MEGA SAMENVATTING JURIDISCHE EN ETHISCHE ASPECTEN
BELANGRIJKSTE AFKORINGEN
RvK Raad voor Kinderbescherming
OM Openbaar Ministerie
GI gecertificeerde instelling
OTS ondertoezichtstelling
VOTS voorlopige ondertoezichtstelling
mUHP machtiging uithuisplaatsing
,THEMA 1 – AFSTAMMING EN GEZAG
Juridisch ouderschap is vastgelegd bij burgerlijke stand en in gezagsregister van rechtbank over alle uitspraken
Juridische moeder = moeder die kind baart, ook draagmoeder
Juridische vader = man die is getrouwd of geregistreerd partnerschap met moeder, kind heeft erkend of geadopteerd
of vaderschap vastgesteld door rechter
ook juridisch vader indien overlijden en kind <306 dagen wordt geboren
vader kan ontkennen als hij niet biologische vader is, dan ook niet langer juridische ouder
Erkennen kan bij kind zonder juridische vader, dus “uit moeder zonder man” door een man van 16+ jaar, ook als man
niet biologische vader is
- Kind 16- jaar = toestemming van moeder
- Kind 12-16 jaar = toestemming van moeder en kind
- Kind 16+ jaar = toestemming kind zelf
Indien er geen toestemming is, dan kan man vervangende erkenning aanvragen bij rechtbank indien hij biologische
vader is en erkennen niet schadelijk is voor kind en moeder
Erkennen is definitief, maar kind van 20+ jaar kan verzoek bij rechtbank indienen voor erkenning-intrekken, als bijv.
vader niet biologische vader blijkt
Gerechtelijke vaststelling is het juridisch ouderschap aan verwekker geven, als hij weigert te erkennen of al overlijdt
Duo-ouderschap is sinds 2014, een vrouw kan tweede juridische ouder worden
- Automatisch bij 2 getrouwde vrouwen, indien het via de donorbank gaat
- Vrouw kan in alle gevallen, met toestemming van moeder, erkennen
- Moeder en kind kunnen het gerechtelijk vaststellen
Let op! Bij bekende zaaddonor moet er keuze gemaakt worden, moeder + zaaddonor beide kan niet
Ouderlijk gezag is opvoeden, verzorgen, beheer van eventuele vermogens, bezittingen en verrichten van juridische
handelingen namens kind, door de ouder zelf
- 2 getrouwde of geregistreerde ouders, ook na scheiding
- Moeder en partner met informele relatie, alleen moeder heeft dan gezag
- 1 ouder na overlijden van andere ouder
- Ouder en niet-ouder waarbij niet-ouder rol speelt in leven van kind die gezag aanvraagt (geen juridisch ouder)
Vroeger: kind erkennen, daarna gezamenlijk gezag aanvragen
Dat werd vaak vergeten, dat vormt probleem bij scheiding want vader is dan alleen juridisch ouder, zonder gezag
Sinds 2023: via erkenning ook automatisch gezamenlijk gezag
Uitzonderingen:
- Als moeder geen gezag heeft (bijv. niet in staat zijn), dan dus ook geen automatisch gezamenlijk gezag
- Als er al gezamenlijk gezag is tussen moeder en iemand anders, want 2 mensen gezag is maximum
- Als erkenner niet in staat is om gezag uit te oefenen of het is al beëindigd
Meerderjarigheidsverklaring is als moeder van 16-17 jaar rechter verzoekt voor deze verklaring, waarmee zij
officieel gezag uitoefent
- Het is niet nodig voor juridisch ouderschap of afstamming, alleen gezag
- Hierdoor ook voor wet meerderjarig en handelingsbekwaam, dus niet meer onder gezag van ouders en ook
Behalve bij verkoop/verhuur, daarvoor wel ouders nodig
Voogdij is gezag door een niet-ouder, met als taak opvoeden, vertegenwoordigen in rechtsverkeer en beheer van
eventueel vermogen
Het kan door natuurlijk persoon (familielid) of rechtspersoon (GI), maar 2 eisen: meerderjarig en bevoegd
Bij overlijden van beide ouders, stopt het ouderlijk gezag met bestaan
- Testamentaire voogdij is als ouders iemand in testament hebben aangewezen, die hoort het via rechter en die
kan het op zich nemen met verklarende brief
- Datieve voogdij is als ouders niemand hebben aangewezen, dan benoemt rechter een voogd in overleg
, Verschil tussen voogdij en gezag is dat ouders recht en plicht hebben om kind te verzorgen/opvoeden
