Arrest Van hese/De Schelde (2000)
Van 1959-1963 werkte Van Hese bij De Schelde. In 1996 krijgt Van Hese een mesothelioom (kanker)
door blootstelling aan asbest bij De Schelde. De Schelde wordt gedagvaard door de nabestaanden in
1997. Die beroepen zich op art. 7:658 lid 1 en 2 BW: De werkgever is jegens de werknemer
aansprakelijk voor de schade die de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt. De
Schelde beriep zich op art. 3:310 lid 2 BW: is de schade een gevolg van verontreiniging van lucht,
water of bodem dan verjaart de rechtsvordering tot vergoeding van schade in ieder geval door
verloop tot dertig jaar na de gebeurtenis waardoor de schade is veroorzaakt.
Bij de kantonrechter en hoger beroep werd de vordering afgewezen. Bij de Hoge Raad werd besloten
dat een beroep op de verjaringstermijn kan naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid
onaanvaardbaar zijn (art. 6:2 lid 2 BW).
Theorieën over het recht:
- Rechtspositivisme: heeft de voorkeur voor geschreven regels, om te weten waar je aan toe
bent.
- Natuurrecht: rechtvaardigheid gaat voor.
- Rechtsrealisme: recht is niet iets wat je in de wettenbundels kan vinden, maar maakt een
brug naar de maatschappij.
Grotverkenners casus
Rechter Foster is voor vrijspraak. Hij vind dat het recht van Newgarth niet van toepassing is, maar
natuurrecht wel. Interpretatie naar de geest van de wet, er moet ook gekeken naar het doel van de
wet. Het doel van de wet is afschrikken om moord te plegen en dat is hier niet van toepassing. Hier
gaat het om natuurrecht, rechtvaardigheid.
Rechter Truepenny is van mening dat er strikte wetstoepassing moet plaatsvinden. Hij is van mening
dat er wel een gratie verleend kan worden. Dit is rechtspositivisme, rechtszekerheid.
Rechter keen vind dat er een scheiding van recht en moraal is en scheiding van recht en beleid (trias
politica). Dit is rechtspositivisme, rechtszekerheid.
Rechter Handy is voor vrijspraak. Hij luistert naar het volk. Dit is rechtsrealisme, doelmatigheid.
Rechter Tatting heeft geen uitspraak. Hij stelt alleen vragen over andere uitspraken.
Antinomieën betekend dat de theorieën over het recht het tegenovergestelde van elkaar betekenen,
maar ook niet zonder elkaar kunnen.
Hart’s theorie
Mensen volgen sociale normen, omdat zij een gedeelde overtuiging hebben, zij handelen in
overstemming met die overtuiging en zij hebben kritiek op een overtreding. Mensen zijn dus niet
bang voor allerlei consequenties, maar hebben ook interne overtuiging.
Het rechtssysteem bestaat uit primaire regels en secundaire regels.
Primaire regels:
- Regels die het vrije gebruik van geweld beperken
- Regels die eigendom beschermen
- Regels die bepalen dat afspraken moeten worden nagekomen
- Sancties
Dit zijn regels van minimale morele inhoud.
, Problemen van pre-juridisch samenleven:
- Onzekerheid
- Statisch karakter: veranderende samenleving
- Gebrekkige handhaving en geschilbeslechting
Van pre-juridisch naar juridisch samenleven:
Secundaire regels: regels over regels.
- Herkenningsregels: regels aan de hand waarvan je kan bepalen wat bij het recht behoort.
Sociale praktijk wat bij het recht behoort en wat niet bij het recht behoort.
- Veranderingsregels: regels over hoe de regels veranderd kunnen worden, oftewel wetten
kunnen wijzigen.
- Rechtspraakregels: regels over hoe het recht kan worden beslecht.
