Samenvatting Algemene economie en bedrijfsomgeving
Hoofdstuk 12, 13 en 23
,Inhoudsopgave
H10: Structuur van de economie...................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
H12: Inkomensverdeling .......................................................................................................................... 3
Inkomensverdeling: feiten en oorzaken .............................................................................................. 3
Oorzaken van verschillen in primaire inkomens .................................................................................. 4
Het sociale systeem ............................................................................................................................. 5
H13: Overheid.......................................................................................................................................... 7
De collectieve sector ........................................................................................................................... 7
Taken van de collectieve sector ........................................................................................................... 7
Inkomsten van de collectieve sector ................................................................................................... 9
Twee visies op de rol van de overheid............................................................................................... 12
H23: Internationale samenwerking ....................................................................................................... 13
Regionale economische samenwerking ............................................................................................ 13
, H12: Inkomensverdeling
Inkomensverdeling: feiten en oorzaken
Inkomensbegrippen
We kunnen op verschillende manieren onderscheid aanbrengen in de inkomens.
In de eerste plaats is er het verschil tussen actieve en inactieve inkomens. Mensen die
productiefactoren inzetten, ontvangen een beloning. De inkomens waaraan een prestatie ten
grondslag ligt, zijn actieve of primaire inkomens. Het inkomen is de tegenprestatie voor arbeid,
kapitaal of natuur. Tegenover arbeid staat loon en de inzet van kapitaal levert rente en winst op. Het
betreft twee derde deel van alle inkomens. Alle primaire inkomens bij elkaar opgeteld vormen het
bbp.
Mensen die een pensioenuitkering, een AOW-, een WIA- (WAO-) of een werkloosheidsuitkering
ontvangen, leveren daarvoor geen directe tegenprestatie. Het zijn inkomens van inactieven,
ongeveer een derde deel van alle inkomens. Deze inkomens worden voornamelijk gefinancierd uit
belastingen en premies die de overheid heft.
In de tweede plaats maken we onderscheid tussen bruto- en besteedbare inkomens. De bruto-
inkomens zijn de inkomens zonder belasting- en premieheffing. Als de overheid belasting en premies
van de bruto-inkomens heeft geheven, blijven de besteedbare inkomens over.
De verdeling van de besteedbare inkomens noemen we de secundaire inkomensverdeling. Het is de
inkomensverdeling die resulteert na ingrijpen van de overheid in de primaire inkomensverdeling. De
secundaire inkomens zijn de besteedbare inkomens waaruit gezinnen hun aankopen kunnen
verrichten.
Er is naast de primaire en secundaire inkomensverdeling ook sprake van een tertiaire
inkomensverdeling. De overheid heeft via subsidies, btw en accijnzen invloed op de prijzen van
goederen en diensten. De tertiaire inkomensverdeling verandert per saldo weinig aan de
inkomensongelijkheid. Zij heeft een licht nivellerende werking.
Frequentieverdeling
Er zijn grote verschillen tussen de inkomens. De inkomens naar hoogte gegroepeerd duidt men aan
als de inkomensverdeling.
Huishoudens bestaan meestal uit meer dan één persoon. Vaak zijn er in een huishouden ook meer
personen met een inkomen. Soms zijn er twee inkomens uit arbeid, maar het komt ook voor dat er
uitkeringsinkomens of inkomens uit vermogen samengaan met arbeidsinkomen.
De inkomensbestanddelen bij elkaar genomen vormen het brutohuishoudensinkomen.
Als de belastingen en premies zijn verrekend, resteert het besteedbare inkomen of netto-inkomen.
De besteedbare huishoudensinkomens zijn gelijker verdeeld dan de bruto-inkomens. De koopkracht
van huishoudens is dus veel meer gelijk verdeeld dan de verdeling van de bruto-inkomens suggereert.
We kunnen echter nog verder gaan met de inkomensverdeling door te corrigeren voor het aantal
personen per huishouden. Dan krijgt men het gestandaardiseerde inkomen.
In figuur 12.1 van het boek is goed te zien dat door de standaardisering van de inkomens een sterke
nivellering ontstaat. Hoe meer inkomens geconcentreerd zijn in een bepaald interval, des te meer de
inkomens zijn genivelleerd.
Lorenz-curve
We kunnen de inkomensverdeling ook weergeven door middel van de zogenoemde Lorenz-curve.
Deze curve maakt gebruik van de inkomens die naar hoogte zijn gerangschikt. Hoe gelijker de
inkomensverdeling, des te dichter de Lorenz-curve bij de diagonaal ligt. Hoe ongelijker de
inkomensverdeling, des te verder de curve van de diagonaal af ligt.
