Inhoud
Uitwerking probleem 1 ............................................................................................................... 3
1. Wat zijn de verschillende rechtsgebieden? ................................................................... 3
2. Wat zijn de verschillen ertussen? .................................................................................. 3
3. Welke invalshoeken zijn er om het recht te bestuderen?............................................. 4
4. Wat is het driehoekmodel? ............................................................................................. 4
Uitwerking probleem 2 ............................................................................................................... 5
1. Hoe komt een wet tot stand en wanneer is die wet geldig? ........................................ 5
2. Hoe komt een verdrag tot stand en wanneer is die geldig?.......................................... 5
3. Wat is de hiërarchie tussen de wet en een verdrag? .................................................... 6
Uitwerking probleem 3 ............................................................................................................... 7
1. Wat zijn de ongeschreven rechtsbronnen? ................................................................... 7
2. Wat zijn rechtsbeginselen? ............................................................................................. 7
3. Wat is de relatie tussen geschreven en ongeschreven rechtsbronnen? ...................... 7
Uitwerking probleem 4 ............................................................................................................... 8
1. Welke drie stromingen van het recht zijn er? ............................................................... 8
2. Wie zijn de grondleggers van de stromingen? .............................................................. 8
3. Hoe zijn deze stromingen toe te passen op deze casus? ............................................... 9
Uitwerking probleem 5 ............................................................................................................. 10
1. Wat zijn de uitgangspunten / beginselen van de democratie? .................................. 10
2. Wat zijn de uitgangspunten / beginselen van een rechtsstaat? ................................. 10
3. Wat zijn de beperkingen van de vrijheid binnen de rechtsstaat? .............................. 11
4. Op welke manieren zijn de machten van de overheid begrensd? .............................. 11
5. Hoe verhouden grondrechten zoals vrijheid van meningsuiting tot de grondrechten
als vrijheid van vereniging? ............................................................................................. 11
Uitwerking probleem 6 ............................................................................................................. 13
1. Wat houdt het strafrechtelijke legaliteitsbeginsel in? ................................................ 13
2. Wanneer is de interpretatie van de strafrechtelijke bepaling in strijd met het
legaliteitsbeginsel? ........................................................................................................... 13
3. Hoe interpreteer je het wetsartikel over diefstal? ...................................................... 13
4. Wat zijn de interpretatiemethoden die de rechter kan gebruiken? ........................... 14
Uitwerking probleem 7 ............................................................................................................. 15
1. Wat is de procedure voor het aanvragen van een vergunning? ................................. 15
2. Wat zijn de grenzen van vrijheid van bestuur? ........................................................... 15
1
, 3. Wanneer kan men bezwaar maken? ............................................................................ 16
Uitwerking probleem 8 ............................................................................................................. 17
1. Wanneer wordt iemand handelingsonbekwaam verklaard en wat houdt dat in? .... 17
2. Wat zijn de juridische gevolgen een handelingsonbekwame die rechtshandelingen
verricht? ............................................................................................................................ 17
3. Wie kunnen rechtshandelingen verrichten? ............................................................... 17
4. Wat is een onrechtmatige daad? .................................................................................. 18
5. Hoever moeten veiligheidsmaatregelen gaan? ........................................................... 18
2
,Uitwerking probleem 1
1. Wat zijn de verschillende rechtsgebieden? (blz 31 - 43)
Twee grote rechtsgebieden:
- Privaatrecht (meestal nationale privaatrecht bedoeld) verdelen in
materieel privaatrecht, en het formeel privaatrecht (burgerlijk
procesrecht). Het materieel privaatrecht wordt ook weer verdeeld in
vermogensrechtelijk en niet-vermogensrechtelijk privaatrecht. Het
vermogensrecht gaat over rechten en plichten die uit te drukken zijn in
geld, zoals de plicht dat een koper zijn gekochte goederen moet betalen.
