TIJDVAK 5: ONTDEKKERS EN HERVORMERS
Begin: 1500
Eind: 1600
Tijdsduur: 100 jaar
Ontdekkers en hervormers – Renaissance
In de middeleeuwen leefden de meeste mensen een sober en godvruchtig leven. Gehoorzaamheid aan de kerk
was niet vanzelfsprekend. Mensen waren bang voor straf in het hiernamaals. De invloed van de Griekse en
Romeinse beschaving raakte in de middeleeuwen op de achtergrond.
Economisch verval en pestepidemieën maakten van de middeleeuwen een duistere periode. Dit begrip is door
de Italiaanse humanisten bedacht. Deze eeuwen waren een obstakel dat hen scheidde van de verheven cultuur
van de Grieken en Romeinen. De pest vaagde een derde van de bevolking in Europa weg en de economie kwam
tot stilstand. Rond de Middellandse Zee werd echter, ondanks de pestepidemieën, veel handelgedreven:
handelssteden en tevens zelfstandige republieken als Milaan, Venetië, Genua en Florence. Hier maakten
machtige kooplieden in het stadsbestuur de dienst uit.
Tijdens de middeleeuwen was het mensbeeld volgens humanisten te negatief. Zij waren zelf veel positiever en
optimistisch over de toekomst. Zij vonden dat de mens meer centraal moest komen te staan, zoals in de tijd van
de Grieken en Romeinen. In de tijd van de Oudheid dacht men positief over de mens en zijn mogelijkheden.
Wat dit betreft wilden de inwoners van de Italiaanse stadstaten zich graag met de oude Romeinen vergelijken. In
de 14e eeuw ontstond een hernieuwde belangstelling voor kunst, wetenschap en literatuur van de Romeinen en
Grieken uit de oudheid: de Renaissance (wedergeboorte).
Renaissance: wedergeboorte, nieuwe belangstelling voor de kunst van Grieken en Romeinen.
Er ontstond een geloof in de onbegrensde mogelijkheden van de mens. Kunstenaars, architecten en
wetenschappers wilden het hoogst haalbare bereiken. Dat zij daar goed in slaagden is terug te zien in de
uitzonderlijke prestaties in de kunst, architectuur en letteren. In de kunst werden meer mensen afgebeeld en
minder gedaan aan het afbeelden van het geloof met betrekking tot het hiernamaals. Studie was volgens de
humanisten een goede manier om een zinvol leven te leiden.
De klassieke letteren van de Grieken en Romeinen waren volgens humanisten het hoogtepunt van de
menselijke beschaving en cultuur. Men keerde zich af van het Middeleeuwse Kerklatijn en richtte zich op het
bestuderen van de originele antieke tekstbronnen: klassiek Latijn. Ook gingen ze zelf boeken schrijven. De
humanisten geloofden in god maar waren tegen de strenge regels van de kerk over het geloven.
Humanisme: wegbereider van de Reformatie.
Petrarca: 1304; humanist en dichter die klassieke Latijnse teksten van voorouders ging bestuderen. Hij vond dat
de kerk mensen bang maakte en maakte dat de mens weinig waard was. Heeft veel Latijnse teksten herontdekt en
bewerkt. Bood samen met wetenschappers en kunstenaars een nieuwe kijk op het leven, een leven waar je van
mocht genieten.
Erasmus: 1466; beroemde Nederlander. Kreeg een kerkelijke opleiding en les in het Latijn. Hij werd priester in
1492 en had veel tijd om te studeren. In het boek ‘Lof der Zotheid’ dreef hij spot met mensen die zichzelf heel
belangrijk vinden (kerkelijke autoriteiten, theologen). Dit boek is een belangrijke inspiratiebron geweest voor
de Reformatie: het werd makkelijk om openlijk kritiek op de kerk te hebben.
Petrarca en Erasmus: de boeken van de Romeinen moesten opnieuw bestudeerd worden, los van de kerkelijke
uitgaven.
Verscheidene kunstenaars uit de Renaissance zijn wereldberoemd geworden. De Renaissance-kunstenaars
probeerden zo nauwkeurig mogelijk de werkelijkheid uit te beelden en het liefst nog wat mooier. Mensen en
natuur werden favoriete thema’s en zagen er levensecht uit.
