Grondtrekken van het Nederlandse
strafrecht
Hoofdstuk 1 Inleiding
1.2 Plaats van het strafrecht:
Strafrecht: bestraffen van personen die een strafbaar feit hebben gepleegd.
Alleen officier van justitie kan een strafbaar feit voor de (straf)rechter brengen.
1.3 Doelen van straffen:
Straf heeft 2 doelen:
- Vergelding
- Preventie
Speciale preventie Resocialisatie van een bepaalde dader.
Preventie
Generale preventie Afschrikking, normbevestiging.
1.4 Materieel strafrecht, formeel strafrecht en sanctierecht:
Rechtsgebied strafrecht wordt onderverdeeld in 3 delen:
- Materieel strafrecht: bepaalt welk gedrag niet toegestaan is en welke personen
daarvoor kunnen worden gestraft.
- Formeel strafrecht: strafprocesrecht of de strafvordering genoemd. Bepaalt welke
regels moeten worden gevolgd wanneer een norm vh materiële strafrecht
(vermoedelijk) is overtreden.
- Sanctierecht: heeft betrekking op de voorwaarden waaronder bepaalde straffen
mogen worden opgelegd en ten uitvoer gelegd.
1.5 Commuun en bijzonder strafrecht:
Strafrecht dat in de wetboeken is opgenomen is vaak commune strafrecht. Niet alle
strafwetten zijn formele wetten, bijv. APV (algemeen plaatselijke verordening).
1.6 De opbouw van het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering:
Wetboek van Strafrecht bestaat uit 3 boeken:
1. Boek 1; regelt de algemene leerstukken van materieel strafrecht.
2. Boek 2; bevat strafbepalingen, alleen misdrijven,
3. Boek 3; bevat strafbepalingen, alleen overtredingen.
Wetboek van Strafvordering bestaat uit 6 boeken:
, 1. Boek 1; worden de belangrijkste bevoegdheden tijdens het opsporingsonderzoek
geregeld.
2. Boek 2; regelt de vervolgingsbeslissing vd OvJ en de hele procedure voor de
berechting van een verdachte door de rechtbank.
3. Boek 3; gewijd aan rechtsmiddelen.
4. Boek 6; tenuitvoerlegging.
1.7 De invloed van internationaal en supranationaal recht:
Internationaal recht = recht dat tussen staten geldt.
Supranationaal recht = regels die een internationale organisatie oplegt waar de lidstaten bij
die organisatie zich aan moeten houden.
Hoofdstuk 2 Inleiding materieel strafrecht
2.1 Plaats en structuur van strafbepalingen:
Materiële strafrecht bepaalt welk gedrag strafbaar is.
Strafbepaling bestaat uit:
- Delictsomschrijving:
o Welk ongewenste gedraging de wetgever strafbaar wil stellen.
- Kwalificatie-aanduiding:
o Hoe het gedrag in juridisch opzicht moet worden genoemd.
- Strafbedreiging:
o Bepaalt welke soort straf mag worden opgelegd en wat het maximum is.
2.2 De opbouw van het strafbare feit in 4 componenten
2.2.1 Het vierlagenmodel:
4 Lagenmodel waaraan moet worden voldaan voordat iemand gestraft kan worden:
1. Menselijke gedraging (MG);
2. Wettelijke delictsomschrijving (DO);
3. Wederrechtelijkheid (W);
4. Schuld (als verwijsbaarheid, daarom afgekort als V).
2.2.2 De menselijke gedraging:
Ten eerste moet de gedraging menselijk zijn. De menselijke gedraging zal uiteindelijk tot
uitdrukking moeten komen in de tenlastelegging. De tenlastelegging is een processtuk
waarin staat beschreven welke gedraging de verdachte, volgens de OvJ, zou hebben verricht.
2.2.3 De wettelijke delictsomschrijving:
Ten tweede geldt: de menselijke gedraging moet binnen de grenzen van een wettelijke
delictsomschrijving gelden. In iedere individuele strafzaak zal de rechter de
bewezenverklaarde feitelijke gedragingen uit de tenlastelegging juridisch moeten benoemen
= kwalificatie.
,2.2.4 De wederrechtelijkheid:
Wederrechtelijkheid = in strijd met het recht. Je kijkt naar het gerechtvaardigd zijn van de
daad. Je kijkt hier niet naar de mate waarin deze gedraging aan de dader verweten kan
worden.
Als een gedraging niet wederrechtelijk is dan spreek je van een rechtvaardigingsgrond.
2.2.5 De schuld:
Niemand mag gestraft worden zonder dat hij schuld heeft. Schuld moet worden opgevat als
verwijtbaarheid.
De redenen om aan te nemen dat het vervullen vd delictsomschrijving niet verwijtbaar is,
worden schulduitsluitingsgronden genoemd. Schulduitsluitingsgronden nemen de
verwijtbaarheid weg.
2.3 Legaliteit en interpretatie:
Strafbepalingen moeten altijd in het geschreven recht terug te vinden zijn;
legaliteitsbeginsel.
Voor interpreteren van wetstermen bestaat een aantal methoden:
- Wetshistorische interpretatie
o Er wordt gekeken naar de totstandkomingsgeschiedenis van de bepaling in
kwestie.
- Grammaticale interpretatie
o Inhoud vd wet wordt bepaald aan de hand vd taalkundige betekenis vd
woorden in de desbetreffende bepaling.
