Hoorcollege deel 1
PSYCHISCH WELBEVINDEN & STIGMATISERING
1 Welbevinden
1.1 Welbevinden voor jou?
– Wat heb jij nodig om je goed in je vel te voelen?
– Wat doe je hiervoor ?
– Aan wat merken anderen en merk je zelf dat het goed gaat met je?
1.2 Welbevinden
Definitie: Welbevinden staat voor de mate waarin iemand zich lichamelijk, geestelijk en sociaal goed
voelt
• Uit voorgaande definitie weerhouden we dat het bij geestelijke gezondheid gaat om :
– Je prettig voelen
– Zelfvertrouwen ervaren
– Gevoel van zelfwaarde hebben
– Zelfvertrouwen en vertrouwen hebben in de anderen, de wereld rond jou.
– Je leven sturen
– Positieve relaties
1.3 Geestelijke gezondheid beïnvloeden
Geestelijk gezond betekent niet dat je leven één happy story is. Het leven is nu eenmaal voortdurend
leren omgaan met uitdagingen die op je afkomen.
Geestelijk gezond betekent wel dat je over voldoende veerkracht kan beschikken wanneer het leven
al eens lastiger wordt. Veerkracht betekent dat je ondanks ongunstige omstandigheden toch je leven
op de rails kan houden.
Uit onderzoek (wetenschappelijke literatuur) blijkt dat er vijf strategieën zijn die kunnen ingezet
worden om je veerkracht en dus geestelijke gezondheid positief te beïnvloeden.
Uit literatuur: 5 strategieën die ingezet kunnen worden (INDIVIDUELE FACTOREN)
1. Actief zijn (je hoeft niet naar de gym, maar gewoon wandelen, tijd nemen om iets te doen
dat je leuk vindt, een hobby, een studie, een activiteit die je boeit, enz.)
2. Verbondenheid met medemensen (aandacht om in contact te blijven met mensen rond jou,
je familie, je vrienden, je buren, je collega’s, enz.)
3. Van betekenis zijn (iets doen voor een ander, een glimlach, een dank je wel, je inzetten voor
iets)
4. Iets nieuws uitproberen (tijd maken om jezelf te blijven inspireren, te motiveren, een nieuw
recept, leren iets te herstellen, enz.)
5. Zelfbewust in het leven staan (bewuste aandacht geven aan je gedachten, je gevoelens, aan
wat je hier en nu ervaart, wat je eet, drinkt, wat je ruikt, enz.
(mindfulness))
1.3.1 HOE PAST VEERKRACHT IN DIT VERHAAL: EEN INITIATIEF
Want veerkracht is precies datgene wat je nodig hebt om na een
mentale tik een frisse start te nemen.
De ernst stijgt!
,Actie in Vlaanderen om veerkracht van burgers te vergroten : Fit in je hoofd, goed in je vel. Surf
hiervoor naar http://www.fitinjehoofd.be
1.3.2 GEESTELIJKE GEZONDHEID BEVORDEREN?!?
• Naast de eigen veerkracht ook aandacht voor de context
Geestelijk welbevinden wordt echter niet alleen beïnvloed door vaardigheden en kenmerken van het
individu, maar ook door contextfactoren zoals door de steun van anderen, mogelijkheden om te
ontwikkelen, een stabiele en steunende omgeving, werkgelegenheid. Een goede afstemming tussen
individu en omgeving is dus belangrijk in functie van het verzekeren van iemands geestelijke
gezondheid.
Met omgeving bedoelen we zowel de directe context (gezin en familie) als de indirecte context
(school, werk , netwerken die wel of niet aanwezig zijn, ….).
Ruimer bekeken: individuele factoren en contextfactoren
Net zoals we in [1.2] aanhaalden (maar dan nu ruimer bekeken), kan geestelijk welzijn ontwikkeld
worden wanneer er aandacht is voor een combinatie van zowel individuele factoren als
contextfactoren.
Dit zijn volgende 5 elementen; 5 BESCHERMENDE FACTOREN: (CONTEXTFACTOREN)
1) aandacht voor basisnoden en basisbehoeften (gezonde voeding, voldoende slaap, toegang tot
transport, veilige fysieke en kwaliteitsvolle leefomgeving, respect voor rechten als mens/ burger,
sociale zekerheid, enz.)
