Bestuursrecht Week 1
Opdrachten
1a. Veel Nederlandse materiële bestuursrechtelijke regels zijn(mede) het gevolg van EU- richtlijnen.
Ook het beginsel van procedurele autonomie is van belang: voor zover er geen Europese procedures
zijn, gebruiken de nationale autoriteiten de nationale procedureregels. In Nederland staan die vaak
in de Awb. Deze regels dienen dus ook door Nederlandse bestuursorganen te worden gevolgd.
Als EU recht iets regelt is dat vaak het materiële recht.
1b. Voor het opleggen van een boete is een expliciete wettelijke bevoegdheid (dus bevoegdheid en
wie deze mag uitoefenen) nodig (legaliteitsbeginsel). Hiervoor is een grondslag in de AVG EU, maar
hier moet dus ook nog een nationale bevoegdheid voor zijn.
Dit kan dan via attributie doordat aan lidstaten deze bevoegdheid toekomt.
2a. Ja, dit kan door de burgmeester in het geval van voorkoming van wanordelijkheden (rellen) art 2
en 5 Wom
2b. De burgemeester is hiertoe bevoegd, art 5 lid 1 Wom. Maar de voorzitter van de veiligheidsregio
niet, omdat er hier geen sprake is van een ramp of crisis van meer dan plaatselijke betekenis. (alleen
in Amstelveen en dus niet meer dan plaatselijk)
2c. Er is hier sprake van attributie, de bevoegdheid is rechtstreeks gegeven in het wettelijke
voorschrift van art 2 Wom. Dit is door een wetgever (bevoegdheidsverlening d.m.v. een wet in
formele zin)
3a. Het mandaat is toelaatbaar ( Art. 10:3, Awb lid 1) tenzij, toepasselijk wettelijk voorschrift zich
verzet. Dit is er in beide gevallen niet.
3b. Het mandaat is niet toelaatbaar ( Art. 10:3, Awb lid 1), omdat deze specifieke bevoegdheid tot
het weigeren van vergunningen voor een horecabedrijf niet in het expertise gebied van de
wethouder van Economische zaken valt. (Openbare orde is ook een kerntaak van de burgemeester
en wethouder heeft hier geen verstand van).
4a. Niet waar, in art 10:3 lid 3 Awb staat dat de beslissing op bezwaar niet mag worden genomen
door degene die het besluit heeft genomen. De ambtenaar heeft hier dmv attributie de bevoegdheid
gekregen (art 231 Gemeentewet) waardoor hij juist wel mag beslissen.
4b. College mag dit niet, omdat zij deze bevoegdheid niet geattribueerd hebben gekregen obv de
gemeentewet. Zij mogen wel aanwijzingen geven over hoe de gemeenteambtenaar de bevoegdheid
moet gebruiken (art 10:22 Awb)
5a. Overdragen is ookwel delegatie. Delegatie is alleen toegestaan bij wettelijk voorschrift, art 10:15
(wet in formele zin of materiele zin) Dit artikel is er, namelijk art 17 lid 2. Maar hij is ondergeschikt
en dit mag niet obv art 10:14 Awb.
5b. Er staat in art 165 Gemw dat het college bevoegdheden mag overdragen/delegeren aan
bestuurscomissies en dat is de marktmeester niet. Dus de gemeentewet verzet zich hiertegen.
Legaliteit:
-Strafrecht: art. 1 WvSr. en WvSv.
-Bestuursrecht
• Legaliteitsvereiste
– art. 19, 20 en 104 Gw. -> ‘wet’ (i.f.z.)
– art. 4:23 Awb ->‘wettelijk voorschrift’ (wet i.m.z.)
– art. 5:4 Awb -> ‘wet’ (i.f.z.)
,• Legaliteitsbeginsel
– belastend/ingrijpend overheidsoptreden
– presterend overheidsoptreden?
Ratio
• Democratische legitimatie -> Corona-maatregelen (bijv. avondklok)
• Rechtszekerheid -> ABRvS 9/12/2015 (RVS:2015:3729)
Bevoegdheden op centraal en decentraal niveau
Rijk
• Minister, staatssecretaris -> bijv. art. 14, lid 1 RWN: intrekking Nederlanderschap
• Zelfstandige bestuursorganen (AFM, DBN, UWV) bijv. art. 22 WW: ‘UWV stelt vast of recht op
uitkering bestaat.’