Het niet-vermogensrechtelijk privaatrecht gaat over het personen- en
familierecht. Dat is niet in geld uit te drukken en de rechten zijn niet
overdraagbaar. Je kan bijvoorbeeld niet je recht op naam overdragen.
Het Wrongful birth arrest gaat over een arts die een medische fout heeft
gemaakt. Daardoor is zijn patiënt toch zwanger geworden. De vraag is of
de arts dan de kosten van verzorging en opvoeding van het kind en de
inkomensderving van de vrouw door zwangerschap moet vergoeden. Dit
is een voorbeeld van vermogensrecht.
Privaatrecht dat ook over andere landen gaan, heet internationaal
privaatrecht dat ook conflictenrecht wordt genoemd. Dat is het recht dat
bepaalt welk van twee concurrerende rechtssystemen moet worden
toegepast.
- Publiekrecht verdelen in staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht
Staatsrecht: Regels voor de organisatie van de staat.
Bestuursrecht (administratief recht): Het betreft de relatie tussen de
overheid en burger, waaronder de bescherming van de burger tegen de
overheid.
Strafrecht: Bij een schending van een wettelijke bepaling kan de overheid
een negatieve sanctie toepassen. Verdelen in:
- materieel strafrecht, waarin bepaald wordt wat strafbaar is en wat de
sancties zijn.
- formeel strafrecht (strafprocesrecht) dat regels over opsporing,
vervolging, berechting en executie bevat.
Regels die betrekking hebben op de verhouding tussen staten onderling
wordt tot het volkenrecht gerekend (internationaal publiekrecht).
Dwingend en regelend recht
Dwingend recht wordt gevormd door regels waarvan je niet mag afwijken.
Publiekrecht kent alleen maar dwingend recht. Bij privaatrecht is er ook
regelend recht of aanvullend recht. Dat zijn regels die men buiten toepassing kan
laten.
2. Wat zijn de verschillen ertussen? (blz 32)
Het privaatrecht (civiele recht) is gericht op de regeling van de rechtsverhouding
tussen de burgers onderling. (burgers vs burgers)
Het publiekrecht heeft betrekking op de organisatie van de gemeenschap en de
zorg voor algemene belangen. (burgers vs overheid)
3
, 3. Welke invalshoeken zijn er om het recht te bestuderen? (blz 32/33)
1. Aard van de betrokken partijen. De rechtsverhouding tussen twee burgers is
privaatrechtelijk van aard. Als er een overheidsorgaan bij betrokken is, kan de
rechtsverhouding publiekrechtelijk van aard zijn.
2. Aard van het te beschermen belang. Als de overheid optreedt voor een
algemeen belang, is het optreden publiekrechtelijk. Als het overheidsoptreden
een particulier belang heeft, bijvoorbeeld bij de aanschaf van meubels, is het
privaatrechtelijk.
3. Het initiatief tot handhaving van het recht. Publiekrechtelijke regels worden
niet op initiatief van burgers gehandhaafd, privaatrechtelijke regels wel.
4. De middelen tot rechtshandhaving. In het publiekrecht mag de overheid
optreden met strafvervolging of bestuursdwang. In het privaatrecht zijn de
middelen minder ingrijpend. Een voorbeeld is de mogelijkheid om bij de rechter
schadevergoeding te vorderen.
4. Wat is het driehoekmodel? (Blz 26)
Het driehoekmodel van recht onderscheidt drie momenten in het recht die ieder
op hun manier een context in en van het recht zijn.
1. Het normatieve (juridische moment): Het geheel van regels, beslissingen en
beginselen dat onder positief recht wordt verstaan. Het positieve recht is het
recht dat op een bepaalde tijd en plaats geldt. Het verschaft normen voor
menselijk gedrag.
2. Het ideële (filosofische moment): Het geheel van ideeën, opvattingen en
waarden dat als leidraad en toetssteen fungeert voor het positieve recht.
3. Het actuele (sociologische moment): Het geheel van maatschappelijke
gebruiken en praktijken dat tot het positieve recht heeft geleid.