2) aandacht opdat men zich verbonden kan voelen, erbij kan horen (sociale participatie, erbij horen,
sociale steun, positieve rolmodellen, verbondenheid met gezin, goede relatie met peers, respect,
ondersteunende partnerrelatie, zinvolle vrijetijdsbesteding, enz.)
3) kunnen leren en ontwikkelen (toegang tot onderwijs, doelen in het leven, aangepaste opvoeding,
openheid voor nieuwe ervaringen en ideeën, enz.)
4) over aangepaste coping beschikken (zie hoofdstuk coping (humor, relativeringszin,
doorzettingsvermogen, sensitiviteit, reflectief vermogen, enz.)
5) aandacht voor het versterken van de identiteit (positieve ervaringen kindertijd, identificatie met
groep, leefomgeving die zelfwaarde en vaardigheden versterkt/aanmoedigt)
Deze factoren werken beschermend naar geestelijke gezondheid. Beschermende factoren werken
daarbij in twee richtingen: ze zijn een buffer tegen wat fout kan lopen én ze helpen mensen op weg
steviger in het leven te staan. In het perspectief van de levensfases die een mens doorloopt, kan
men dan ook in dit kader gerichte interventies opzetten, zoals bijv. babymassage om de hechting te
bevorderen tussen de ouders en baby (interessant bij alle baby’s, maar nog belangrijker wanneer er
risico is op bemoeilijkte hechting; bijv. wanneer kindje een huilbaby is als gevolg van
adaptatieproblemen ten gevolge van prematuriteit en daardoor risico of in geval bijv. van
tienerzwangerschap).
In wetenschappelijke literatuur:
Beschermende factoren beoordeeld vanuit negatieve insteek
Focust zich op wat te doen, om psychische stoornissen tegen te gaan/behandelen
! We kijken beter naar hoe we deze factoren kunnen versterken
, ook aandacht geven aan risicosituaties. Zoals reeds geïllustreerd werd met het voorbeeldje van de
huilbaby, zijn deze risicosituaties soms levensfase-specifiek. Daarnaast maken mensen in hun leven
ook (vaak ongewild) heel wat zaken mee die hun aanpassingsvermogen danig op de proef stelt, zoals
echtscheiding, trauma, verlies werk en onzekerheden, enz
1.3.3 GEESTELIJKE GEZONDHEID ALS COMPONENT VAN WELBEVINDEN
MENTAL HEALTH is defined as A STATE OF WELL-BEING in which
every INDIVIDUAL REALIZES his or her own POTENTIAL,
can COPE with the normal STRESSES OF LIFE,
can work PRODUCTIVELY and FRUITFULLY,
and is able to make a CONTRIBUTION
to her or his COMMUNITY
(WHO, 2014)
2. Stigmatisering en discriminatie
2.1 Welke gedachten en gevoelens roepen mensen met psychische
problemen bij jullie op?
Angst? Aanstellerij? Onwetendheid? Tijdverlies? Onmacht? Gevolg van maatschappij? ….
2.2 Onderzoeken
Internationaal onderzoek
4 dominante negatieve beelden die niet kloppen met de realiteit
Gevaarlijk
Niet in staat om sociale rollen te vervullen
Zelf verantwoordelijk voor hun aandoening
Chronisch met slechte prognose
Marktonderzoek
Over beeldvorming Geestelijke Gezondheidszorg
Waarom geven we die negatieve beelden
Kennnistekort
Onbegrip
Negatieve beeldvorming: proces van stigmatisering, etikettering (discriminatie)
2.3 STIGMA als acroniem (afkorting)
…Etiketteren, onderscheid maken tussen normaal en ‘abnormaal’, met als mogelijke gevolgen:
devaluatie, discriminatie, uitsluiting…
• S(ecrecy and Silence)-geheimhouding en stilte
• T(aboo)-taboe
• I (gnorance)-onwetendheid
• G(ulf)-golf
• M(ythes)-mythes
• A (voidance)-vermijding
PSYCHISCH WELBEVINDEN & STIGMATISERING
1 Welbevinden
1.1 Welbevinden voor jou?
– Wat heb jij nodig om je goed in je vel te voelen?