Provincie
• Provinciale Staten -> verordenende bevoegdheid (art. 145 Pw.) a.v.v.
• Gedeputeerde Staten -> art. 2.7 Wet natuurbescherming: verlenen vergunning voor project in Natura
2000-gebied
• Commissaris v.d. Koning -> art. 172, lid 4 Gmw: aanwijzingen m.b.t. het door colleges van B&W te voeren
beleid ter handhaving van de openbare orde
Gemeente
• Gemeenteraad-> verordenende bevoegdheid (art. 149 Gmw.) ->a.v.v.
• College van B&W -> art. 7 Pw: B&W verleent bijstand
• Burgemeester -> art. 174b Gmw. -> aanwijzing veiligheidsrisicogebied
Structuur van bevoegdheden
Bevoegdheid: juridisch vermogen tot handelen (-> rechtsgevolg)
1) Normobject: wat houdt bevoegdheid in?
2) Normadressaat: aan wie komt bevoegdheid toe?
3) Normconditie: onder welke omstandigheden (voorwaarden) kan bevoegdheid worden
uitgeoefend?
4) Normoperator: moet de bevoegdheid worden uitgeoefend (‘wordt’) of kan bevoegdheid worden
uitgeoefend (‘kan’ of ‘is bevoegd’)?
Art. 2.6 APV: burgemeester kan bij verstoring van de openbare orde door aanwezigheid wapens of
bij ernstige vrees daarvoor wegen aanwijzen als veiligheidsrisicogebied
Attributie: scheppen en toekennen van een bevoegdheid
Bestuursbevoegdheid of wetgevende bevoegdheid?
• art. 23c Huisvestingswet -> vergunning toeristische verhuur = beschikking
• art. 149 Gmw. -> verordening = algemeen verbindende voorschriften
Attributie: aan wie en waarom?
• art. 14 RWN: minister van J&V
• art. 3.1 Wro: raad (bestemmingsplan)
• art. 175 Gmw.: burgemeester (noodbevel)
• art. 2.3.0b Wft: DNB (vergunning voor uitoefenen betaaldienstverlening.
Attributie aan ambtenaren?
Noodzaak
• specifieke expertise vereist
• massale beschikkingen
• art. 11 Awr: belastinginspecteur -> exclusieve bevoegdheid
• art. 2 Awr: hiërarchisch ondergeschikt
Mogelijke problemen
• ambtenaar is ondergeschikt, maar heeft wel ‘eigen bevoegdheid’
,• affaire Wibo v/d Linde
• art. 10:22 Awb -> algemene en concrete instructies (vgl. art. 10:16)
Delegatie
‘Overdragen’ bevoegdheid delegans -> delegataris (art. 10:13 Awb)
• doorbreking oorspronkelijke bevoegdheidspatroon
Rechtsgevolg:
• art. 10:13 Awb: delegataris krijgt een bevoegdheid
• art. 10:17 Awb: delegans verliest bevoegdheid
Vereisten:
• art. 10:14 Awb: geen delegatie aan ondergeschikten
• art. 10:15 Awb: delegatiebevoegdheid -> ‘wettelijk voorschrift’
– bijv. art. 156, 165 en 178 Gmw.
Resterende verantwoordelijkheid delegans
• art. 10:16 Awb: beleidsregels m.b.t. gedelegeerde bevoegdheid
• art. 10:18 Awb: intrekken delegatie(besluit )
Delegatie op gemeentelijk niveau
Art. 156 Gmw.
• raad ‘kan’ overdragen aan B&W en bestuurscommissies (art. 83 Gmw), tenzij
• uitzonderingen lid 2
Art. 165 Gmw.
• B&W kan overdragen aan bestuurscie., tenzij
Art. 178 Gmw.
