PRAKTIJK MSK2 ENKEL
1. Inleiding
Pijn ter hoogte van de enkel wordt meestal veroorzaakt door een lokaal letsel.
Zelden treedt referred pain op. Indien toch betreft het mogelijk gerefereerde pijn vanuit:
- lumbale wervelzuil: L4-S1
- sacro-iliacale gewrichten: S1-S2
2. Basisonderzoek
2.1. Anamnese
Leeftijd?
Sommige aandoeningen komen uitsluitend op bepaalde leeftijden voor.
Vb: achillespeesletsels komen bijna uitsluitend bij volwassenen voor en niet bij kinderen.
Beroep? Hobby?
Sportspecifieke anamnese kan gegevens opleveren ivm de oorzaak van de klacht. Vraag
ook steeds na of de patiënt steunzolen draagt en wat voor schoeisel tijdens adl en sport
gedragen wordt.
Wat zijn de klachten? Pijn? Waar is de pijn gelokaliseerd? Straalt de pijn uit?
De pijn thv de enkel en voet heeft meestal een lokale oorzaak.
Maar blijf steeds alert voor gerefereerde pijn! In dat geval zullen bewegingen van de voet de
pijn niet provoceren.
Vb: tintelingen in voet: vaak oorzaak proximaal door irritatie van zenuwstructuren. Steeds
de ernst van de pijn weergeven, door patiënt dit te laten aanduiden en zo een score
bekomen (VAS-schaal).
Koudegevoel?
Denk aan een vasculair probleem. (frequent bij onderbeen)
Krachtsverlies? Gevoelsstoornissen?
Bij krachtsverlies en gevoelsstoornissen dient te worden gedifferentieerd tussen een
lumbaal letsel (radiculair conflict) en een compressie van een perifere zenuw bij bv. een
logesyndroom.
1
,Zwelling?
Lokaal: wijst meestal op een hematoom of een haemartrose.
Zwelling rond de laterale malleolus wordt meestal veroorzaakt door een inversie trauma.
Meer diffuse zwelling thv de ventrale gewrichtsspleet wijst op hydrops of haemartrose en
is dus bijgevolg intra-articulair gelokaliseerd.
Diffuse zwelling beide voeten: meestal vasculaire oorzaak bv bij hartfalen.
Zwelling onderbeen met rode verkleuring van de huid eventueel gepaard met verhoogde
temperatuur kan eventueel wijzen op een diep veneuze trombose (rode vlag).
Blokkering en bewegingsbeperking?
Blokkering is vaak symptoom van een corpus liberum.
Bewegingsbeperking kan vele oorzaken hebben.
Wanneer en hoe zijn de klachten ontstaan?
Trauma en impact? Een trauma-analyse is steeds een must!
(Waar was de pijn direct na het trauma? = vaak aanwijzing voor de lokalisatie van het letsel)
Was er nog steunname mogelijk? Indien absoluut geen steunname meer mogelijk was,
wees dan bedacht op fracturen (Ottawa ankle rules).
Acuut ontstaan (vb achillespeesruptuur) of geleidelijk ontstaan (vb tendinopathiëen, loge
syndroom) van de klachten.
Functieverlies?
Wanneer de enkel na het trauma nog kan belast worden, is er meestal geen sprake van
een ernstig letsel.
Eerder klachten voordien? Of klachten thv andere gewrichten?
Door enkel zakken? Belangrijke inzake predispositie
Pijnlijk = instabiliteit of corpus liberum
Pijnloos = chronische instabiliteit
Gevoel van instabiliteit kan wijzen op een letsel ter hoogte van de syndesmose, chronische
enkelinstabiliteit of een sinus tarsi syndroom.
Gebruikt de patiënt medicatie?
Om de ernst van de klacht correct te kunnen beoordelen is het belangrijk dat men navraag
doet over het medicatiegebruik.
Bepaalde behandelingen zijn gecontraïndiceerd bij gebruik van anticoagulantia.