Voorbeeld veranderingsregels (totstandkoming van wetten art. 81-88 Gw):
- Regering of Tweede Kamer dient een wetsvoorstel in
- Het voorstel gaat voor advies naar de Raad van State
- Het voorstel wordt behandeld en in gewone meerderheid aangenomen in de Tweede Kamer
- Het voorstel wordt behandeld en in gewone meerderheid aangenomen in de Eerste Kamer
- De wet wordt ondertekend door De Koning en een of meer ministers of staatssecretarissen
- De wet wordt gepubliceerd in het Staatsblad
Voorbeeld veranderingsregels (herziening Grondwet art. 137-139 Gw):
- De regering of een of meer leden van de Tweede Kamer dienen een wetsvoorstel tot
grondwetswijziging in
- Het wetsvoorstel wordt door de Tweede en de Eerste Kamer met een gewone meerderheid
aangenomen
- De Tweede kamer wordt ontbonden en er worden verkiezingen gehouden
- De Tweede en Eerste Kamer nemen het wetsvoorstel in 2 e lezing aan met 2/3 meerderheid
- Het wetsvoorstel wordt ondertekend door de Koning en 1 of meer ministers of
staatssecretarissen
- Publicatie van de wijziging in het Staatsblad. Daarna treedt de wijziging direct in werking
Rechtspraakregels (rechterlijke macht):
Art. 112 Gw
1. Aan de rechterlijke macht is opgedragen de berechting van geschillen over burgerlijke
rechten en schuldvorderingen
2. De wet kan de berechting van geschillen die niet uit burgerlijke rechtsbetrekkingen zijn
ontstaan, opdragen hetzij aan de rechterlijke macht, hetzij aan gerechten die niet tot de
rechterlijke macht behoren.
Art. 113 Gw
1. Aan de rechterlijke macht is voorts opgedragen de berechting van strafbare feiten.
Rechtspositivisme volgens de theorie van H.L.A. Hart
Het recht bestaat uit regels en alleen maar regels. Doordat er een herkenningsregel is, is er geen
noodzakelijk verband tussen recht en moraal. Het dient ook de rechtszekerheid.
Het kritiekpunt is: het recht kan misbruikt worden voor tirannie, maar dat is de prijs die we betalen.
Natuurrecht
Onrechtvaardig recht is geen recht. Recht is universele waarden en normen, recht moet
rechtvaardigheid nastreven. Er moet noodzakelijk verband zijn tussen recht en moraal.
Van 1959-1963 werkte Van Hese bij De Schelde. In 1996 krijgt Van Hese een mesothelioom (kanker)
door blootstelling aan asbest bij De Schelde. De Schelde wordt gedagvaard door de nabestaanden in
1997. Die beroepen zich op art. 7:658 lid 1 en 2 BW: De werkgever is jegens de werknemer
aansprakelijk voor de schade die de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt. De
Schelde beriep zich op art. 3:310 lid 2 BW: is de schade een gevolg van verontreiniging van lucht,
water of bodem dan verjaart de rechtsvordering tot vergoeding van schade in ieder geval door
verloop tot dertig jaar na de gebeurtenis waardoor de schade is veroorzaakt.
Bij de kantonrechter en hoger beroep werd de vordering afgewezen. Bij de Hoge Raad werd besloten
dat een beroep op de verjaringstermijn kan naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid
onaanvaardbaar zijn (art. 6:2 lid 2 BW).
Theorieën over het recht:
- Rechtspositivisme: heeft de voorkeur voor geschreven regels, om te weten waar je aan toe
bent.
- Natuurrecht: rechtvaardigheid gaat voor.
- Rechtsrealisme: recht is niet iets wat je in de wettenbundels kan vinden, maar maakt een
brug naar de maatschappij.
Grotverkenners casus
Rechter Foster is voor vrijspraak. Hij vind dat het recht van Newgarth niet van toepassing is, maar
natuurrecht wel. Interpretatie naar de geest van de wet, er moet ook gekeken naar het doel van de
wet. Het doel van de wet is afschrikken om moord te plegen en dat is hier niet van toepassing. Hier
gaat het om natuurrecht, rechtvaardigheid.
Rechter Truepenny is van mening dat er strikte wetstoepassing moet plaatsvinden. Hij is van mening
dat er wel een gratie verleend kan worden. Dit is rechtspositivisme, rechtszekerheid.
Rechter keen vind dat er een scheiding van recht en moraal is en scheiding van recht en beleid (trias
politica). Dit is rechtspositivisme, rechtszekerheid.