• burgemeester kan overdragen aan bestuurscie., tenzij
• uitzonderingen lid 2
Verordening op het lokaal bestuur in A’dam (= delegatiebesluit)
• art. 2: elk stadsdeel heeft bestuurscie. (DB + voorzitter)
• art. 9: DB oefent de bevoegdheden uit die hem zijn ‘opgedragen’ door B&W en burgemeester (in
bijlage)
• art. 15: ‘terugnemen’ gedelegeerde bevoegdheden door B&W of burgemeester
• art. 17: schorsing en vernietiging door raad, B&W of burgemeester
• bijlage: gemandateerde én gedelegeerde bevoegdheden
Mandaat: bevoegdheidsspreiding
Art. 10:1 Awb: bevoegdheid besluiten nemen ‘in naam van’ bevoegde bestuursorgaan (=
rechtsgevolg)
Noodzaak van mandaat
Kenmerken
• bestuursorgaan blijft verantwoordelijk (art. 10:2 ‘geldt als’)
• bestuursorgaan blijft zelf bevoegd (art. 10:7)
• bestuursorgaan kan algemene en concrete instructies geven (art. 10:6)
Vragen mandaat:
• is mandaat verleend en blijft gemandateerde binnen dit mandaat?
– art. 10:5 (mandaatbesluit)
• is het verleende mandaat toegestaan?
– art. 10:3
Mandaatverlening
Art. 10:5 Awb: verlening mandaat
• algemeen mandaat: bij besluit (art. 1:3 Awb) -> b.a.s.
• concreet mandaat: bij beschikking of evt. mondelinge beslissing
, • mandaatverlening impliceert ‘opdracht’
Doel mandaatbesluit: transparantie, rechtszekerheid
• welke bevoegdheden?
– alleen primair besluit of ook besluit op bezwaar?
• aan wie?
– met naam genoemd
– met functie aangeduid
• clausuleringen?
– alleen weigering vergunning (IND)?
Verleend mandaat toelaatbaar?
Art. 10:3, lid 1: toelaatbaar tenzij,
• toepasselijk wettelijk voorschrift zich verzet
– bijv. art. 177, lid 2 Gmw. (kennisclip)
• aard bevoegdheid zich verzet
– bevoegdheid als zodanig: grondrechten, politiek gevoelig
– positie gemandateerde
– normale werkzaamheden
Art. 10:3, lid 2: in ieder geval niet toelaatbaar
• vaststellen a.v.v., tenzij
• bijzondere besluitvormingsprocedure (bijv. art. 151b, lid 2 Gmw.)
• vernietiging/onthouden goedkeuring besluiten
Art. 10:3, lid 3: niet toelaatbaar, voor zover
• beslissen op bezwaar door ambtenaar die betwiste besluit in mandaat heeft genomen
Art. 10:3, lid 4: niet toelaatbaar, voor zover
• boeteoplegging door ambtenaar die p-v. heeft opgemaakt
Mandaat niet-ondergeschikten
Vreemde eend in de bijt, maar niet uitgesloten (art. 10:4 Awb), mits
• instemming gemandateerde (en diens leidinggevende)
• mandaatbesluit
• niet in strijd met de aard van de bevoegdheid
Art. 168 Gmw.
• mandaat B&W aan 1 of meer leden, tenzij etc.
• noodzaak mandaat
• normale werkzaamheden portefeuillehouder
Probleem
• instructies aan niet-ondergeschikte (art. 10:6)
• uniforme uitoefening gemandateerde bevoegdheid
• vergunning natuurbescherming door minister aan GS 12 provincies
gemandateerd -> ‘namens minister’ -> gelijkheidsbeginsel
Legaliteit: grondslag in een wettelijk voorschrift
Coronamaatregelen ->beperking grondrechten en vrijheden
Aanvankelijk gebaseerd op art. 176 Gmw. (noodverordeningen) jo. art 39 Wet Veiligheidsregio’s
• noodverordeningen van Voorzitter(s) van de Veiligheidsregio(’s) -> 25 regio’s
• criterium: ‘ernstige vrees voor het ontstaan van rampen’ van meer dan plaatselijke betekenis
Nu gebaseerd op Wet publieke gezondheid (Wpg); hfd. Va. “Tijdelijke bepalingen bestrijding
epidemie covid-19”
• Art. 58c: 1) ‘De vaststelling van een krachtens dit hoofdstuk vast te stellen ministeriële regeling
geschiedt door Onze Ministers (J&V en BiZa), in overeenstemming met Onze Minister die het
mede aangaat en in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad.’