(onderhoudsplichtig) en voogd hoeft het niet te verzorgen/opvoeden, die kan dat uit handen geven (niet plichtig)
Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) is overeenkomst voor verhouding patiënt en medische
hulpverleners
Medische behandeling mag alleen gedaan worden met toestemming van:
- Kind t/m 12 jaar = toestemming ouders
- Kind 12-16 jaar = toestemming ouders en kind, maar bij botsing overweegt de behandelaar de wensen/behoeften
- Kind vanaf 16 jaar handelingsbekwaam bij “tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake” dus
zelfstandig beslissen wat zij wel/niet willen, als zij voor- en nadelen kunnen afwegen
Er is geheimhoudingsplicht zonder toestemming van patiënt, kind vanaf 12 jaar beslist over informatie delen (tenzij
wilsonbekwaam) maar tot 16 jaar wordt informatie wel gedeeld met medebehandelaars, voogden en ouders
Hierin zit aspect van wilsbekwaamheid waarbij kind keuze moet kunnen uiten, begrip heeft van relevante informatie
voor algemeen en eigen situatie en logisch kan redeneren met afwegen van risico’s, voor- en nadelen
kind tot 9;6 jaar is niet wilsbekwaam, kind vanaf 11;6 jaar wel, dus hiertussen zit overgangsgebied
MacCAT = interviewtool met vragen om tot oordeel te komen van wilsbekwaamheid
Bij draagmoederschap moeten de wensouders middels adoptie juridische ouders met gezag worden
RvK vragen om gezag over te dragen aan wensouders, RvK doet verzoek bij rechter en dan adoptieprocedure
Er is conceptwetsvoorstel voor regeling waarbij wensouders bij de geboorte juridisch ouders zijn, zodat zij direct
rechten hebben en geen adoptieprocedure nodig hebben en draagmoeders (en man) zijn hiermee beter beschermd
(bijvoorbeeld; kind met handicap, dan zitten zij er niet mee opgescheept)
Meerouderschap/meeroudergezag is niet mogelijk in Nederland, staat wel in discussie
THEMA 2 – KINDERBESCHERMINGSMAATREGELEN
Alle kinderen in NL kunnen kinderbeschermingsmaatregel krijgen, ongeacht nationaliteit of verblijfstatus
3 voorwaarden voor kinderbeschermingsmaatregel:
1 Laatste redmiddel
2 Zo licht mogelijk zo min mogelijk ingrijpend, zo dicht mogelijk bij huis, zo kort mogelijk
3 Belang van kind beschermen staat voorop
Jeugdwet en Wet herziening kinderbeschermingsmaatregel (HKBM) sinds 2015 zorgen voor veranderingen
- Beëindigen van gezag als maatregel in plaats van ontheffing/ontzetting
- Informatieverstrekking aan gezinsvoogd
- Toetsende taak van RvK als er al 2 jaar OTS/mUHP is
RvK valt onder Ministerie van Justitie en Veiligheid en moet belangen van minderjarigen in NL beschermen
melding besluit voor raadsonderzoek starten raadsonderzoeker op pad naar gezin/betrokkenen verzamelen
van informatie over melding vastleggen in onderzoeksrapport verzoekschrift indienen bij rechtbank voor
kinderbeschermingsmaatregel kinderrechter beslist, RvK trekt zich terug
Toetsende taak van de Raad is het op de hoogte stellen van de Raad door GI bij beslissingen, zoals besluiten voor
geen verlenging van OTS, Raad kan dit dan alsnog doen indien zij het nodig vinden
Kinderrechter beslist voor opleggen van maatregel, ook eventuele duur als het tijdelijk is
GI = Jeugdbescherming voert opdracht van de rechter uit
Bij gemeenten die de uitvoering mogen opkopen mogen het alleen instellingen zijn met keurmerkinstituut-certificaat
OTS en VOTS
OTS is het tijdelijk beperken van het gezag van ouders, vanwege zeer bedreigende opvoedingssituatie waarbij
vrijwillige hulp onvoldoende helpt en niet wordt geaccepteerd, maar er wordt verwacht dat ouders het binnen bepaalde
termijn wel kunnen, dus gezinsvoogd vanuit GI begeleid in een gedwongen setting
- Meest opgelegde maatregel
- Kind wordt onder OTS gesteld, dat kan maar voor 1 kind uit het gezin
- OTS gaat door, ook als er iets veranderd in gedrag
- OTS mag maximaal jaar verlengd worden op verzoek van ouder, GI, RvK of OM, als situatie weinig is verbeterd