Andere behandelingen? Gebruikt patiënt hulpmiddelen om te stappen? Medische
beeldvormig?
Huidig en verleden behandelingen
Fracturen of letsels aanwezig?
2
, 2.2. Inspectie
2.2.1. Algemeen
De inspectie begint reeds van zodra de patiënt het kabinet binnenkomt:
• Hoe zwaar zet de patiënt zich af met de voet? (Hoor je de patiënt lopen? Ritmisch?)
• Welk schoeisel draagt de patiënt? (nieuwe schoenen als oorzaak?)
• Gelaatsuitdrukkingen, hoe zit de patiënt tegenover de therapeut?
• Gebruik hulpmiddelen?
• Gipsimmobilisatie of brace?
2.2.2. Lokaal (uitkleden tot in ondergoed)
Inspectie van de schoenen:
• Slijtage
• Flexibiliteit van de schoen
• Hielstuk aan binnenzijde schoen
• In schoenen voelen met de handen om drukpunten te onderzoeken
Tijdens stappen en lopen: ganganalyse
• Verkorte steunfase, manken?
• Afrolling van de voet?
In stand:
• Stand van de voeten: platvoet, holvoet, spitsvoet?
• Stand calcaneus: varus- of valgusstand (o- en x-benen)
• Stand midden- en voorvoet
• Stand tenen (toeiing-in)
• Symmetrie of zwelling achillespezen
• Proximaal kijken voor statiekafwijkingen!!! : stand knieën, patellae, heupen, bekken…
• Is er atrofie, zwelling, kleurverandering, litteken…
• Huid inspecteren: glimmen, schilferen, eeltvorming (plaatsen met veel wrijving),
pigmentatie, vlekken of abnormale haargroei
• Nagels inspecteren (bv systeemaandoeningen)
• plantair- en dorsiflexie bekijken door hoek te meten tussen onderbeen en voetzool
(norm is 90°)
In lig:
• Afwijkingen in stand terug te vinden in lig?
3
1. Inleiding
Pijn ter hoogte van de enkel wordt meestal veroorzaakt door een lokaal letsel.
Zelden treedt referred pain op. Indien toch betreft het mogelijk gerefereerde pijn vanuit:
- lumbale wervelzuil: L4-S1
- sacro-iliacale gewrichten: S1-S2
2. Basisonderzoek
2.1. Anamnese
Leeftijd?
Sommige aandoeningen komen uitsluitend op bepaalde leeftijden voor.
Vb: achillespeesletsels komen bijna uitsluitend bij volwassenen voor en niet bij kinderen.
Beroep? Hobby?
Sportspecifieke anamnese kan gegevens opleveren ivm de oorzaak van de klacht. Vraag
ook steeds na of de patiënt steunzolen draagt en wat voor schoeisel tijdens adl en sport
gedragen wordt.
Wat zijn de klachten? Pijn? Waar is de pijn gelokaliseerd? Straalt de pijn uit?
De pijn thv de enkel en voet heeft meestal een lokale oorzaak.
Maar blijf steeds alert voor gerefereerde pijn! In dat geval zullen bewegingen van de voet de
pijn niet provoceren.
Vb: tintelingen in voet: vaak oorzaak proximaal door irritatie van zenuwstructuren. Steeds
de ernst van de pijn weergeven, door patiënt dit te laten aanduiden en zo een score
bekomen (VAS-schaal).
Koudegevoel?
Denk aan een vasculair probleem. (frequent bij onderbeen)
Krachtsverlies? Gevoelsstoornissen?
Bij krachtsverlies en gevoelsstoornissen dient te worden gedifferentieerd tussen een
lumbaal letsel (radiculair conflict) en een compressie van een perifere zenuw bij bv. een
logesyndroom.
1
,Zwelling?
Lokaal: wijst meestal op een hematoom of een haemartrose.
Zwelling rond de laterale malleolus wordt meestal veroorzaakt door een inversie trauma.