Opdrachten
1a. Veel Nederlandse materiële bestuursrechtelijke regels zijn(mede) het gevolg van EU- richtlijnen.
Ook het beginsel van procedurele autonomie is van belang: voor zover er geen Europese procedures
zijn, gebruiken de nationale autoriteiten de nationale procedureregels. In Nederland staan die vaak
in de Awb. Deze regels dienen dus ook door Nederlandse bestuursorganen te worden gevolgd.
Als EU recht iets regelt is dat vaak het materiële recht.
1b. Voor het opleggen van een boete is een expliciete wettelijke bevoegdheid (dus bevoegdheid en
wie deze mag uitoefenen) nodig (legaliteitsbeginsel). Hiervoor is een grondslag in de AVG EU, maar
hier moet dus ook nog een nationale bevoegdheid voor zijn.
Dit kan dan via attributie doordat aan lidstaten deze bevoegdheid toekomt.
2a. Ja, dit kan door de burgmeester in het geval van voorkoming van wanordelijkheden (rellen) art 2
en 5 Wom
2b. De burgemeester is hiertoe bevoegd, art 5 lid 1 Wom. Maar de voorzitter van de veiligheidsregio
niet, omdat er hier geen sprake is van een ramp of crisis van meer dan plaatselijke betekenis. (alleen
in Amstelveen en dus niet meer dan plaatselijk)
2c. Er is hier sprake van attributie, de bevoegdheid is rechtstreeks gegeven in het wettelijke
voorschrift van art 2 Wom. Dit is door een wetgever (bevoegdheidsverlening d.m.v. een wet in
formele zin)
3a. Het mandaat is toelaatbaar ( Art. 10:3, Awb lid 1) tenzij, toepasselijk wettelijk voorschrift zich
verzet. Dit is er in beide gevallen niet.
3b. Het mandaat is niet toelaatbaar ( Art. 10:3, Awb lid 1), omdat deze specifieke bevoegdheid tot
het weigeren van vergunningen voor een horecabedrijf niet in het expertise gebied van de
wethouder van Economische zaken valt. (Openbare orde is ook een kerntaak van de burgemeester
en wethouder heeft hier geen verstand van).
4a. Niet waar, in art 10:3 lid 3 Awb staat dat de beslissing op bezwaar niet mag worden genomen
door degene die het besluit heeft genomen. De ambtenaar heeft hier dmv attributie de bevoegdheid
gekregen (art 231 Gemeentewet) waardoor hij juist wel mag beslissen.
4b. College mag dit niet, omdat zij deze bevoegdheid niet geattribueerd hebben gekregen obv de
gemeentewet. Zij mogen wel aanwijzingen geven over hoe de gemeenteambtenaar de bevoegdheid
moet gebruiken (art 10:22 Awb)
5a. Overdragen is ookwel delegatie. Delegatie is alleen toegestaan bij wettelijk voorschrift, art 10:15
(wet in formele zin of materiele zin) Dit artikel is er, namelijk art 17 lid 2. Maar hij is ondergeschikt
en dit mag niet obv art 10:14 Awb.
5b. Er staat in art 165 Gemw dat het college bevoegdheden mag overdragen/delegeren aan
bestuurscomissies en dat is de marktmeester niet. Dus de gemeentewet verzet zich hiertegen.
Legaliteit:
-Strafrecht: art. 1 WvSr. en WvSv.
-Bestuursrecht
• Legaliteitsvereiste
– art. 19, 20 en 104 Gw. -> ‘wet’ (i.f.z.)
– art. 4:23 Awb ->‘wettelijk voorschrift’ (wet i.m.z.)
– art. 5:4 Awb -> ‘wet’ (i.f.z.)
,• Legaliteitsbeginsel
– belastend/ingrijpend overheidsoptreden
– presterend overheidsoptreden?
Ratio
• Democratische legitimatie -> Corona-maatregelen (bijv. avondklok)
• Rechtszekerheid -> ABRvS 9/12/2015 (RVS:2015:3729)
Bevoegdheden op centraal en decentraal niveau
Rijk
• Minister, staatssecretaris -> bijv. art. 14, lid 1 RWN: intrekking Nederlanderschap
• Zelfstandige bestuursorganen (AFM, DBN, UWV) bijv. art. 22 WW: ‘UWV stelt vast of recht op
uitkering bestaat.’