Begin: 1500
Eind: 1600
Tijdsduur: 100 jaar
Ontdekkers en hervormers – Renaissance
In de middeleeuwen leefden de meeste mensen een sober en godvruchtig leven. Gehoorzaamheid aan de kerk
was niet vanzelfsprekend. Mensen waren bang voor straf in het hiernamaals. De invloed van de Griekse en
Romeinse beschaving raakte in de middeleeuwen op de achtergrond.
Economisch verval en pestepidemieën maakten van de middeleeuwen een duistere periode. Dit begrip is door
de Italiaanse humanisten bedacht. Deze eeuwen waren een obstakel dat hen scheidde van de verheven cultuur
van de Grieken en Romeinen. De pest vaagde een derde van de bevolking in Europa weg en de economie kwam
tot stilstand. Rond de Middellandse Zee werd echter, ondanks de pestepidemieën, veel handelgedreven:
handelssteden en tevens zelfstandige republieken als Milaan, Venetië, Genua en Florence. Hier maakten
machtige kooplieden in het stadsbestuur de dienst uit.
Tijdens de middeleeuwen was het mensbeeld volgens humanisten te negatief. Zij waren zelf veel positiever en
optimistisch over de toekomst. Zij vonden dat de mens meer centraal moest komen te staan, zoals in de tijd van
de Grieken en Romeinen. In de tijd van de Oudheid dacht men positief over de mens en zijn mogelijkheden.
Wat dit betreft wilden de inwoners van de Italiaanse stadstaten zich graag met de oude Romeinen vergelijken. In
de 14e eeuw ontstond een hernieuwde belangstelling voor kunst, wetenschap en literatuur van de Romeinen en
Grieken uit de oudheid: de Renaissance (wedergeboorte).
Renaissance: wedergeboorte, nieuwe belangstelling voor de kunst van Grieken en Romeinen.
Er ontstond een geloof in de onbegrensde mogelijkheden van de mens. Kunstenaars, architecten en
wetenschappers wilden het hoogst haalbare bereiken. Dat zij daar goed in slaagden is terug te zien in de
uitzonderlijke prestaties in de kunst, architectuur en letteren. In de kunst werden meer mensen afgebeeld en
minder gedaan aan het afbeelden van het geloof met betrekking tot het hiernamaals. Studie was volgens de
humanisten een goede manier om een zinvol leven te leiden.
De klassieke letteren van de Grieken en Romeinen waren volgens humanisten het hoogtepunt van de
menselijke beschaving en cultuur. Men keerde zich af van het Middeleeuwse Kerklatijn en richtte zich op het
bestuderen van de originele antieke tekstbronnen: klassiek Latijn. Ook gingen ze zelf boeken schrijven. De
humanisten geloofden in god maar waren tegen de strenge regels van de kerk over het geloven.
Humanisme: wegbereider van de Reformatie.
Petrarca: 1304; humanist en dichter die klassieke Latijnse teksten van voorouders ging bestuderen. Hij vond dat
de kerk mensen bang maakte en maakte dat de mens weinig waard was. Heeft veel Latijnse teksten herontdekt en
bewerkt. Bood samen met wetenschappers en kunstenaars een nieuwe kijk op het leven, een leven waar je van
mocht genieten.
Erasmus: 1466; beroemde Nederlander. Kreeg een kerkelijke opleiding en les in het Latijn. Hij werd priester in
1492 en had veel tijd om te studeren. In het boek ‘Lof der Zotheid’ dreef hij spot met mensen die zichzelf heel
belangrijk vinden (kerkelijke autoriteiten, theologen). Dit boek is een belangrijke inspiratiebron geweest voor
de Reformatie: het werd makkelijk om openlijk kritiek op de kerk te hebben.
Petrarca en Erasmus: de boeken van de Romeinen moesten opnieuw bestudeerd worden, los van de kerkelijke
uitgaven.
Verscheidene kunstenaars uit de Renaissance zijn wereldberoemd geworden. De Renaissance-kunstenaars
probeerden zo nauwkeurig mogelijk de werkelijkheid uit te beelden en het liefst nog wat mooier. Mensen en
natuur werden favoriete thema’s en zagen er levensecht uit.