Hoofdstuk 12, 13 en 23
,Inhoudsopgave
H10: Structuur van de economie...................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
H12: Inkomensverdeling .......................................................................................................................... 3
Inkomensverdeling: feiten en oorzaken .............................................................................................. 3
Oorzaken van verschillen in primaire inkomens .................................................................................. 4
Het sociale systeem ............................................................................................................................. 5
H13: Overheid.......................................................................................................................................... 7
De collectieve sector ........................................................................................................................... 7
Taken van de collectieve sector ........................................................................................................... 7
Inkomsten van de collectieve sector ................................................................................................... 9
Twee visies op de rol van de overheid............................................................................................... 12
H23: Internationale samenwerking ....................................................................................................... 13
Regionale economische samenwerking ............................................................................................ 13
, H12: Inkomensverdeling
Inkomensverdeling: feiten en oorzaken
Inkomensbegrippen
We kunnen op verschillende manieren onderscheid aanbrengen in de inkomens.
In de eerste plaats is er het verschil tussen actieve en inactieve inkomens. Mensen die
productiefactoren inzetten, ontvangen een beloning. De inkomens waaraan een prestatie ten
grondslag ligt, zijn actieve of primaire inkomens. Het inkomen is de tegenprestatie voor arbeid,
kapitaal of natuur. Tegenover arbeid staat loon en de inzet van kapitaal levert rente en winst op. Het
betreft twee derde deel van alle inkomens. Alle primaire inkomens bij elkaar opgeteld vormen het
bbp.
Mensen die een pensioenuitkering, een AOW-, een WIA- (WAO-) of een werkloosheidsuitkering
ontvangen, leveren daarvoor geen directe tegenprestatie. Het zijn inkomens van inactieven,
ongeveer een derde deel van alle inkomens. Deze inkomens worden voornamelijk gefinancierd uit
belastingen en premies die de overheid heft.
In de tweede plaats maken we onderscheid tussen bruto- en besteedbare inkomens. De bruto-
inkomens zijn de inkomens zonder belasting- en premieheffing. Als de overheid belasting en premies
van de bruto-inkomens heeft geheven, blijven de besteedbare inkomens over.
De verdeling van de besteedbare inkomens noemen we de secundaire inkomensverdeling. Het is de
inkomensverdeling die resulteert na ingrijpen van de overheid in de primaire inkomensverdeling. De
secundaire inkomens zijn de besteedbare inkomens waaruit gezinnen hun aankopen kunnen
verrichten.
Er is naast de primaire en secundaire inkomensverdeling ook sprake van een tertiaire
inkomensverdeling. De overheid heeft via subsidies, btw en accijnzen invloed op de prijzen van
goederen en diensten. De tertiaire inkomensverdeling verandert per saldo weinig aan de
inkomensongelijkheid. Zij heeft een licht nivellerende werking.
Frequentieverdeling
Er zijn grote verschillen tussen de inkomens. De inkomens naar hoogte gegroepeerd duidt men aan
als de inkomensverdeling.
Huishoudens bestaan meestal uit meer dan één persoon. Vaak zijn er in een huishouden ook meer
personen met een inkomen. Soms zijn er twee inkomens uit arbeid, maar het komt ook voor dat er
uitkeringsinkomens of inkomens uit vermogen samengaan met arbeidsinkomen.
De inkomensbestanddelen bij elkaar genomen vormen het brutohuishoudensinkomen.
Als de belastingen en premies zijn verrekend, resteert het besteedbare inkomen of netto-inkomen.
De besteedbare huishoudensinkomens zijn gelijker verdeeld dan de bruto-inkomens. De koopkracht
van huishoudens is dus veel meer gelijk verdeeld dan de verdeling van de bruto-inkomens suggereert.
We kunnen echter nog verder gaan met de inkomensverdeling door te corrigeren voor het aantal
personen per huishouden. Dan krijgt men het gestandaardiseerde inkomen.
In figuur 12.1 van het boek is goed te zien dat door de standaardisering van de inkomens een sterke
nivellering ontstaat. Hoe meer inkomens geconcentreerd zijn in een bepaald interval, des te meer de
inkomens zijn genivelleerd.
Lorenz-curve
We kunnen de inkomensverdeling ook weergeven door middel van de zogenoemde Lorenz-curve.
Deze curve maakt gebruik van de inkomens die naar hoogte zijn gerangschikt. Hoe gelijker de
inkomensverdeling, des te dichter de Lorenz-curve bij de diagonaal ligt. Hoe ongelijker de
inkomensverdeling, des te verder de curve van de diagonaal af ligt.