Provincie
• Provinciale Staten -> verordenende bevoegdheid (art. 145 Pw.) a.v.v.
• Gedeputeerde Staten -> art. 2.7 Wet natuurbescherming: verlenen vergunning voor project in Natura
2000-gebied
• Commissaris v.d. Koning -> art. 172, lid 4 Gmw: aanwijzingen m.b.t. het door colleges van B&W te voeren
beleid ter handhaving van de openbare orde
Gemeente
• Gemeenteraad-> verordenende bevoegdheid (art. 149 Gmw.) ->a.v.v.
• College van B&W -> art. 7 Pw: B&W verleent bijstand
• Burgemeester -> art. 174b Gmw. -> aanwijzing veiligheidsrisicogebied
Structuur van bevoegdheden
Bevoegdheid: juridisch vermogen tot handelen (-> rechtsgevolg)
1) Normobject: wat houdt bevoegdheid in?
2) Normadressaat: aan wie komt bevoegdheid toe?
3) Normconditie: onder welke omstandigheden (voorwaarden) kan bevoegdheid worden
uitgeoefend?
4) Normoperator: moet de bevoegdheid worden uitgeoefend (‘wordt’) of kan bevoegdheid worden
uitgeoefend (‘kan’ of ‘is bevoegd’)?
Art. 2.6 APV: burgemeester kan bij verstoring van de openbare orde door aanwezigheid wapens of
bij ernstige vrees daarvoor wegen aanwijzen als veiligheidsrisicogebied
Attributie: scheppen en toekennen van een bevoegdheid
Bestuursbevoegdheid of wetgevende bevoegdheid?
• art. 23c Huisvestingswet -> vergunning toeristische verhuur = beschikking
• art. 149 Gmw. -> verordening = algemeen verbindende voorschriften
Attributie: aan wie en waarom?
• art. 14 RWN: minister van J&V
• art. 3.1 Wro: raad (bestemmingsplan)
• art. 175 Gmw.: burgemeester (noodbevel)
• art. 2.3.0b Wft: DNB (vergunning voor uitoefenen betaaldienstverlening.
Attributie aan ambtenaren?
Noodzaak
• specifieke expertise vereist
• massale beschikkingen
• art. 11 Awr: belastinginspecteur -> exclusieve bevoegdheid
• art. 2 Awr: hiërarchisch ondergeschikt
Mogelijke problemen
• ambtenaar is ondergeschikt, maar heeft wel ‘eigen bevoegdheid’
,• affaire Wibo v/d Linde
• art. 10:22 Awb -> algemene en concrete instructies (vgl. art. 10:16)
Delegatie
‘Overdragen’ bevoegdheid delegans -> delegataris (art. 10:13 Awb)
• doorbreking oorspronkelijke bevoegdheidspatroon
Rechtsgevolg:
• art. 10:13 Awb: delegataris krijgt een bevoegdheid
• art. 10:17 Awb: delegans verliest bevoegdheid
Vereisten:
• art. 10:14 Awb: geen delegatie aan ondergeschikten
• art. 10:15 Awb: delegatiebevoegdheid -> ‘wettelijk voorschrift’
– bijv. art. 156, 165 en 178 Gmw.
Resterende verantwoordelijkheid delegans
• art. 10:16 Awb: beleidsregels m.b.t. gedelegeerde bevoegdheid
• art. 10:18 Awb: intrekken delegatie(besluit )
Delegatie op gemeentelijk niveau
Art. 156 Gmw.
• raad ‘kan’ overdragen aan B&W en bestuurscommissies (art. 83 Gmw), tenzij
• uitzonderingen lid 2
Art. 165 Gmw.
• B&W kan overdragen aan bestuurscie., tenzij
Art. 178 Gmw.
