Probleem 3
Leerdoelen:
Vignet 1:
- Wat is introspectie?
- Wat zijn de voor-en nadelen van introspectie?
- Wanneer werkt introspectie het beste?
Vignet 2:
- Zijn qualia te onderzoeken? Hoe?
- Als we alle kennis hebben, weten we dan ook alles?
o Explenatory gap
o Mary’s Room – Vleermuis
o Hoe kunnen we dit gat dichten?
Vignet 3:
- Wat zijn artefacten?
- Hoe kan je artefacten van proefpersonen minimaliseren?
- Hoe verschillen de manieren van experimenteren tussen Wundt en Galton?
Bronnen: Psyweb
Valentine, E. (1997). Chapter 5. Introspection. In E. Valentine (Ed.) (Ed.), Conceptual Issues in
Psychology (p. 54-72). London: Routledge.
Wat is introspectie?
Introspectie: objectief gedachten beschrijven
- Twee vormen van introspectie:
1. Pure introspectie: niet-wetenschappelijk vorm, ongestructureerde zelfobservatie
2. Experimentele introspectie: wetenschappelijk vorm met gedetailleerde vragen
Verschillende soorten introspectie (McKellar, 1962):
Verschillen in introspectie ontstaan door:
- De omstandigheden waaronder het rapport verkregen wordt.
o Bijv. in een laboratorium, klinisch of in het dagelijks leven.
- Of de methode normaal of speciaal is; dus of informatie onder normale of speciale
omstandigheden wordt verkregen.
o Bijv. hypnose, gevoelsdeprivatie, medicijnen.
- Of de procedure wel of niet systematisch is.
- De training van de proefpersonen en de experimentleider.
- Het doel van het rapport.
o Bijv. voor jezelf of voor iemand anders.
Verschillende definities van introspectie:
- William James: introspectie betekent het kijken in je eigen geest en het noteren van wat je
daar ontdekt
- Wundt: introspectie is de observatie van de inhoud van het bewustzijn, het is
zelfobservatie die verschilt van zelfperceptie. Hij was ervan overtuigd dat proefpersonen
met behulp van wilskracht in staat waren om hun aandacht te richten en dus correcte
rapportage te geven.
1
, o Wundt gaat uit van 2 soorten prikkels:
1. Zintuiglijke prikkels
2. Gevoelens.
Deze vormen samen de perceptie (de onbewuste perceptie, alles wat je ziet).
Hiernaast bestaat ook apperceptie (de gewilde, bewuste perceptie, op basis van
kennis waarnemen). Komt overeen met het voluntarisme (vrije wil)
Apperceptie kun je rapporteren met introspectie. Perceptie is passief, apperceptie is
actief.
Wundt ontdekte met behulp van een slingeruurwerk dat het 0.10 seconde duurde
voordat je je aandacht ergens op kan richten apperceptie.
Termen voor verslag over jezelf of door iemand anders (Vroom)
- Autofenomenologie: verslag doen over jezelf, wat je denkt en hoe (zoals bijvoorbeeld
introspectie)
- Heterofenomenologie: mechanisme bij iemand testen d.m.v. een experiment
(bijvoorbeeld het werkgeheugen), vooral bij de cognitieve psychologie
Geschiedenis
Wundt wordt zowel geassocieerd met introspectivisme, voluntarisme en structuralisme:
- Structuralisme:
o 1879: in dit jaar richtte Wundt zijn eerste psychologische laboratorium op.
o Deze stroming maakt gebruik van introspectie. Introspectie is de meest voor de hand
liggende methode. Er werd gebruik gemaakt van strict gecontroleerde condities en de
proefpersonen waren goed getraind.
De training moest stimulus error voorkomen proefpersonen moesten
voorgaande kennis van de stimulus negeren, om alleen pure sensaties te
rapporteren.
o Er werd gebruikt gemaakt van eenvoudige, gedetailleerde en gecontroleerde vragen
o Wilde geen vage uitspraken, alleen oppervlakkig in de geest kijken introspectie is
niet voor de hogere mentale processen. Wundt gebruikte het dan ook alleen voor de
lagere gedachteprocessen.
o Omdat de geest actief en strevend is, noemt men Wundts psychologie
voluntaristisch.
o De verslagen van introspectie leverden gegevens over de structuur van de geest. De
inhoud van het bewustzijn werd geanalyseerd in zintuigelijke componenten.
o De Würzburg psychologen probeerden dit uit te breiden naar de hogere mentale
processen van denken en beoordelen. De proefpersonen moesten vragen
beantwoorden en ze moesten beschrijven wat er door hun hoofd ging. Er werd een
relatief vrije techniek gebruikt, waarbij de proefleider kon doorvragen als de
proefpersoon onduidelijk was.
Ze ontdekten beeldloze gedachten imageless thoughts (zie hieronder).
Verschillen tussen Wundt en Wurzburg:
- Wundt onderzocht de basis aandacht.
- Würzburg onderzocht hogere mentale processen: geheugen, taal, sociaal gedrag,
persoonlijkheid
De resultaten van Wundt en de Würzburg psychologen spraken elkaar tegen. De
structuralisten vonden dat beeldloze gedachten niet bestonden. Dit bracht introspectie in
diskrediet. Het resultaat: de behavioristen zagen introspectie als onbetrouwbaar en
gebruikte het niet.