– Wat doe je hiervoor ?
– Aan wat merken anderen en merk je zelf dat het goed gaat met je?
1.2 Welbevinden
Definitie: Welbevinden staat voor de mate waarin iemand zich lichamelijk, geestelijk en sociaal goed
voelt
• Uit voorgaande definitie weerhouden we dat het bij geestelijke gezondheid gaat om :
– Je prettig voelen
– Zelfvertrouwen ervaren
– Gevoel van zelfwaarde hebben
– Zelfvertrouwen en vertrouwen hebben in de anderen, de wereld rond jou.
– Je leven sturen
– Positieve relaties
1.3 Geestelijke gezondheid beïnvloeden
Geestelijk gezond betekent niet dat je leven één happy story is. Het leven is nu eenmaal voortdurend
leren omgaan met uitdagingen die op je afkomen.
Geestelijk gezond betekent wel dat je over voldoende veerkracht kan beschikken wanneer het leven
al eens lastiger wordt. Veerkracht betekent dat je ondanks ongunstige omstandigheden toch je leven
op de rails kan houden.
Uit onderzoek (wetenschappelijke literatuur) blijkt dat er vijf strategieën zijn die kunnen ingezet
worden om je veerkracht en dus geestelijke gezondheid positief te beïnvloeden.
Uit literatuur: 5 strategieën die ingezet kunnen worden (INDIVIDUELE FACTOREN)
1. Actief zijn (je hoeft niet naar de gym, maar gewoon wandelen, tijd nemen om iets te doen
dat je leuk vindt, een hobby, een studie, een activiteit die je boeit, enz.)
2. Verbondenheid met medemensen (aandacht om in contact te blijven met mensen rond jou,
je familie, je vrienden, je buren, je collega’s, enz.)
3. Van betekenis zijn (iets doen voor een ander, een glimlach, een dank je wel, je inzetten voor
iets)
4. Iets nieuws uitproberen (tijd maken om jezelf te blijven inspireren, te motiveren, een nieuw
recept, leren iets te herstellen, enz.)
5. Zelfbewust in het leven staan (bewuste aandacht geven aan je gedachten, je gevoelens, aan
wat je hier en nu ervaart, wat je eet, drinkt, wat je ruikt, enz.
(mindfulness))
1.3.1 HOE PAST VEERKRACHT IN DIT VERHAAL: EEN INITIATIEF
Want veerkracht is precies datgene wat je nodig hebt om na een
mentale tik een frisse start te nemen.
De ernst stijgt!
,Actie in Vlaanderen om veerkracht van burgers te vergroten : Fit in je hoofd, goed in je vel. Surf
hiervoor naar http://www.fitinjehoofd.be
1.3.2 GEESTELIJKE GEZONDHEID BEVORDEREN?!?
• Naast de eigen veerkracht ook aandacht voor de context
Geestelijk welbevinden wordt echter niet alleen beïnvloed door vaardigheden en kenmerken van het
individu, maar ook door contextfactoren zoals door de steun van anderen, mogelijkheden om te
ontwikkelen, een stabiele en steunende omgeving, werkgelegenheid. Een goede afstemming tussen
individu en omgeving is dus belangrijk in functie van het verzekeren van iemands geestelijke
gezondheid.
Met omgeving bedoelen we zowel de directe context (gezin en familie) als de indirecte context
(school, werk , netwerken die wel of niet aanwezig zijn, ….).
Ruimer bekeken: individuele factoren en contextfactoren
Net zoals we in [1.2] aanhaalden (maar dan nu ruimer bekeken), kan geestelijk welzijn ontwikkeld
worden wanneer er aandacht is voor een combinatie van zowel individuele factoren als
contextfactoren.
Dit zijn volgende 5 elementen; 5 BESCHERMENDE FACTOREN: (CONTEXTFACTOREN)
1) aandacht voor basisnoden en basisbehoeften (gezonde voeding, voldoende slaap, toegang tot
transport, veilige fysieke en kwaliteitsvolle leefomgeving, respect voor rechten als mens/ burger,
sociale zekerheid, enz.)