4
Uitwerking probleem 1 ............................................................................................................... 3
1. Wat zijn de verschillende rechtsgebieden? ................................................................... 3
2. Wat zijn de verschillen ertussen? .................................................................................. 3
3. Welke invalshoeken zijn er om het recht te bestuderen?............................................. 4
4. Wat is het driehoekmodel? ............................................................................................. 4
Uitwerking probleem 2 ............................................................................................................... 5
1. Hoe komt een wet tot stand en wanneer is die wet geldig? ........................................ 5
2. Hoe komt een verdrag tot stand en wanneer is die geldig?.......................................... 5
3. Wat is de hiërarchie tussen de wet en een verdrag? .................................................... 6
Uitwerking probleem 3 ............................................................................................................... 7
1. Wat zijn de ongeschreven rechtsbronnen? ................................................................... 7
2. Wat zijn rechtsbeginselen? ............................................................................................. 7
3. Wat is de relatie tussen geschreven en ongeschreven rechtsbronnen? ...................... 7
Uitwerking probleem 4 ............................................................................................................... 8
1. Welke drie stromingen van het recht zijn er? ............................................................... 8
2. Wie zijn de grondleggers van de stromingen? .............................................................. 8
3. Hoe zijn deze stromingen toe te passen op deze casus? ............................................... 9
Uitwerking probleem 5 ............................................................................................................. 10
1. Wat zijn de uitgangspunten / beginselen van de democratie? .................................. 10
2. Wat zijn de uitgangspunten / beginselen van een rechtsstaat? ................................. 10
3. Wat zijn de beperkingen van de vrijheid binnen de rechtsstaat? .............................. 11
4. Op welke manieren zijn de machten van de overheid begrensd? .............................. 11
5. Hoe verhouden grondrechten zoals vrijheid van meningsuiting tot de grondrechten
als vrijheid van vereniging? ............................................................................................. 11
Uitwerking probleem 6 ............................................................................................................. 13
1. Wat houdt het strafrechtelijke legaliteitsbeginsel in? ................................................ 13
2. Wanneer is de interpretatie van de strafrechtelijke bepaling in strijd met het
legaliteitsbeginsel? ........................................................................................................... 13
3. Hoe interpreteer je het wetsartikel over diefstal? ...................................................... 13
4. Wat zijn de interpretatiemethoden die de rechter kan gebruiken? ........................... 14
Uitwerking probleem 7 ............................................................................................................. 15
1. Wat is de procedure voor het aanvragen van een vergunning? ................................. 15
2. Wat zijn de grenzen van vrijheid van bestuur? ........................................................... 15
1
, 3. Wanneer kan men bezwaar maken? ............................................................................ 16
Uitwerking probleem 8 ............................................................................................................. 17
1. Wanneer wordt iemand handelingsonbekwaam verklaard en wat houdt dat in? .... 17
2. Wat zijn de juridische gevolgen een handelingsonbekwame die rechtshandelingen
verricht? ............................................................................................................................ 17
3. Wie kunnen rechtshandelingen verrichten? ............................................................... 17
4. Wat is een onrechtmatige daad? .................................................................................. 18
5. Hoever moeten veiligheidsmaatregelen gaan? ........................................................... 18
2
,Uitwerking probleem 1
1. Wat zijn de verschillende rechtsgebieden? (blz 31 - 43)
Twee grote rechtsgebieden:
- Privaatrecht (meestal nationale privaatrecht bedoeld) verdelen in
materieel privaatrecht, en het formeel privaatrecht (burgerlijk
procesrecht). Het materieel privaatrecht wordt ook weer verdeeld in
vermogensrechtelijk en niet-vermogensrechtelijk privaatrecht. Het
vermogensrecht gaat over rechten en plichten die uit te drukken zijn in
geld, zoals de plicht dat een koper zijn gekochte goederen moet betalen.
