Recht en beleid
H1: Sociaal statuut van zelfstandigen (SSZ)
Inleiding
Statuut van zelfstandige (SSZ) verschilt grondig van dat van WN’s en ambtenaren
• Verschil situeert zich ook vooral op het vlak van de onderwerping aan de sociale
zekerheid
• Zelfstandige moet hiervoor zelf (verplicht) initiatieven nemen (zelfstandige
betaalt zelf zijn sociale zekerheid, bij wn gebeurt dit door de wg)
• Sociale bescherming is ook kleiner dan die van WN’s
• Carenzperiode bij zelfstandige (zie uitleg later H1)
Sociale verzekering en organisatie
5 takken:
• Geneeskundige verzorging
• Arbeidsongeschiktheid, invaliditeit en moederschapsverzekering
• Gezinsbijslag
• Pensioen
• Faillissement
Er zijn 3 takken van wn die niet bij zelfstandige aanwezig zijn: beroepsziekte,
arbeidsongevallen & werkloosheid
Bijdragen van zelfstandigen worden betaald aan sociale verzekeringsfondsen die ook zelf
bepaalde uitkeringen uitbetalen (bv. Acerta, Liantis, Securex)
Toepassingsgebied
1. Zelfstandige
= iedere natuurlijke persoon die in België een beroepsbezigheid uitoefent uit hoofde
waarvan hij niet door een arbeidsovereenkomst of door een statuut verbonden is
- “Beroepsbezigheid”
o Niet wettelijk gedefinieerd
o Criteria: minimumduur, continuïteit, inzicht (om geld te verdienen),
winstoogmerk
o (Dit w niet gevraagd, belangrijkste is def zelfstandige)
- In hoofd- of bijberoep
, 2. Helper
= ieder persoon die in België beroepshalve een zelfstandige in de uitoefening van zijn beroep
bijstaat of vervangt zonder hiervoor door een arbeidsovereenkomst verbonden te zijn
(vereist dus ruime vrijheid)
valt onder het SSZ
- Bijzondere helper: meewerkende echtgenoot of partner
o Iedereen die gehuwd is met een zelfstandige (of een verklaring van wettelijke
samenwoning heeft afgelegd) en geen eigen gelijkwaardig statuut heeft (als
loontrekkende, zelfstandige, ambtenaar, …), wordt vermoed de echtgenoot te
helpen
o Indien wel gelijkaardig statuut statuut als zelfstandige in bijberoep
mogelijk bv. Leerkracht
o Vermoeden kan worden weerlegd door een verklaring op eer
Voorbeeld verklaring op eer:
Stel er is een koppel en 1 iemand opent frituur en de andere werkt niet meer heeft ook geen
werkloosheid: dan wordt de partner vermoed te helpen in de frituur (iemand die bijstaat). Je moet
een verklaring op eer afleggen dat je je partner niet bijstaat in zijn zelfstandige activiteit en dan ben
je geen sociale zekerheid verschuldigd.
Voorbeeld bijzondere helper:
Stel iemand opent een frituur en partner is leerkracht, dan is het duidelijk en hoeft de verklaring niet
afgelegd te worden. Er kan wel bovenop de job als leerkracht bijberoep zijn als zelfstandige.
