Samenvatting Arbeidssociologie,

Arbeidssociologie


Les 1 – Wat is werk?


Wat is werk? … Smalle en brede definities


• We hebben nood aan een brede sociologische definitie nodig om de constante
evolutie van arbeidsactiviteiten te kunnen vatten
o Bv. reisagent (verdwijnt door digitalisering) → Omgekeerde transitie
• Andre Gorz
o “… Een betaalde activiteit voor rekening van een derde.”
• Tony J. Watson
o “… Het uitvoeren van taken die het mensen toelaat in hun
levensonderhoud te voorzien, gegeven de sociale en economische
context waarin ze leven.”
• Keith Grint
o “… Een activiteit die tot doel heeft de natuur te transformeren en meestal
een sociaal gebeuren is.”


Werk, een contingent begrip


• Werk of niet-werk?
o Bepaald door sociale afspraken
o Afhankelijk van historische, ruimtelijke en culturele omgeving
▪ Bepaalt hoe individuen en families werk ervaren en deelnemen
aan werk
▪ Wat als niet-werk wordt beschouwd
• Definitie is niet onmogelijk, maar is contingent
o Symbool van huidige cultuur
o Spiegel van heersende machtsrelaties
▪ Bv. persoonlijke dienstenarbeid (bv. poetswerk): veel heersende
machtsrelaties in de samenleving zijn hieruit af te lezen




1

, • Hooggeschoolden huren kortgeschoolden in om hun huis
te kuisen, aan een loon dat zeer dicht bij het minimumloon
ligt


Wat is werk?


• Minimale voorwaarden
o Vorm van sociaal handelen
o De natuur (of cultuur) transformeren
o Als waardevol (nuttig) ervaren door uitvoerder, naaste omgeving,
samenleving → Het is “productief”
▪ Hangt er vanaf
o Te maken met voorzien in het “levensonderhoud” van individu, of
collectiviteit, gegeven de schaarse middelen
▪ In moderne samenleving = meer dan fysiek overleven
▪ Drukke mensen met kinderen hebben geen tijd meer om bepaalde
zaken te doen, dus ze laten die doen
• Werk bepaalt ook de manier waarop we participeren aan de samenleving!


De waarde van werk


• Sociologische bril
o Niet alleen betaald werk is waardevol
o Werk is waardevol in verschillende betekenissen
• Onderscheid tussen intrinsieke gebruikswaarde (nut) en economische
ruilwaarde (marktwaarde)
o Hierin schuilt het verschil tussen “werk” en “arbeid”
▪ Subtiel: als ik mijn living stofzuig ben ik aan het werken,
o Betaalde arbeid is werk met een ruilwaarde
• 20e eeuw
o Waarde van werk vaak gelijkgesteld met de ruilwaarde = enge
economische visie




2

, • Voor wie waardevol?
• Betaalde arbeid voor informele circuit: bv. kappers
• Onbetaald: vrijwilligerswerk


Soorten werk


• (Betaalde) arbeid (vb. productiearbeider)
• (Onbetaald) werk (vb. mantelzorg / vrijwilligerswerk)
• Reproductief werk (vb. gezinsmaaltijd bereiden)
o Tijdens het werken gaat een deel van het vermogen om te werken
verloren
o Nood aan “reproductie van arbeidskracht” (in huishoudens)
o Veronderstelt echter ook werk (“shadow work”)
▪ Schaduwwerk: wat niet op de markt wordt gegaan
▪ Hoeveel schaduwwerk is er nodig om arbeidskracht te
reproduceren?
▪ Er is heel veel work for labour
• Solliciteren, cv opstellen…
o Opgelet: reproductief werk “gekocht” op de arbeidsmarkt wordt opnieuw
productieve arbeid
▪ Anders: gehuurd



3

, • Vrije tijd (vb. computergame spelen)
o Onderscheid met (reproductief) werk niet altijd evident
o Hoogstens persoonlijk nut en persoonlijke reproductie


Arbeidskracht


• De notie “arbeidskracht” (vs. “Arbeid”)
o De mogelijkheid om te werken
o Het potentieel van een persoon om arbeid te verrichten
o “Belofte op arbeid” die wordt verkocht op de arbeidsmarkt
o Koper moet arbeidskrachten laten “renderen”
o Arbeidskracht raakt uitgeput door het verrichten van arbeid


Bredere waarde van werk




• Werk geeft ons een inkomen
o Als je een uitkering geeft die te hoog is willen ze niet werken → Arbeid
rendeert
• Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat als je vraagt “waarom ga je
werken?” dat het materiële financiële minder waard is
o Mensen gaan werken om latente functies van de arbeid
▪ Geeft een identiteit
• In onze samenleving is arbeid belangrijk als zingever, bron van sociale
contacten… dat die latente functies zingeving geven


4