GROEPSPROCESSEN
Inhoudsopgave
H6: SOCIALE COGNITIE
1. sociale cognitie; een inleiding (schema’s)................................................................................................... 8
1.1 de sociaal cognitieve benadering....................................................................................................................8
de actieve waarnemer.......................................................................................................................................8
cognities: tussen stimulus en respons...............................................................................................................8
1.2 de geschiedenis van de sociale cognitie..........................................................................................................9
invloed van de functieleer.................................................................................................................................9
1.3 het schemabegrip............................................................................................................................................9
kenmerken van schema’s..................................................................................................................................9
1.4 effecten van schema’s op informatieverwerking..........................................................................................10
a. richten van aandacht...................................................................................................................................10
b. encoderen...................................................................................................................................................10
c. elaboratie.....................................................................................................................................................11
D. geheugen....................................................................................................................................................11
E. beoordeling.................................................................................................................................................13
F. gedrag..........................................................................................................................................................13
epiloog.............................................................................................................................................................13
2. automatische processen........................................................................................................................... 14
2.1 geschiedenis van het onderzoek naar automatische processen...................................................................14
2.2 vier kenmerken van automaticiteit...............................................................................................................14
1. onbewust.....................................................................................................................................................15
2. efficiënt........................................................................................................................................................15
3. niet – intentioneel.......................................................................................................................................15
4. moeilijk te controleren................................................................................................................................15
controle...........................................................................................................................................................15
2.3 automaticiteit in evaluatie en affect.............................................................................................................16
2.3.1 automatische evaluatie..........................................................................................................................17
2.3.2 verschillen in verwerking van pos. en neg. informatie..........................................................................17
2.4 individuele verschillen in impliciete reacties.................................................................................................18
2.5 de feilbare en de onbewuste beslisser..........................................................................................................19
3. HOT cognition: affect, motivatie en cognitie............................................................................................. 21
3.1 affect: emoties en stemmingen.....................................................................................................................21
1
, 3.2 de invloed van cognitie op affect..................................................................................................................22
3.2.1 betekenisgeving (appraisal)...................................................................................................................22
3.2.2 contrafeitelijk denken............................................................................................................................24
3.3 invloed van affect op cognitie.......................................................................................................................24
stemmingsinductiemethoden.........................................................................................................................24
3.3.1 affect-priming.........................................................................................................................................25
3.3.2 invloed van affect op informatieverwerking..........................................................................................25
3.3.3 affect infusie...........................................................................................................................................25
3.3.4 effecten van stemming vs emotie..........................................................................................................26
3.5 het voorspellen van toekomstig affect..........................................................................................................26
3.5 effect van motivatie op cognitie...................................................................................................................27
1. atittudes: basisbevindingen...................................................................................................................... 28
1.1 de 3 componenten van attitudes..................................................................................................................28
1.2 attitudesterkte..............................................................................................................................................28
1.3 expliciete en impliciete atitudes....................................................................................................................29
1.4 het verband tussen atittudes en gedrag.......................................................................................................31
2. overreding door communicatie................................................................................................................ 31
2.1 twee wegen voor overreding........................................................................................................................31
De centrale weg...............................................................................................................................................31
de perifere weg...............................................................................................................................................32
2 routes tot overtuiging..................................................................................................................................32
Selectie van eeen weg.....................................................................................................................................32
2.2 de bron..........................................................................................................................................................33
Het slapend effect...........................................................................................................................................34
2.3 de boodschap................................................................................................................................................34
Effecten van volgorde en tijdstip....................................................................................................................35
Reacties op attitude-discrepante berichten....................................................................................................35
emotionele oproepen: afschrikkende boodschappen....................................................................................35
2.4 het publiek.....................................................................................................................................................35
Verwittigen en weerstand:..............................................................................................................................36
3. overtuigen door het eigen gedrag............................................................................................................. 36
3.1 cognitieve dissonantietheorie.......................................................................................................................36
Dissonantiereductie:.......................................................................................................................................36
Festinger & Carlsmith Experiment..................................................................................................................37
onvoldoende afschrikking...............................................................................................................................38
3.2 toepassingen van dissonantietheorie op inspanningen en keuzes...............................................................38
justificatie van inspanning...............................................................................................................................38
justificatie van moeilijke keuzes......................................................................................................................38
3.3 randcondities van dissonantietheorie...........................................................................................................39
3.4 alternatieve wegen tot zelfovertuiging.........................................................................................................39
Vergelijking alternatieven:..............................................................................................................................39
2
,4. reclame en voorlichting............................................................................................................................ 40