BELANGRIJKSTE AFKORINGEN
RvK Raad voor Kinderbescherming
OM Openbaar Ministerie
GI gecertificeerde instelling
OTS ondertoezichtstelling
VOTS voorlopige ondertoezichtstelling
mUHP machtiging uithuisplaatsing
,THEMA 1 – AFSTAMMING EN GEZAG
Juridisch ouderschap is vastgelegd bij burgerlijke stand en in gezagsregister van rechtbank over alle uitspraken
Juridische moeder = moeder die kind baart, ook draagmoeder
Juridische vader = man die is getrouwd of geregistreerd partnerschap met moeder, kind heeft erkend of geadopteerd
of vaderschap vastgesteld door rechter
ook juridisch vader indien overlijden en kind <306 dagen wordt geboren
vader kan ontkennen als hij niet biologische vader is, dan ook niet langer juridische ouder
Erkennen kan bij kind zonder juridische vader, dus “uit moeder zonder man” door een man van 16+ jaar, ook als man
niet biologische vader is
- Kind 16- jaar = toestemming van moeder
- Kind 12-16 jaar = toestemming van moeder en kind
- Kind 16+ jaar = toestemming kind zelf
Indien er geen toestemming is, dan kan man vervangende erkenning aanvragen bij rechtbank indien hij biologische
vader is en erkennen niet schadelijk is voor kind en moeder
Erkennen is definitief, maar kind van 20+ jaar kan verzoek bij rechtbank indienen voor erkenning-intrekken, als bijv.
vader niet biologische vader blijkt
Gerechtelijke vaststelling is het juridisch ouderschap aan verwekker geven, als hij weigert te erkennen of al overlijdt
Duo-ouderschap is sinds 2014, een vrouw kan tweede juridische ouder worden
- Automatisch bij 2 getrouwde vrouwen, indien het via de donorbank gaat
- Vrouw kan in alle gevallen, met toestemming van moeder, erkennen
- Moeder en kind kunnen het gerechtelijk vaststellen
Let op! Bij bekende zaaddonor moet er keuze gemaakt worden, moeder + zaaddonor beide kan niet
Ouderlijk gezag is opvoeden, verzorgen, beheer van eventuele vermogens, bezittingen en verrichten van juridische
handelingen namens kind, door de ouder zelf
- 2 getrouwde of geregistreerde ouders, ook na scheiding
- Moeder en partner met informele relatie, alleen moeder heeft dan gezag
- 1 ouder na overlijden van andere ouder
- Ouder en niet-ouder waarbij niet-ouder rol speelt in leven van kind die gezag aanvraagt (geen juridisch ouder)
Vroeger: kind erkennen, daarna gezamenlijk gezag aanvragen
Dat werd vaak vergeten, dat vormt probleem bij scheiding want vader is dan alleen juridisch ouder, zonder gezag
Sinds 2023: via erkenning ook automatisch gezamenlijk gezag
Uitzonderingen:
- Als moeder geen gezag heeft (bijv. niet in staat zijn), dan dus ook geen automatisch gezamenlijk gezag
- Als er al gezamenlijk gezag is tussen moeder en iemand anders, want 2 mensen gezag is maximum
- Als erkenner niet in staat is om gezag uit te oefenen of het is al beëindigd
Meerderjarigheidsverklaring is als moeder van 16-17 jaar rechter verzoekt voor deze verklaring, waarmee zij
officieel gezag uitoefent
- Het is niet nodig voor juridisch ouderschap of afstamming, alleen gezag
- Hierdoor ook voor wet meerderjarig en handelingsbekwaam, dus niet meer onder gezag van ouders en ook
Behalve bij verkoop/verhuur, daarvoor wel ouders nodig
Voogdij is gezag door een niet-ouder, met als taak opvoeden, vertegenwoordigen in rechtsverkeer en beheer van
eventueel vermogen
Het kan door natuurlijk persoon (familielid) of rechtspersoon (GI), maar 2 eisen: meerderjarig en bevoegd
Bij overlijden van beide ouders, stopt het ouderlijk gezag met bestaan
- Testamentaire voogdij is als ouders iemand in testament hebben aangewezen, die hoort het via rechter en die
kan het op zich nemen met verklarende brief
- Datieve voogdij is als ouders niemand hebben aangewezen, dan benoemt rechter een voogd in overleg
, Verschil tussen voogdij en gezag is dat ouders recht en plicht hebben om kind te verzorgen/opvoeden
