(Beenhakker, et al., 2016)
Inhoud
Table of Contents
Beter spelen en bewegen met kleuters..................................................................................................1
Hst 1 Belang bewegingsonderwijs met kleuters.....................................................................................5
Hst 2 Een goede les bewegingsonderwijs met kleuters..........................................................................8
2.2.1 Bewegen; drang tot bewegen................................................................................................8
2.2.2 Bewegen; zich competent voelen..........................................................................................9
2.2.3 Bewegen; gevarieerd aanbod................................................................................................9
2.2.4 Bewegen; verhouding actie en rust.......................................................................................9
2.2.5 Bewegen; veel oefenbeurten en herhaling............................................................................9
2.2.6 Beleven; variatie in speelkriebels...........................................................................................9
2.2.7 Beleven; ruimte voor relatie en verbinding met de ander.....................................................9
2.2.8 Reguleren; structuur en overzicht.........................................................................................9
2.2.9 Reguleren; zich autonoom voelen.........................................................................................9
2.3 De lesvoorbereiding....................................................................................................................10
2.3.1 Lesvoorbereidingsformulier.................................................................................................10
2.3.2 AARDEG...............................................................................................................................10
2.4 De uitleg.....................................................................................................................................10
2.4.1 De zes W’s............................................................................................................................10
2.4.2 PAD......................................................................................................................................10
2.5 De les..........................................................................................................................................10
2.6 Evaluatie van de les....................................................................................................................10
Hst 3 Leer-kracht van de leerkracht......................................................................................................10
3.1 Leidinggeven is leiding nemen....................................................................................................10
3.1.1 Instructie voor het opstarten van de les..............................................................................10
3.1.2 Vormen van instructie vooraf..............................................................................................11
3.1.3 Leerhulp of extra instructie tijdens de les............................................................................11
3.1.4 Vormen van leerhulp en extra instructie tijdens de les.......................................................11
3.2 Organisatorische aspecten.........................................................................................................11
3.2.1 Organisatievormen..............................................................................................................12
3.2.2 Groeperingsvormen.............................................................................................................12
3.2.3 Taakvormen.........................................................................................................................12
3.3 Begeleiding.................................................................................................................................12
, 3.3.1 Begeleidingsstijlen...............................................................................................................12
3.3.1 CIOS-rollen...........................................................................................................................13
3.4 Omgangsvormen........................................................................................................................13
3.4.1 Accent op drie basisbehoeften van kinderen.......................................................................13
3.4.2 Accent op gedrag binnen de dimensie ‘kunnen en willen’...................................................13
3.4.3 Accent op interactiepatronen tussen leerkracht en leerling................................................13
3.5 Gender bias.................................................................................................................................13
Hst 4 Leer-kracht van het kind..............................................................................................................13
4.1 Leerbehoeften............................................................................................................................13
4.1.1 Speelkriebels........................................................................................................................13
4.1.2 Modaliteiten........................................................................................................................14
4.1.3 De eigens.............................................................................................................................14
4.2 Leerstijlen...................................................................................................................................14
4.3 SKill-willmatrix............................................................................................................................14
4.3.1 Motivatie.............................................................................................................................14
4.3.2 Mindset................................................................................................................................14
4.3.3 Angst in bewegingssituaties.................................................................................................14
4.4 De acht van het brein.................................................................................................................14
Hst 5 Motorisch-didactische leermodel................................................................................................15
5.1 Het zandlopermodel...................................................................................................................15
5.1.1 De vier elementen...............................................................................................................15
5.1.2 Vijf fasen van het motorische-didactisch model..................................................................16
5.1.3 De factoren..........................................................................................................................16
5.2 Didactische keuzes, een mix van maatregelen...........................................................................17
5.2.1 Didactische keuzes – het complete plaatje..........................................................................17
5.2.2 Didactische keuzes – halfvol of halfleeg...............................................................................17
5.2.3 Didactische keuzes – een zoekplaatje..................................................................................17
5.2 Doelen en bijvangsten................................................................................................................17
Hst 6 Wat is een kleuter?......................................................................................................................17
6.1 Natuur- of cultuurbepaald?........................................................................................................17
6.1.1 Nature versus Nurture.........................................................................................................17
6.1.2 Behoeftepiramides..............................................................................................................17
6.1.3 Jongens en meisjes..............................................................................................................18
6.2 Ontwikkeling van kleuters..........................................................................................................18
