TAALKUND
E2
GNGT Les 1
Taalkunde gaat over menselijke communicatie die natuurlijk is ontstaan.
Kenmerken van taal:
- Menselijk
- Communicatie
- Natuurlijk ontstaan
- Bevat grammatica
- Is generiek (creatief)
- Conventioneel (volgens afspraken)
- Arbitrair (geen relatie tussen vorm en betekenis)
Taal van groot naar klein:
Verhaal/discourse zinnen woorden morfemen fonemen
Fonemen zijn betekenisloos totdat je ze combineert.
Een lexical gap is een woord als prohodil. Het heeft geen betekenis, het woord is
‘leeg’ maar het had wel een woord kunnen zijn.
Taal is opgebouwd uit betekenisloze bouwstenen (fonemen) die met
elkaar, volgens fonologische regels, gecombineerd kunnen worden tot
betekenis dragende bouwstenen (morfemen). Morfemen kunnen
volgens morfologische regels met elkaar gecombineerd worden tot
woorden (lexemen) die volgens grammaticale regels met elkaar
gecombineerd kunnen worden tot zinnen. Met zinnen kun je grotere
tekstgehelen maken met behulp van discourse regels.
William Stokoe heeft ontdekt dat gebaren bestaan uit bouwstenen. Je kunt ze in
kleinere stukjes analyseren: Plaats, beweging, handvorm, oriëntatie en non-
manuele component. Dit zijn de basiselementen van een gebaar.
GNGT Les 2
Morfemen kunnen vrij of gebonden zijn.
Fonologie: Klankleer ; tak van taalkunde die zich bezighoudt met fonemen ;
studie van fonemen in relatie tot de systematiek van een taal
, De set van klanken van een taal is veranderlijk.
Bouwstenen, fonemen, zijn wel betekenisonderscheidend.
Je kunt de ‘r’ verschillend uitspreken, we spreken hier dan niet van een foneem.
Het is immers niet betekenisonderscheidend. We spreken hier van een allofoon
(je spreekt het anders uit)
Een set van twee woorden die allebei een foneem verschillen heet een minimaal
paar. Zoals vel en fel of pal en bal.
Assimilatie is het aanpassen van klanken aan elkaar. Zoals bij het woord
‘platvoeten’ de v als een f wordt uitgesproken, en bij het woord ‘kastje’ verdwijnt
de ‘t’ in de uitspraak.
Een fonoloog voorspelt nieuwe woorden en bestudeert assimilatie.
De bouwstenen (fonemen) van gebarentaal:
1. Plaats
2. Handvorm
3. Oriëntatie
4. Beweging
5. Non-manueel deel (optioneel)
Punt 1 t/m 4 vormen het manuele deel. Onder punt 5 vallen mimiek, houding en
mondbeeld. Het mondbeeld kan weer ingedeeld worden in twee groepen:
- Gesproken component: heeft een relatie met het gesproken Nederlands
- Oraal component: heeft geen relatie met het gesproken Nederlands
In gebarentaal bestaan er ook allofonen. Wanneer één foneem van een gebaar
iets afwijkt, maar de betekenis van het gebaar verandert niet, dan is er sprake
van een allofoon.
Ook assimilatie ontstaat in gebarentaal, dit gebeurt wanneer fonemen met
elkaar botsen. Hier speelt economy of motion een grote rol. Voorbeelden: ouders,
lantaarnpaal, taxi.
Taalgebruikers willen efficiënt zijn economy of motion
Het handalfabet hoort niet bij de handvormen, want het schrift staat los van taal
opzich.
Minimale paren in gebarentaal:
Foneem:
1. Plaats: ziek <-> dood
2. Handvorm dood <-> verliezen
3. Oriëntatie: doen <-> samen met
4. Beweging: missen <-> grap
5. Niet-manueel: moe <-> ah vandaar
E2
GNGT Les 1
Taalkunde gaat over menselijke communicatie die natuurlijk is ontstaan.
Kenmerken van taal:
- Menselijk
- Communicatie
- Natuurlijk ontstaan
- Bevat grammatica
- Is generiek (creatief)
- Conventioneel (volgens afspraken)
- Arbitrair (geen relatie tussen vorm en betekenis)
Taal van groot naar klein:
Verhaal/discourse zinnen woorden morfemen fonemen
Fonemen zijn betekenisloos totdat je ze combineert.
Een lexical gap is een woord als prohodil. Het heeft geen betekenis, het woord is
‘leeg’ maar het had wel een woord kunnen zijn.
Taal is opgebouwd uit betekenisloze bouwstenen (fonemen) die met
elkaar, volgens fonologische regels, gecombineerd kunnen worden tot
betekenis dragende bouwstenen (morfemen). Morfemen kunnen
volgens morfologische regels met elkaar gecombineerd worden tot
woorden (lexemen) die volgens grammaticale regels met elkaar
gecombineerd kunnen worden tot zinnen. Met zinnen kun je grotere
tekstgehelen maken met behulp van discourse regels.
William Stokoe heeft ontdekt dat gebaren bestaan uit bouwstenen. Je kunt ze in
kleinere stukjes analyseren: Plaats, beweging, handvorm, oriëntatie en non-
manuele component. Dit zijn de basiselementen van een gebaar.
GNGT Les 2
Morfemen kunnen vrij of gebonden zijn.
Fonologie: Klankleer ; tak van taalkunde die zich bezighoudt met fonemen ;
studie van fonemen in relatie tot de systematiek van een taal
, De set van klanken van een taal is veranderlijk.
Bouwstenen, fonemen, zijn wel betekenisonderscheidend.
Je kunt de ‘r’ verschillend uitspreken, we spreken hier dan niet van een foneem.
Het is immers niet betekenisonderscheidend. We spreken hier van een allofoon
(je spreekt het anders uit)
Een set van twee woorden die allebei een foneem verschillen heet een minimaal
paar. Zoals vel en fel of pal en bal.
Assimilatie is het aanpassen van klanken aan elkaar. Zoals bij het woord
‘platvoeten’ de v als een f wordt uitgesproken, en bij het woord ‘kastje’ verdwijnt
de ‘t’ in de uitspraak.
Een fonoloog voorspelt nieuwe woorden en bestudeert assimilatie.
De bouwstenen (fonemen) van gebarentaal:
1. Plaats
2. Handvorm
3. Oriëntatie
4. Beweging
5. Non-manueel deel (optioneel)
Punt 1 t/m 4 vormen het manuele deel. Onder punt 5 vallen mimiek, houding en
mondbeeld. Het mondbeeld kan weer ingedeeld worden in twee groepen:
- Gesproken component: heeft een relatie met het gesproken Nederlands
- Oraal component: heeft geen relatie met het gesproken Nederlands
In gebarentaal bestaan er ook allofonen. Wanneer één foneem van een gebaar
iets afwijkt, maar de betekenis van het gebaar verandert niet, dan is er sprake
van een allofoon.
Ook assimilatie ontstaat in gebarentaal, dit gebeurt wanneer fonemen met
elkaar botsen. Hier speelt economy of motion een grote rol. Voorbeelden: ouders,
lantaarnpaal, taxi.
Taalgebruikers willen efficiënt zijn economy of motion
Het handalfabet hoort niet bij de handvormen, want het schrift staat los van taal
opzich.
Minimale paren in gebarentaal:
Foneem:
1. Plaats: ziek <-> dood
2. Handvorm dood <-> verliezen
3. Oriëntatie: doen <-> samen met
4. Beweging: missen <-> grap
5. Niet-manueel: moe <-> ah vandaar
