Samenvatting Inleiding in onderzoeksmethoden OOW

Vormen van wetenschappelijk onderzoek = probleemstelling

• Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek
o Kennisprobleem → theorieën ontwikkelen/toetsen
o Kennis generaliseren → kennisvermeerdering
• Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek
o Kennis/probleem van toepassing in een context → praktisch probleem in context →
oplossing
o Kennis voor beslissingen → eigen praktijk en eventueel generalisatie
• Praktijkgericht niet-wetenschappelijk onderzoek
o Kennis/probleem van toepassing in een context → praktisch probleem in context →
oplossing
o Ondersteuning voor beslissingen → eigen praktijksituatie



Vormen van onderwijsonderzoek

Subjectivisme/naturalisme → kwalitatief onderzoek Objectivisme/positivisme → kwantitatief onderzoek
• Zien de sociale wereld als veel zachter, persoonlijker, • Wereld = hard, echt, extern aan het individu
menselijker gemaakt o Mensen zijn ‘puppets’ – zonder eigen wil
o Mensen hebben eigen vrije wil o Werkelijkheid is absoluut/objectief gegeven
o Werkelijkheid is product van de geest en is ▪ Onafhankelijk van eigen waarneming
relatief/subjectief o Omgeving = voorspelbaar
▪ Afhankelijk van eigen waarneming • Kennis = harde feiten, objectief, tastbaar, cumulatief
o Omgeving = onvoorspelbaar • Vertrekken vanuit theorie-gedreven hypothesen
• Kennis = persoonlijk, uniek, subjectief • Statistische analyses
• Vertrekken vanuit observaties en percepties in • Deductieve logica → Theorie
natuurlijke context bevestigen/ontkrachten = theorie toetsen aan
• (Algemene) hypothesen ontwikkelen en fenomenen werkelijkheid via hypotheses
vaststellen o Van algemene veronderstellingen tot specifieke
• Inductieve logica → theorie creëren/bouwen conclusies komen
o Vanuit specifieke voorbeelden/data tot
algemene conclusies komen


Empirische cyclus

• Soorten onderzoek
o Explorerend onderzoek
▪ eerste fasen van empirische cyclus: observatie + inductie
▪ veel kennis ontbreekt → theorie formuleren
o Toetsend onderzoek
▪ laatste fasen van empirische cyclus: deductie + toetsing + evaluatie
▪ nodige kennis is aanwezig → theorie toetsen aan werkelijkheid
• Fasen in empirisch onderzoek:
o Fase 1: Observatie
▪ Observatie van bestaande kennis, formuleren probleemstelling →
kennisprobleem
▪ Formuleren van probleemstelling

1

, o Fase 2: Inductie van de veronderstellingen
▪ Theorie bouwen/formuleren (vinden) → vanuit specifieke data naar
algemene conclusies
• Fenomenen benoemen en eventuele samenhang → hypothesen
formuleren
o Zo tot mogelijke theorie komen
o Fase 3: Deductie van de hypothesen
▪ Theorie toetsen aan de werkelijkheid (theorie beoordelen) a.d.h.v. specifieke
hypothesen → van algemene naar specifieke
• Toetsen op juistheid
▪ Dataverzameling
o Fase 4: Toetsing
▪ Analyse van data
▪ Verificatie (bevestiging hypothese) <-> falsificatie (ontkrachting hypothese)
→ o.b.v. empirische gegevens
o Fase 5: Evaluatie
▪ Kennisprobleem opgelost?
• Ja: cyclus eindigt (voorlopig)
• Neen:
o Onderzoek niet goed uitgevoerd
o Nadere specificatie nodig → nieuwe empirische cyclus
• onvolledig/gedeeltelijk → aanvullend onderzoek nodig



Onderzoeksproblemen

• Ontbrekende kennis → Algemeen - Specifiek
• Omvang en rijkheid van informatie → Breedte - Diepte
• Onderzoeksvragen:

Beschrijvend Verklarend Toetsend
Fenomenen weergeven Fenomenen associëren, Welomlijnde (specifieke werk-)
→ Wat is? vergelijken, verbanden leggen hypothesen testen
→ Waarom is? → Is het zo dat?
Werkelijkheid/fenomeen Verschillende fenomenen met Bepaalde specifieke
beschrijven elkaar vergelijken of in verband werkhypothesen gaan testen (obv
brengen eerder onderzoek)
Gebrek aan adequate Gebrek aan voldoende Bevestigen of verwerpen van
beschrijving verklaringsbasis specifieke werkhypothesen

• Kenmerken: sluiten aan bij theoretisch kader, eenduidig te begrijpen, voldoende afgebakend,
haalbaar, beperkt in aantal




2