Meer diffuse zwelling thv de ventrale gewrichtsspleet wijst op hydrops of haemartrose en
is dus bijgevolg intra-articulair gelokaliseerd.
Diffuse zwelling beide voeten: meestal vasculaire oorzaak bv bij hartfalen.
Zwelling onderbeen met rode verkleuring van de huid eventueel gepaard met verhoogde
temperatuur kan eventueel wijzen op een diep veneuze trombose (rode vlag).
Blokkering en bewegingsbeperking?
Blokkering is vaak symptoom van een corpus liberum.
Bewegingsbeperking kan vele oorzaken hebben.
Wanneer en hoe zijn de klachten ontstaan?
Trauma en impact? Een trauma-analyse is steeds een must!
(Waar was de pijn direct na het trauma? = vaak aanwijzing voor de lokalisatie van het letsel)
Was er nog steunname mogelijk? Indien absoluut geen steunname meer mogelijk was,
wees dan bedacht op fracturen (Ottawa ankle rules).
Acuut ontstaan (vb achillespeesruptuur) of geleidelijk ontstaan (vb tendinopathiëen, loge
syndroom) van de klachten.
Functieverlies?
Wanneer de enkel na het trauma nog kan belast worden, is er meestal geen sprake van
een ernstig letsel.
Eerder klachten voordien? Of klachten thv andere gewrichten?
Door enkel zakken? Belangrijke inzake predispositie
Pijnlijk = instabiliteit of corpus liberum
Pijnloos = chronische instabiliteit
Gevoel van instabiliteit kan wijzen op een letsel ter hoogte van de syndesmose, chronische
enkelinstabiliteit of een sinus tarsi syndroom.
Gebruikt de patiënt medicatie?
Om de ernst van de klacht correct te kunnen beoordelen is het belangrijk dat men navraag
doet over het medicatiegebruik.
Bepaalde behandelingen zijn gecontraïndiceerd bij gebruik van anticoagulantia.
Andere behandelingen? Gebruikt patiënt hulpmiddelen om te stappen? Medische
beeldvormig?
Huidig en verleden behandelingen
Fracturen of letsels aanwezig?
2
, 2.2. Inspectie
2.2.1. Algemeen
De inspectie begint reeds van zodra de patiënt het kabinet binnenkomt:
• Hoe zwaar zet de patiënt zich af met de voet? (Hoor je de patiënt lopen? Ritmisch?)
• Welk schoeisel draagt de patiënt? (nieuwe schoenen als oorzaak?)
• Gelaatsuitdrukkingen, hoe zit de patiënt tegenover de therapeut?
• Gebruik hulpmiddelen?
• Gipsimmobilisatie of brace?
2.2.2. Lokaal (uitkleden tot in ondergoed)
Inspectie van de schoenen:
• Slijtage
• Flexibiliteit van de schoen
• Hielstuk aan binnenzijde schoen
• In schoenen voelen met de handen om drukpunten te onderzoeken
Tijdens stappen en lopen: ganganalyse
• Verkorte steunfase, manken?
• Afrolling van de voet?
In stand:
• Stand van de voeten: platvoet, holvoet, spitsvoet?
• Stand calcaneus: varus- of valgusstand (o- en x-benen)
• Stand midden- en voorvoet
• Stand tenen (toeiing-in)
• Symmetrie of zwelling achillespezen
• Proximaal kijken voor statiekafwijkingen!!! : stand knieën, patellae, heupen, bekken…
• Is er atrofie, zwelling, kleurverandering, litteken…
• Huid inspecteren: glimmen, schilferen, eeltvorming (plaatsen met veel wrijving),
pigmentatie, vlekken of abnormale haargroei
• Nagels inspecteren (bv systeemaandoeningen)
• plantair- en dorsiflexie bekijken door hoek te meten tussen onderbeen en voetzool
(norm is 90°)
In lig:
• Afwijkingen in stand terug te vinden in lig?
3
