun gesprekspartner verwoorden
-> stimuleert goed luisteren.
5. (Een klassikale inventarisatie)
2.4.2 Variaties op tweetalgesprek
Tweetalgesprek met 2 rondes: In eerste ronde zetten lln d.m.v. tweetalgesprekken aantal ideeën op papier. Na
klassikale inventarisatie kijken lln of ze per tweetal bv. drie ideeën van lijst kunnen kiezen die hen het meest
aanspreken.