6.2.1 Emotionele ontwikkeling.....................................................................................................18
6.2.2 Sociale ontwikkeling............................................................................................................19
6.2.3 Lichamelijke ontwikkeling....................................................................................................19
6.2.4 Motorische ontwikkeling.....................................................................................................20
, 6.2.5 Cognitieve ontwikkeling.......................................................................................................20
6.2.6 Spelontwikkeling..................................................................................................................20
6.3 Diversiteit aan kleuters...............................................................................................................21
Hst 7 Motorisch leren...........................................................................................................................21
7.1 Wat is motorisch leren?..............................................................................................................21
7.1.1 Kenmerken van motorisch leren..........................................................................................22
7.1.2 Aspecten van motorisch leren.............................................................................................22
7.1.3 Uitdagingen voor de praktijk...............................................................................................22
7.2 Oude theorieën gaan voorbij......................................................................................................22
7.2.1 Het direfasenmodel.............................................................................................................22
7.2.2 Spelen met vrijheidsgraden.................................................................................................24
7.2.3 Dat was toen; hoe is het nu?...............................................................................................25
7.3 Nieuwe inzichten........................................................................................................................25
7.3.1 Expliciet leren......................................................................................................................25
7.3.2 Impliciet leren......................................................................................................................26
7.3.3 Differentieel leren................................................................................................................26
7.3.4 Een handig overzicht............................................................................................................26
7.3.5 Doen wat werk.....................................................................................................................26
7.4 De motorische leercirkel.............................................................................................................27
7.5 Motorische competentie............................................................................................................27
Hst 8 Leerlijnen bewegingsonderwijs met kleuters..............................................................................27
8.1 Het theoretisch kader.................................................................................................................27
8.1.1 Leerlijnen en bewegingsthema’s.........................................................................................27
8.1.2 Overige begrippen...............................................................................................................28
8.2 Van leerlijn tot TULE-doelen.......................................................................................................28
Beweegtuin 1, klim en klautertuintje............................................................................................28
Beweegtuin 2, Mik- en jongleertuintje.........................................................................................29
Beweegtuin 3, trucjestuintje.........................................................................................................29
Beweegtuin 4, speltuintje.............................................................................................................30
8.3 Bewegingsthema’s uitgewerkt....................................................................................................31
8.3.1 Beweegtuin 1, klim- en klautertuin......................................................................................31
8.3.2 Beweegtuin 2, Mik- en jongleertuin.....................................................................................32
8.3.3 Beweegtuin 3, trucjestuin....................................................................................................35
8.3.4 Beweegtuin 4, Speltuin........................................................................................................40
Hst 9 Het bewegingsonderwijs in de organisatie..................................................................................46
9.1 Het speellokaal...........................................................................................................................46
9.1.1 Rooster................................................................................................................................46
9.1.2 Inrichting speellokaal...........................................................................................................46
, 9.1.3 Algemene regels en afspraken.............................................................................................46
9.1.4 Kleuters in de grote gymzaal................................................................................................46
9.2 Jaarplanning bewegingsonderwijs..............................................................................................46
9.2.1 Een simpele rekensom.........................................................................................................46
9.2.2 Methodes bewegingsonderwijs met kleuters......................................................................47
9.2.3 Bronnenboeken...................................................................................................................47
9.3 Zorgverbreding en passend onderwijs........................................................................................47
9.3.1 Fase 1 – waarnemen............................................................................................................48
9.3.2 Fase 2 – Begrijpen................................................................................................................48
9.3.3 Fase 3 – Plannen..................................................................................................................48
9.3.4 Fase 4 – Realiseren..............................................................................................................49
Hst 10 Bewegen in de brede context....................................................................................................49
10.1 De brede context begrensd......................................................................................................49
10.1.1 Bewegingsruimtes in en rond de school............................................................................49
10.1.2 Tot en met groep 8............................................................................................................49
10.2 Het schoolplein nader bekeken................................................................................................50
10.2.1 Belang schoolplein in de brede context.............................................................................50
10.2.2 Soorten schoolpleinen.......................................................................................................50
10.2.3 Inrichten van schoolplein in de praktijk.............................................................................50
10.2.4 Beweeg- en speeltijd optimaal benut................................................................................50
10.2.5 Leerlijnen naar buiten gebracht.........................................................................................50
10.3 Sport- en spelactiviteiten schoolbreed.....................................................................................51
10.3.1 Criteria keuze sport- en spelactiviteiten............................................................................51
10.3.2 Spor- en spelactiviteiten in en rond de school...................................................................51