4.1 subliminale beïnvloeding..............................................................................................................................40
Rol van motivatie:............................................................................................................................................40
Korte vs. lange termijn....................................................................................................................................40
4.2 stereotypen...................................................................................................................................................40
face-ism...........................................................................................................................................................41
evoluties in reclame en media?......................................................................................................................41
4.3 culturele verschillen......................................................................................................................................41
1. kenmerken van groepen........................................................................................................................... 43
1.1 basisfuncties van groepen.............................................................................................................................43
1.2 de groep als veilige haven.............................................................................................................................43
1.3 groepsgrootte................................................................................................................................................44
1.4 groepsterritorium..........................................................................................................................................44
2. groepsstructuur....................................................................................................................................... 45
2.1 normen en rollen...........................................................................................................................................45
Rolverdeling.....................................................................................................................................................45
de media..........................................................................................................................................................46
2.2 de affectieve structuur van de groep............................................................................................................46
2.3 de communicatiestructuur............................................................................................................................46
2.4 groepssamenstelling en diversiteit...............................................................................................................47
3. macht en leiderschap............................................................................................................................... 48
3.1 macht............................................................................................................................................................48
Corrumpeert macht?.......................................................................................................................................48
3.2 klassieke leiderschapsbenaderingen.............................................................................................................49
3.3 dynamische modellen van leiderschap.........................................................................................................49
3.4 toxisch leiderschap........................................................................................................................................50
3.5 beslissingen van de leider.............................................................................................................................51
procedurele eerlijkheid...................................................................................................................................51
4. de aanwezigheid van andere groepen....................................................................................................... 52
4.1 impact op groepsgedrag...............................................................................................................................52
4.2 impact op leiderschap...................................................................................................................................52
4.3 conflictescalatie............................................................................................................................................52
slotwoord.................................................................................................................................................... 53
1. collectieve processen............................................................................................................................... 54
1.1 sociale facilitatie: als anderen ons opwinden...............................................................................................54
3 hypothesen:..................................................................................................................................................55
3
, 1.2 sociaal lijntrekken: als anderen ons helpen..................................................................................................55
Sociaal lijntrekken: motivatieverliezen...........................................................................................................56
Sociaal lijntrekken tegengaan.........................................................................................................................56
1.3 collectieve processen: een integratie............................................................................................................57
2. onenigheid en verschillende opties........................................................................................................... 57
2.1 opiniedevianten.............................................................................................................................................57
2.2 sociale beslissingsschema’s (sbs): naar de essentie v. groepsbeïnvloeding.................................................58
2.3 groepspolarisatie: de weg naar extreme posities.........................................................................................59
3. groepsprocessen...................................................................................................................................... 60
3.1 groepsprestatie.............................................................................................................................................60
Combinatieregels............................................................................................................................................60
3.2 brainstormen.................................................................................................................................................61
Problemen.......................................................................................................................................................61
3.3 vertekende steekproeftrekking.....................................................................................................................61
hidden profile en enkele bevindingen............................................................................................................62
3.4 groepsgeheugen: samen onthouden............................................................................................................63
3.5 heuristieken...................................................................................................................................................63
3.6 strategieën die groepsefficiëntie verhogen..................................................................................................63
4. groepsdenken: het perspectief verliezen..................................................................................................64
4.1 het groepsdenken model..............................................................................................................................64
4.2 empirische onderzoeken...............................................................................................................................64
4.3 groepsdenken voorkomen.............................................................................................................................64
epiloog........................................................................................................................................................ 65
1. de tentakels van vooroordelen................................................................................................................. 65
1.1 subtiele en grove vooroordelen....................................................................................................................66
1.2 impliciete vooroordelen................................................................................................................................67
Impliciete associatietest (IAT).........................................................................................................................68
Impliciete raciale vooroordelen......................................................................................................................68
Dubbele dissociatie.........................................................................................................................................68
1.3 wederzijdse vooroordelen.............................................................................................................................69
1.4 individuele verschillen in vooroordelen.........................................................................................................69
1.4.1 autoritarisme..........................................................................................................................................69
1.4.2 Sociale Dominantie Oriëntatie...............................................................................................................70
1.4.3 RWA en SDO...........................................................................................................................................70
1.4.5 de bevooroordeelde persoonlijkheid.....................................................................................................71
2. de wortels van vooroordelen.................................................................................................................... 72
2.1 competitie om schaarse middelen................................................................................................................72
4