3. Student-zelfstandige
3 voorwaarden
1) Leeftijd: ≥ 18 jaar oud en max. tot het einde van het schooljaar of academiejaar van
het jaar waarin zij 25 wordt (afwijkingen zijn mogelijk)
2) Student: min 27 studiepunten
3) Zelfstandige: een zelfstandige beroepsbezigheid uitoefenen, uit hoofde waarvan zij
onderworpen is aan het SSZ
Hebben een voordelig systeem van sociale bijdragen indien beperkt inkomen MAAR
beperkte rechten op het vlak van gezondheidszorgen en arbeidsongeschiktheid
Behoud van rechten in gezondheidszorgen als persoon ten laste indien beperkt inkomen
= De student zelfstandige blijft verzekerd als persoon ten laste bij de ouders
,
, Verplichtingen
1. Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds (bv. Ascerta)
2. Aansluiten bij een ziekenfonds
3. Betalen van bijdragen: zelfstandigen en helpers dienen per kwartaal * een sociale
bijdrage te betalen
Uitgedrukt in een percentage van de beroepsinkomsten (zie def)
* Kwartaal= 3 maanden (dus /4)
Berekening werkwijze
• Voorlopige berekening op beroepsinkomsten van 3 jaar geleden
• Vergelijking met geschatte beroepsinkomsten van het bijdragejaar
De definitieve bijdragen van 2022 worden dus berekend op het beroepsinkomen
van 2022
• Dit inkomen is echter pas (ten vroegste) in 2023 officieel vastgesteld
• In afwachting worden de bijdragen van 2022 voorlopig berekend op het inkomen
van 3 jaar geleden, zijnde het inkomen van 2019
In het bijdragejaar wordt een inschatting gemaakt van de inkomsten als zelfstandige in het
betreffende (bijdrage)jaar
• Deze inschatting wordt vergeleken met de inkomsten van 3 jaar voordien
• Afhankelijk van het resultaat van deze afweging zijn er 3 mogelijkheden
1. De inkomsten zijn stabiel gebleven (of er kan moeilijk ingeschat worden hoe de
inkomsten nog gaan evolueren) => voorlopige bijdrage wordt betaald op basis
van het inkomen van 3 jaar geleden
2. De geschatte inkomsten liggen hoger dan die van 3 jaar geleden => zelfstandige
kan kiezen om meer bijdragen te betalen (om zo een zware eindafrekening te
vermijden)
3. De geschatte inkomsten liggen lager dan die van 3 jaar geleden => lagere
voorlopige bijdragen kunnen worden betaald (akkoord sociaal verzekeringsfonds
noodzakelijk)
H1: Sociaal statuut van zelfstandigen (SSZ)
Inleiding
Statuut van zelfstandige (SSZ) verschilt grondig van dat van WN’s en ambtenaren
• Verschil situeert zich ook vooral op het vlak van de onderwerping aan de sociale
zekerheid
• Zelfstandige moet hiervoor zelf (verplicht) initiatieven nemen (zelfstandige
betaalt zelf zijn sociale zekerheid, bij wn gebeurt dit door de wg)
• Sociale bescherming is ook kleiner dan die van WN’s
• Carenzperiode bij zelfstandige (zie uitleg later H1)
Sociale verzekering en organisatie
5 takken:
• Geneeskundige verzorging
• Arbeidsongeschiktheid, invaliditeit en moederschapsverzekering
• Gezinsbijslag
• Pensioen
• Faillissement
Er zijn 3 takken van wn die niet bij zelfstandige aanwezig zijn: beroepsziekte,
arbeidsongevallen & werkloosheid
Bijdragen van zelfstandigen worden betaald aan sociale verzekeringsfondsen die ook zelf
bepaalde uitkeringen uitbetalen (bv. Acerta, Liantis, Securex)
Toepassingsgebied
1. Zelfstandige
= iedere natuurlijke persoon die in België een beroepsbezigheid uitoefent uit hoofde
waarvan hij niet door een arbeidsovereenkomst of door een statuut verbonden is
- “Beroepsbezigheid”
o Niet wettelijk gedefinieerd
o Criteria: minimumduur, continuïteit, inzicht (om geld te verdienen),
winstoogmerk
o (Dit w niet gevraagd, belangrijkste is def zelfstandige)
- In hoofd- of bijberoep
, 2. Helper
= ieder persoon die in België beroepshalve een zelfstandige in de uitoefening van zijn beroep
bijstaat of vervangt zonder hiervoor door een arbeidsovereenkomst verbonden te zijn
(vereist dus ruime vrijheid)
valt onder het SSZ
- Bijzondere helper: meewerkende echtgenoot of partner
o Iedereen die gehuwd is met een zelfstandige (of een verklaring van wettelijke
samenwoning heeft afgelegd) en geen eigen gelijkwaardig statuut heeft (als
loontrekkende, zelfstandige, ambtenaar, …), wordt vermoed de echtgenoot te
helpen
o Indien wel gelijkaardig statuut statuut als zelfstandige in bijberoep
mogelijk bv. Leerkracht
o Vermoeden kan worden weerlegd door een verklaring op eer
Voorbeeld verklaring op eer:
Stel er is een koppel en 1 iemand opent frituur en de andere werkt niet meer heeft ook geen
werkloosheid: dan wordt de partner vermoed te helpen in de frituur (iemand die bijstaat). Je moet
een verklaring op eer afleggen dat je je partner niet bijstaat in zijn zelfstandige activiteit en dan ben
je geen sociale zekerheid verschuldigd.