• burgemeester kan overdragen aan bestuurscie., tenzij
• uitzonderingen lid 2
Verordening op het lokaal bestuur in A’dam (= delegatiebesluit)
• art. 2: elk stadsdeel heeft bestuurscie. (DB + voorzitter)
• art. 9: DB oefent de bevoegdheden uit die hem zijn ‘opgedragen’ door B&W en burgemeester (in
bijlage)
• art. 15: ‘terugnemen’ gedelegeerde bevoegdheden door B&W of burgemeester
• art. 17: schorsing en vernietiging door raad, B&W of burgemeester
• bijlage: gemandateerde én gedelegeerde bevoegdheden
Mandaat: bevoegdheidsspreiding
Art. 10:1 Awb: bevoegdheid besluiten nemen ‘in naam van’ bevoegde bestuursorgaan (=
rechtsgevolg)
Noodzaak van mandaat
Kenmerken
• bestuursorgaan blijft verantwoordelijk (art. 10:2 ‘geldt als’)
• bestuursorgaan blijft zelf bevoegd (art. 10:7)
• bestuursorgaan kan algemene en concrete instructies geven (art. 10:6)
Vragen mandaat:
• is mandaat verleend en blijft gemandateerde binnen dit mandaat?
– art. 10:5 (mandaatbesluit)
• is het verleende mandaat toegestaan?
– art. 10:3
Mandaatverlening
Art. 10:5 Awb: verlening mandaat
• algemeen mandaat: bij besluit (art. 1:3 Awb) -> b.a.s.
• concreet mandaat: bij beschikking of evt. mondelinge beslissing
, • mandaatverlening impliceert ‘opdracht’
Doel mandaatbesluit: transparantie, rechtszekerheid
• welke bevoegdheden?
– alleen primair besluit of ook besluit op bezwaar?
• aan wie?
– met naam genoemd
– met functie aangeduid
• clausuleringen?
– alleen weigering vergunning (IND)?
Verleend mandaat toelaatbaar?
Art. 10:3, lid 1: toelaatbaar tenzij,
• toepasselijk wettelijk voorschrift zich verzet
– bijv. art. 177, lid 2 Gmw. (kennisclip)
• aard bevoegdheid zich verzet
– bevoegdheid als zodanig: grondrechten, politiek gevoelig
– positie gemandateerde
– normale werkzaamheden
Art. 10:3, lid 2: in ieder geval niet toelaatbaar
• vaststellen a.v.v., tenzij
• bijzondere besluitvormingsprocedure (bijv. art. 151b, lid 2 Gmw.)
• vernietiging/onthouden goedkeuring besluiten
Art. 10:3, lid 3: niet toelaatbaar, voor zover
• beslissen op bezwaar door ambtenaar die betwiste besluit in mandaat heeft genomen
Art. 10:3, lid 4: niet toelaatbaar, voor zover
• boeteoplegging door ambtenaar die p-v. heeft opgemaakt
Mandaat niet-ondergeschikten
Vreemde eend in de bijt, maar niet uitgesloten (art. 10:4 Awb), mits
• instemming gemandateerde (en diens leidinggevende)
• mandaatbesluit
• niet in strijd met de aard van de bevoegdheid
Art. 168 Gmw.
• mandaat B&W aan 1 of meer leden, tenzij etc.
• noodzaak mandaat
• normale werkzaamheden portefeuillehouder
Probleem
• instructies aan niet-ondergeschikte (art. 10:6)
• uniforme uitoefening gemandateerde bevoegdheid
• vergunning natuurbescherming door minister aan GS 12 provincies
gemandateerd -> ‘namens minister’ -> gelijkheidsbeginsel
Legaliteit: grondslag in een wettelijk voorschrift
Coronamaatregelen ->beperking grondrechten en vrijheden
Aanvankelijk gebaseerd op art. 176 Gmw. (noodverordeningen) jo. art 39 Wet Veiligheidsregio’s
• noodverordeningen van Voorzitter(s) van de Veiligheidsregio(’s) -> 25 regio’s
• criterium: ‘ernstige vrees voor het ontstaan van rampen’ van meer dan plaatselijke betekenis
Nu gebaseerd op Wet publieke gezondheid (Wpg); hfd. Va. “Tijdelijke bepalingen bestrijding
epidemie covid-19”
• Art. 58c: 1) ‘De vaststelling van een krachtens dit hoofdstuk vast te stellen ministeriële regeling
geschiedt door Onze Ministers (J&V en BiZa), in overeenstemming met Onze Minister die het
mede aangaat en in overeenstemming met het gevoelen van de ministerraad.’