2) aandacht opdat men zich verbonden kan voelen, erbij kan horen (sociale participatie, erbij horen,
sociale steun, positieve rolmodellen, verbondenheid met gezin, goede relatie met peers, respect,
ondersteunende partnerrelatie, zinvolle vrijetijdsbesteding, enz.)
3) kunnen leren en ontwikkelen (toegang tot onderwijs, doelen in het leven, aangepaste opvoeding,
openheid voor nieuwe ervaringen en ideeën, enz.)
4) over aangepaste coping beschikken (zie hoofdstuk coping (humor, relativeringszin,
doorzettingsvermogen, sensitiviteit, reflectief vermogen, enz.)
5) aandacht voor het versterken van de identiteit (positieve ervaringen kindertijd, identificatie met
groep, leefomgeving die zelfwaarde en vaardigheden versterkt/aanmoedigt)
Deze factoren werken beschermend naar geestelijke gezondheid. Beschermende factoren werken
daarbij in twee richtingen: ze zijn een buffer tegen wat fout kan lopen én ze helpen mensen op weg
steviger in het leven te staan. In het perspectief van de levensfases die een mens doorloopt, kan
men dan ook in dit kader gerichte interventies opzetten, zoals bijv. babymassage om de hechting te
bevorderen tussen de ouders en baby (interessant bij alle baby’s, maar nog belangrijker wanneer er
risico is op bemoeilijkte hechting; bijv. wanneer kindje een huilbaby is als gevolg van
adaptatieproblemen ten gevolge van prematuriteit en daardoor risico of in geval bijv. van
tienerzwangerschap).
In wetenschappelijke literatuur:
Beschermende factoren beoordeeld vanuit negatieve insteek
Focust zich op wat te doen, om psychische stoornissen tegen te gaan/behandelen
! We kijken beter naar hoe we deze factoren kunnen versterken
, ook aandacht geven aan risicosituaties. Zoals reeds geïllustreerd werd met het voorbeeldje van de
huilbaby, zijn deze risicosituaties soms levensfase-specifiek. Daarnaast maken mensen in hun leven
ook (vaak ongewild) heel wat zaken mee die hun aanpassingsvermogen danig op de proef stelt, zoals
echtscheiding, trauma, verlies werk en onzekerheden, enz
1.3.3 GEESTELIJKE GEZONDHEID ALS COMPONENT VAN WELBEVINDEN
MENTAL HEALTH is defined as A STATE OF WELL-BEING in which
every INDIVIDUAL REALIZES his or her own POTENTIAL,
can COPE with the normal STRESSES OF LIFE,
can work PRODUCTIVELY and FRUITFULLY,
and is able to make a CONTRIBUTION
to her or his COMMUNITY
(WHO, 2014)
2. Stigmatisering en discriminatie
2.1 Welke gedachten en gevoelens roepen mensen met psychische
problemen bij jullie op?
Angst? Aanstellerij? Onwetendheid? Tijdverlies? Onmacht? Gevolg van maatschappij? ….
2.2 Onderzoeken
Internationaal onderzoek
4 dominante negatieve beelden die niet kloppen met de realiteit
Gevaarlijk
Niet in staat om sociale rollen te vervullen
Zelf verantwoordelijk voor hun aandoening
Chronisch met slechte prognose
Marktonderzoek
Over beeldvorming Geestelijke Gezondheidszorg
Waarom geven we die negatieve beelden
Kennnistekort
Onbegrip
Negatieve beeldvorming: proces van stigmatisering, etikettering (discriminatie)
2.3 STIGMA als acroniem (afkorting)
…Etiketteren, onderscheid maken tussen normaal en ‘abnormaal’, met als mogelijke gevolgen:
devaluatie, discriminatie, uitsluiting…
• S(ecrecy and Silence)-geheimhouding en stilte
• T(aboo)-taboe
• I (gnorance)-onwetendheid
• G(ulf)-golf
• M(ythes)-mythes
• A (voidance)-vermijding