(onderhoudsplichtig) en voogd hoeft het niet te verzorgen/opvoeden, die kan dat uit handen geven (niet plichtig)
Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) is overeenkomst voor verhouding patiënt en medische
hulpverleners
Medische behandeling mag alleen gedaan worden met toestemming van:
- Kind t/m 12 jaar = toestemming ouders
- Kind 12-16 jaar = toestemming ouders en kind, maar bij botsing overweegt de behandelaar de wensen/behoeften
- Kind vanaf 16 jaar handelingsbekwaam bij “tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake” dus
zelfstandig beslissen wat zij wel/niet willen, als zij voor- en nadelen kunnen afwegen
Er is geheimhoudingsplicht zonder toestemming van patiënt, kind vanaf 12 jaar beslist over informatie delen (tenzij
wilsonbekwaam) maar tot 16 jaar wordt informatie wel gedeeld met medebehandelaars, voogden en ouders
Hierin zit aspect van wilsbekwaamheid waarbij kind keuze moet kunnen uiten, begrip heeft van relevante informatie
voor algemeen en eigen situatie en logisch kan redeneren met afwegen van risico’s, voor- en nadelen
kind tot 9;6 jaar is niet wilsbekwaam, kind vanaf 11;6 jaar wel, dus hiertussen zit overgangsgebied
MacCAT = interviewtool met vragen om tot oordeel te komen van wilsbekwaamheid
Bij draagmoederschap moeten de wensouders middels adoptie juridische ouders met gezag worden
RvK vragen om gezag over te dragen aan wensouders, RvK doet verzoek bij rechter en dan adoptieprocedure
Er is conceptwetsvoorstel voor regeling waarbij wensouders bij de geboorte juridisch ouders zijn, zodat zij direct
rechten hebben en geen adoptieprocedure nodig hebben en draagmoeders (en man) zijn hiermee beter beschermd
(bijvoorbeeld; kind met handicap, dan zitten zij er niet mee opgescheept)
Meerouderschap/meeroudergezag is niet mogelijk in Nederland, staat wel in discussie
THEMA 2 – KINDERBESCHERMINGSMAATREGELEN
Alle kinderen in NL kunnen kinderbeschermingsmaatregel krijgen, ongeacht nationaliteit of verblijfstatus
3 voorwaarden voor kinderbeschermingsmaatregel:
1 Laatste redmiddel
2 Zo licht mogelijk zo min mogelijk ingrijpend, zo dicht mogelijk bij huis, zo kort mogelijk
3 Belang van kind beschermen staat voorop
Jeugdwet en Wet herziening kinderbeschermingsmaatregel (HKBM) sinds 2015 zorgen voor veranderingen
- Beëindigen van gezag als maatregel in plaats van ontheffing/ontzetting
- Informatieverstrekking aan gezinsvoogd
- Toetsende taak van RvK als er al 2 jaar OTS/mUHP is
RvK valt onder Ministerie van Justitie en Veiligheid en moet belangen van minderjarigen in NL beschermen
melding besluit voor raadsonderzoek starten raadsonderzoeker op pad naar gezin/betrokkenen verzamelen
van informatie over melding vastleggen in onderzoeksrapport verzoekschrift indienen bij rechtbank voor
kinderbeschermingsmaatregel kinderrechter beslist, RvK trekt zich terug
Toetsende taak van de Raad is het op de hoogte stellen van de Raad door GI bij beslissingen, zoals besluiten voor
geen verlenging van OTS, Raad kan dit dan alsnog doen indien zij het nodig vinden
Kinderrechter beslist voor opleggen van maatregel, ook eventuele duur als het tijdelijk is
GI = Jeugdbescherming voert opdracht van de rechter uit
Bij gemeenten die de uitvoering mogen opkopen mogen het alleen instellingen zijn met keurmerkinstituut-certificaat
OTS en VOTS
OTS is het tijdelijk beperken van het gezag van ouders, vanwege zeer bedreigende opvoedingssituatie waarbij
vrijwillige hulp onvoldoende helpt en niet wordt geaccepteerd, maar er wordt verwacht dat ouders het binnen bepaalde
termijn wel kunnen, dus gezinsvoogd vanuit GI begeleid in een gedwongen setting
- Meest opgelegde maatregel
- Kind wordt onder OTS gesteld, dat kan maar voor 1 kind uit het gezin
- OTS gaat door, ook als er iets veranderd in gedrag
- OTS mag maximaal jaar verlengd worden op verzoek van ouder, GI, RvK of OM, als situatie weinig is verbeterd