Rechter Handy is voor vrijspraak. Hij luistert naar het volk. Dit is rechtsrealisme, doelmatigheid.
Rechter Tatting heeft geen uitspraak. Hij stelt alleen vragen over andere uitspraken.
Antinomieën betekend dat de theorieën over het recht het tegenovergestelde van elkaar betekenen,
maar ook niet zonder elkaar kunnen.
Hart’s theorie
Mensen volgen sociale normen, omdat zij een gedeelde overtuiging hebben, zij handelen in
overstemming met die overtuiging en zij hebben kritiek op een overtreding. Mensen zijn dus niet
bang voor allerlei consequenties, maar hebben ook interne overtuiging.
Het rechtssysteem bestaat uit primaire regels en secundaire regels.
Primaire regels:
- Regels die het vrije gebruik van geweld beperken
- Regels die eigendom beschermen
- Regels die bepalen dat afspraken moeten worden nagekomen
- Sancties
Dit zijn regels van minimale morele inhoud.
, Problemen van pre-juridisch samenleven:
- Onzekerheid
- Statisch karakter: veranderende samenleving
- Gebrekkige handhaving en geschilbeslechting
Van pre-juridisch naar juridisch samenleven:
Secundaire regels: regels over regels.
- Herkenningsregels: regels aan de hand waarvan je kan bepalen wat bij het recht behoort.
Sociale praktijk wat bij het recht behoort en wat niet bij het recht behoort.
- Veranderingsregels: regels over hoe de regels veranderd kunnen worden, oftewel wetten
kunnen wijzigen.
- Rechtspraakregels: regels over hoe het recht kan worden beslecht.
Voorbeeld veranderingsregels (totstandkoming van wetten art. 81-88 Gw):
- Regering of Tweede Kamer dient een wetsvoorstel in
- Het voorstel gaat voor advies naar de Raad van State
- Het voorstel wordt behandeld en in gewone meerderheid aangenomen in de Tweede Kamer
- Het voorstel wordt behandeld en in gewone meerderheid aangenomen in de Eerste Kamer
- De wet wordt ondertekend door De Koning en een of meer ministers of staatssecretarissen
- De wet wordt gepubliceerd in het Staatsblad
Voorbeeld veranderingsregels (herziening Grondwet art. 137-139 Gw):
- De regering of een of meer leden van de Tweede Kamer dienen een wetsvoorstel tot
grondwetswijziging in
- Het wetsvoorstel wordt door de Tweede en de Eerste Kamer met een gewone meerderheid
aangenomen
- De Tweede kamer wordt ontbonden en er worden verkiezingen gehouden
- De Tweede en Eerste Kamer nemen het wetsvoorstel in 2 e lezing aan met 2/3 meerderheid
- Het wetsvoorstel wordt ondertekend door de Koning en 1 of meer ministers of
staatssecretarissen
- Publicatie van de wijziging in het Staatsblad. Daarna treedt de wijziging direct in werking
Rechtspraakregels (rechterlijke macht):
Art. 112 Gw
1. Aan de rechterlijke macht is opgedragen de berechting van geschillen over burgerlijke
rechten en schuldvorderingen
2. De wet kan de berechting van geschillen die niet uit burgerlijke rechtsbetrekkingen zijn
ontstaan, opdragen hetzij aan de rechterlijke macht, hetzij aan gerechten die niet tot de
rechterlijke macht behoren.
Art. 113 Gw
1. Aan de rechterlijke macht is voorts opgedragen de berechting van strafbare feiten.
Rechtspositivisme volgens de theorie van H.L.A. Hart
Het recht bestaat uit regels en alleen maar regels. Doordat er een herkenningsregel is, is er geen
noodzakelijk verband tussen recht en moraal. Het dient ook de rechtszekerheid.
Het kritiekpunt is: het recht kan misbruikt worden voor tirannie, maar dat is de prijs die we betalen.
Natuurrecht
Onrechtvaardig recht is geen recht. Recht is universele waarden en normen, recht moet
rechtvaardigheid nastreven. Er moet noodzakelijk verband zijn tussen recht en moraal.