2
Leerdoelen:
Vignet 1:
- Wat is introspectie?
- Wat zijn de voor-en nadelen van introspectie?
- Wanneer werkt introspectie het beste?
Vignet 2:
- Zijn qualia te onderzoeken? Hoe?
- Als we alle kennis hebben, weten we dan ook alles?
o Explenatory gap
o Mary’s Room – Vleermuis
o Hoe kunnen we dit gat dichten?
Vignet 3:
- Wat zijn artefacten?
- Hoe kan je artefacten van proefpersonen minimaliseren?
- Hoe verschillen de manieren van experimenteren tussen Wundt en Galton?
Bronnen: Psyweb
Valentine, E. (1997). Chapter 5. Introspection. In E. Valentine (Ed.) (Ed.), Conceptual Issues in
Psychology (p. 54-72). London: Routledge.
Wat is introspectie?
Introspectie: objectief gedachten beschrijven
- Twee vormen van introspectie:
1. Pure introspectie: niet-wetenschappelijk vorm, ongestructureerde zelfobservatie
2. Experimentele introspectie: wetenschappelijk vorm met gedetailleerde vragen
Verschillende soorten introspectie (McKellar, 1962):
Verschillen in introspectie ontstaan door:
- De omstandigheden waaronder het rapport verkregen wordt.
o Bijv. in een laboratorium, klinisch of in het dagelijks leven.
- Of de methode normaal of speciaal is; dus of informatie onder normale of speciale
omstandigheden wordt verkregen.
o Bijv. hypnose, gevoelsdeprivatie, medicijnen.
- Of de procedure wel of niet systematisch is.
- De training van de proefpersonen en de experimentleider.
- Het doel van het rapport.
o Bijv. voor jezelf of voor iemand anders.
Verschillende definities van introspectie:
- William James: introspectie betekent het kijken in je eigen geest en het noteren van wat je
daar ontdekt
- Wundt: introspectie is de observatie van de inhoud van het bewustzijn, het is
zelfobservatie die verschilt van zelfperceptie. Hij was ervan overtuigd dat proefpersonen
met behulp van wilskracht in staat waren om hun aandacht te richten en dus correcte
rapportage te geven.
1
, o Wundt gaat uit van 2 soorten prikkels:
1. Zintuiglijke prikkels
2. Gevoelens.
Deze vormen samen de perceptie (de onbewuste perceptie, alles wat je ziet).
Hiernaast bestaat ook apperceptie (de gewilde, bewuste perceptie, op basis van
kennis waarnemen). Komt overeen met het voluntarisme (vrije wil)
Apperceptie kun je rapporteren met introspectie. Perceptie is passief, apperceptie is
actief.
Wundt ontdekte met behulp van een slingeruurwerk dat het 0.10 seconde duurde
voordat je je aandacht ergens op kan richten apperceptie.
Termen voor verslag over jezelf of door iemand anders (Vroom)
- Autofenomenologie: verslag doen over jezelf, wat je denkt en hoe (zoals bijvoorbeeld
introspectie)
- Heterofenomenologie: mechanisme bij iemand testen d.m.v. een experiment
(bijvoorbeeld het werkgeheugen), vooral bij de cognitieve psychologie
Geschiedenis
Wundt wordt zowel geassocieerd met introspectivisme, voluntarisme en structuralisme:
- Structuralisme:
o 1879: in dit jaar richtte Wundt zijn eerste psychologische laboratorium op.
o Deze stroming maakt gebruik van introspectie. Introspectie is de meest voor de hand
liggende methode. Er werd gebruik gemaakt van strict gecontroleerde condities en de
proefpersonen waren goed getraind.
De training moest stimulus error voorkomen proefpersonen moesten
voorgaande kennis van de stimulus negeren, om alleen pure sensaties te
rapporteren.
o Er werd gebruikt gemaakt van eenvoudige, gedetailleerde en gecontroleerde vragen
o Wilde geen vage uitspraken, alleen oppervlakkig in de geest kijken introspectie is
niet voor de hogere mentale processen. Wundt gebruikte het dan ook alleen voor de
lagere gedachteprocessen.
o Omdat de geest actief en strevend is, noemt men Wundts psychologie
voluntaristisch.
o De verslagen van introspectie leverden gegevens over de structuur van de geest. De
inhoud van het bewustzijn werd geanalyseerd in zintuigelijke componenten.
o De Würzburg psychologen probeerden dit uit te breiden naar de hogere mentale
processen van denken en beoordelen. De proefpersonen moesten vragen
beantwoorden en ze moesten beschrijven wat er door hun hoofd ging. Er werd een
relatief vrije techniek gebruikt, waarbij de proefleider kon doorvragen als de
proefpersoon onduidelijk was.
Ze ontdekten beeldloze gedachten imageless thoughts (zie hieronder).
Verschillen tussen Wundt en Wurzburg:
- Wundt onderzocht de basis aandacht.
- Würzburg onderzocht hogere mentale processen: geheugen, taal, sociaal gedrag,
persoonlijkheid
De resultaten van Wundt en de Würzburg psychologen spraken elkaar tegen. De
structuralisten vonden dat beeldloze gedachten niet bestonden. Dit bracht introspectie in
diskrediet. Het resultaat: de behavioristen zagen introspectie als onbetrouwbaar en
gebruikte het niet.
2