Het niet-vermogensrechtelijk privaatrecht gaat over het personen- en
familierecht. Dat is niet in geld uit te drukken en de rechten zijn niet
overdraagbaar. Je kan bijvoorbeeld niet je recht op naam overdragen.
Het Wrongful birth arrest gaat over een arts die een medische fout heeft
gemaakt. Daardoor is zijn patiënt toch zwanger geworden. De vraag is of
de arts dan de kosten van verzorging en opvoeding van het kind en de
inkomensderving van de vrouw door zwangerschap moet vergoeden. Dit
is een voorbeeld van vermogensrecht.
Privaatrecht dat ook over andere landen gaan, heet internationaal
privaatrecht dat ook conflictenrecht wordt genoemd. Dat is het recht dat
bepaalt welk van twee concurrerende rechtssystemen moet worden
toegepast.
- Publiekrecht verdelen in staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht
Staatsrecht: Regels voor de organisatie van de staat.
Bestuursrecht (administratief recht): Het betreft de relatie tussen de
overheid en burger, waaronder de bescherming van de burger tegen de
overheid.
Strafrecht: Bij een schending van een wettelijke bepaling kan de overheid
een negatieve sanctie toepassen. Verdelen in:
- materieel strafrecht, waarin bepaald wordt wat strafbaar is en wat de
sancties zijn.
- formeel strafrecht (strafprocesrecht) dat regels over opsporing,
vervolging, berechting en executie bevat.
Regels die betrekking hebben op de verhouding tussen staten onderling
wordt tot het volkenrecht gerekend (internationaal publiekrecht).
Dwingend en regelend recht
Dwingend recht wordt gevormd door regels waarvan je niet mag afwijken.
Publiekrecht kent alleen maar dwingend recht. Bij privaatrecht is er ook
regelend recht of aanvullend recht. Dat zijn regels die men buiten toepassing kan
laten.
2. Wat zijn de verschillen ertussen? (blz 32)
Het privaatrecht (civiele recht) is gericht op de regeling van de rechtsverhouding
tussen de burgers onderling. (burgers vs burgers)
Het publiekrecht heeft betrekking op de organisatie van de gemeenschap en de
zorg voor algemene belangen. (burgers vs overheid)
3
, 3. Welke invalshoeken zijn er om het recht te bestuderen? (blz 32/33)
1. Aard van de betrokken partijen. De rechtsverhouding tussen twee burgers is
privaatrechtelijk van aard. Als er een overheidsorgaan bij betrokken is, kan de
rechtsverhouding publiekrechtelijk van aard zijn.
2. Aard van het te beschermen belang. Als de overheid optreedt voor een
algemeen belang, is het optreden publiekrechtelijk. Als het overheidsoptreden
een particulier belang heeft, bijvoorbeeld bij de aanschaf van meubels, is het
privaatrechtelijk.
3. Het initiatief tot handhaving van het recht. Publiekrechtelijke regels worden
niet op initiatief van burgers gehandhaafd, privaatrechtelijke regels wel.
4. De middelen tot rechtshandhaving. In het publiekrecht mag de overheid
optreden met strafvervolging of bestuursdwang. In het privaatrecht zijn de
middelen minder ingrijpend. Een voorbeeld is de mogelijkheid om bij de rechter
schadevergoeding te vorderen.
4. Wat is het driehoekmodel? (Blz 26)
Het driehoekmodel van recht onderscheidt drie momenten in het recht die ieder
op hun manier een context in en van het recht zijn.
1. Het normatieve (juridische moment): Het geheel van regels, beslissingen en
beginselen dat onder positief recht wordt verstaan. Het positieve recht is het
recht dat op een bepaalde tijd en plaats geldt. Het verschaft normen voor
menselijk gedrag.
2. Het ideële (filosofische moment): Het geheel van ideeën, opvattingen en
waarden dat als leidraad en toetssteen fungeert voor het positieve recht.
3. Het actuele (sociologische moment): Het geheel van maatschappelijke
gebruiken en praktijken dat tot het positieve recht heeft geleid.
4
