Hoofdstuk 1 Wat wil de onderzoeker weten?
1.1 Wat is de probleemstelling, doelstelling en onderzoeksvraag?
Wanneer we een onderzoek doen, hebben we vrijwel altijd te maken met een probleemstelling. Dat
houdt in dat er een bepaald probleem aanwezig is. De probleemstelling wordt daarom ook wel de
achtergrond waaruit de onderzoeksvraag voorkomt genoemd.
Voorbeelden van problemen die we kunnen onderzoeken zijn:
• De problemen die zelfstandigen tegenkomen;
• Studie-uitval op het MBO;
• Een organisatie die te maken heeft met verlies;
• Een afdeling waar veel mensen zich ziek melden.
Er is informatie nodig om het probleem te kunnen oplossen. De taak van de onderzoeker is om
goede informatie te kunnen leveren.
Het analyseren van een probleem is een ingewikkelde opgave. Zo weten opdrachtgevers vaak wat
ze willen, maar is het lastig om aan te geven wat nu precies het probleem is. Soms weten ze niet
eens dát er een probleem is. Neem daarom ruim de tijd om een probleem te analyseren – hier begint
een goed onderzoek mee.
Tijdens een onderzoek heb je mede hierdoor altijd een doel – de doelstelling. Dit is het antwoord
op de vraag waarom je het onderzoek doet: wat wil je er nu precies mee bereiken.
Soorten onderzoek
We onderscheiden twee soorten onderzoeken – globaal gezien:
• Zuiver wetenschappelijk onderzoek ;
• Toegepast onderzoek .
Een toegepast onderzoek is een onderzoek dat kennis oplevert om zodoende praktijkproblemen op
te lossen.
Een zuiver wetenschappelijk onderzoek levert wetenschappelijke kennis op en dient niet
noodzakelijk ter oplossing van problematiek.
Onderzoeksethiek en onderzoeksvraag
Iets anders waar je rekening mee moet houden vóór je begint aan het onderzoek, is de
onderzoeksethiek. Het komt erop neer dat je een onderzoek eigenlijk enkel uitvoert wanneer de
volgende vragen een positief antwoord hebben:
• Doen respondenten vrijwillig mee?
• Wordt het onderzoek op eerlijke en objectieve wijze uitgevoerd?
• Wordt er aan de respondenten van tevoren duidelijk uitgelegd wat het doel en de werkwijze
van het onderzoek zijn?
• Worden de gegevens van de respondenten vertrouwelijk, maar het liefst anoniem verwerkt?
• Hebben de uitkomsten van het onderzoek geen nadelige gevolgen voor de respondent?
Een onderzoeksvraag vormt de rode draad van het onderzoek. In iedere fase van het onderzoek
dien je jezelf af te vragen of hetgeen je doet ook daadwerkelijk antwoord geeft op de
onderzoeksvraag.
1.1 Wat is de probleemstelling, doelstelling en onderzoeksvraag?
Wanneer we een onderzoek doen, hebben we vrijwel altijd te maken met een probleemstelling. Dat
houdt in dat er een bepaald probleem aanwezig is. De probleemstelling wordt daarom ook wel de
achtergrond waaruit de onderzoeksvraag voorkomt genoemd.
Voorbeelden van problemen die we kunnen onderzoeken zijn:
• De problemen die zelfstandigen tegenkomen;
• Studie-uitval op het MBO;
• Een organisatie die te maken heeft met verlies;
• Een afdeling waar veel mensen zich ziek melden.
Er is informatie nodig om het probleem te kunnen oplossen. De taak van de onderzoeker is om
goede informatie te kunnen leveren.
Het analyseren van een probleem is een ingewikkelde opgave. Zo weten opdrachtgevers vaak wat
ze willen, maar is het lastig om aan te geven wat nu precies het probleem is. Soms weten ze niet
eens dát er een probleem is. Neem daarom ruim de tijd om een probleem te analyseren – hier begint
een goed onderzoek mee.
Tijdens een onderzoek heb je mede hierdoor altijd een doel – de doelstelling. Dit is het antwoord
op de vraag waarom je het onderzoek doet: wat wil je er nu precies mee bereiken.
Soorten onderzoek
We onderscheiden twee soorten onderzoeken – globaal gezien:
• Zuiver wetenschappelijk onderzoek ;
• Toegepast onderzoek .
Een toegepast onderzoek is een onderzoek dat kennis oplevert om zodoende praktijkproblemen op
te lossen.
Een zuiver wetenschappelijk onderzoek levert wetenschappelijke kennis op en dient niet
noodzakelijk ter oplossing van problematiek.
Onderzoeksethiek en onderzoeksvraag
Iets anders waar je rekening mee moet houden vóór je begint aan het onderzoek, is de
onderzoeksethiek. Het komt erop neer dat je een onderzoek eigenlijk enkel uitvoert wanneer de
volgende vragen een positief antwoord hebben:
• Doen respondenten vrijwillig mee?
• Wordt het onderzoek op eerlijke en objectieve wijze uitgevoerd?
• Wordt er aan de respondenten van tevoren duidelijk uitgelegd wat het doel en de werkwijze
van het onderzoek zijn?
• Worden de gegevens van de respondenten vertrouwelijk, maar het liefst anoniem verwerkt?
• Hebben de uitkomsten van het onderzoek geen nadelige gevolgen voor de respondent?
Een onderzoeksvraag vormt de rode draad van het onderzoek. In iedere fase van het onderzoek
dien je jezelf af te vragen of hetgeen je doet ook daadwerkelijk antwoord geeft op de
onderzoeksvraag.