Voorbeeld bijzondere helper:
Stel iemand opent een frituur en partner is leerkracht, dan is het duidelijk en hoeft de verklaring niet
afgelegd te worden. Er kan wel bovenop de job als leerkracht bijberoep zijn als zelfstandige.
3. Student-zelfstandige
3 voorwaarden
1) Leeftijd: ≥ 18 jaar oud en max. tot het einde van het schooljaar of academiejaar van
het jaar waarin zij 25 wordt (afwijkingen zijn mogelijk)
2) Student: min 27 studiepunten
3) Zelfstandige: een zelfstandige beroepsbezigheid uitoefenen, uit hoofde waarvan zij
onderworpen is aan het SSZ
Hebben een voordelig systeem van sociale bijdragen indien beperkt inkomen MAAR
beperkte rechten op het vlak van gezondheidszorgen en arbeidsongeschiktheid
Behoud van rechten in gezondheidszorgen als persoon ten laste indien beperkt inkomen
= De student zelfstandige blijft verzekerd als persoon ten laste bij de ouders
,
, Verplichtingen
1. Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds (bv. Ascerta)
2. Aansluiten bij een ziekenfonds
3. Betalen van bijdragen: zelfstandigen en helpers dienen per kwartaal * een sociale
bijdrage te betalen
Uitgedrukt in een percentage van de beroepsinkomsten (zie def)
* Kwartaal= 3 maanden (dus /4)
Berekening werkwijze
• Voorlopige berekening op beroepsinkomsten van 3 jaar geleden
• Vergelijking met geschatte beroepsinkomsten van het bijdragejaar
De definitieve bijdragen van 2022 worden dus berekend op het beroepsinkomen
van 2022
• Dit inkomen is echter pas (ten vroegste) in 2023 officieel vastgesteld
• In afwachting worden de bijdragen van 2022 voorlopig berekend op het inkomen
van 3 jaar geleden, zijnde het inkomen van 2019
In het bijdragejaar wordt een inschatting gemaakt van de inkomsten als zelfstandige in het
betreffende (bijdrage)jaar
• Deze inschatting wordt vergeleken met de inkomsten van 3 jaar voordien
• Afhankelijk van het resultaat van deze afweging zijn er 3 mogelijkheden
1. De inkomsten zijn stabiel gebleven (of er kan moeilijk ingeschat worden hoe de
inkomsten nog gaan evolueren) => voorlopige bijdrage wordt betaald op basis
van het inkomen van 3 jaar geleden
2. De geschatte inkomsten liggen hoger dan die van 3 jaar geleden => zelfstandige
kan kiezen om meer bijdragen te betalen (om zo een zware eindafrekening te
vermijden)
3. De geschatte inkomsten liggen lager dan die van 3 jaar geleden => lagere
voorlopige bijdragen kunnen worden betaald (akkoord sociaal verzekeringsfonds
noodzakelijk)