- Systematische interpretatie
o De wet wordt uitgelegd aan de hand vd systematiek vd wet.
- Teleologische interpretatie
o Wordt gekeken naar het doel vd wet.
Samengevat: in individuele zaken zal een rechter moeten uitmaken of het concrete gedrag
van een verdachte onder een delictsomschrijving te brengen valt. In moeilijke gevallen.
Gebruik van interpretatiemethoden.
2.4 Bestanddelen en elementen:
Strafbaar feit is een menselijke gedraging, die valt binnen de grenzen van een wettelijke
delictsomschrijving, die wederrechtelijk is en die verwijtbaar is.
Wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid worden elementen genoemd.
De onderdelen vd delictsomschrijving worden bestanddelen genoemd.
2.5 Wederrechtelijkheid als bestanddeel: een moeilijk geval:
Bij alle delicten waarbij wederrechtelijkheid in de delictsomschrijving voorkomt, is de
wederrechtelijkheid geen element maar een bestanddeel. Voor ‘vierlagenmodel’.
Wederrechtelijkheid hoort nu bij de delictsomschrijving.
, 2.6 Soorten delicten
2.6.1 Misdrijven en overtredingen:
Misdrijven zijn over het algemeen ernstigere feiten dan overtredingen.
Onderscheid is van belang voor:
- Het onderscheid is nodig voor het soort rechter;
- Overtreding is niet strafbaar.
- Door toepassing van dwangmiddelen; mogen alleen gebruikt worden bij misdrijven.
2.6.2 Formele en materiële delicten:
Het onderscheid tussen formele en materiële delicten heeft betrekking op de manier
waarop een delict in de wet is omschreven.
Formele delicten: handeling, specifiek omschreven feit. Het verrichten van deze handeling is
strafbaar gesteld.
Materiële delicten: het veroorzaken van een gevolg strafbaar gesteld. = Gevolgsdelicten.
2.6.3 Commissie- en omissiedelicten:
Commissiedelicten = Stelen, vermoorden, vervalsen, het zijn allemaal feiten die een actief
handelen veronderstellen. Omissiedelict = Als een feit niet wordt gepleegd door een
handelen, maar door een nalaten. Ongelijke omissiedelict = delicten die niet als
omissiedelict in de wet staan geformuleerd, maar waarvan het goed denkbaar is dat zij door
een nalaten worden begaan. Er is dan sprake als het delict in de wet staat geformuleerd als
commissiedelict, terwijl het wordt gepleegd door nalaten.
2.6.4 Gekwalificeerde en geprivilegieerde delicten:
Bijzondere strafbepaling = delictsomschrijvingen die voorbouwen op andere
delictsomschrijvingen.
2.7 Causaliteit:
Causaliteit = leer van oorzaak en gevolg. Als de relatie tussen 2 gebeurtenissen te
beschrijven is als oorzaak en gevolg, dan sprake van een causaal of oorzakelijk verband.
Oorzakelijkheidsleren:
- Theorie Conditio sine qua non heeft als uitganspunt dat, indien bij het ontbreken van
een schakel in de reeks der gebeurtenissen het gevolg zou zijn uitgebleven, deze
schakel kennelijk onmisbaar is en derhalve als oorzaak aan te wijze is.
- Theorie causa-proximaleer gaat ervan uit dat de veroorzakende factor die het dichtst
bij het gevolg ligt, in juridisch opzicht als oorzaak moet gelden.
- Theorie voorzienbaarheidsleer de nadruk ligt hierbij op de handeling waarvan kan
worden gezegd dat deze een gevolg heeft dat naar algemene ervaringsregels
redelijkerwijs voorzienbaar was.
strafrecht
Hoofdstuk 1 Inleiding
1.2 Plaats van het strafrecht:
Strafrecht: bestraffen van personen die een strafbaar feit hebben gepleegd.
Alleen officier van justitie kan een strafbaar feit voor de (straf)rechter brengen.
1.3 Doelen van straffen:
Straf heeft 2 doelen:
- Vergelding
- Preventie
Speciale preventie Resocialisatie van een bepaalde dader.
Preventie
Generale preventie Afschrikking, normbevestiging.
1.4 Materieel strafrecht, formeel strafrecht en sanctierecht:
Rechtsgebied strafrecht wordt onderverdeeld in 3 delen:
- Materieel strafrecht: bepaalt welk gedrag niet toegestaan is en welke personen
daarvoor kunnen worden gestraft.
- Formeel strafrecht: strafprocesrecht of de strafvordering genoemd. Bepaalt welke
regels moeten worden gevolgd wanneer een norm vh materiële strafrecht
(vermoedelijk) is overtreden.
- Sanctierecht: heeft betrekking op de voorwaarden waaronder bepaalde straffen
mogen worden opgelegd en ten uitvoer gelegd.
1.5 Commuun en bijzonder strafrecht:
Strafrecht dat in de wetboeken is opgenomen is vaak commune strafrecht. Niet alle
strafwetten zijn formele wetten, bijv. APV (algemeen plaatselijke verordening).
1.6 De opbouw van het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering:
Wetboek van Strafrecht bestaat uit 3 boeken:
1. Boek 1; regelt de algemene leerstukken van materieel strafrecht.
2. Boek 2; bevat strafbepalingen, alleen misdrijven,
3. Boek 3; bevat strafbepalingen, alleen overtredingen.
Wetboek van Strafvordering bestaat uit 6 boeken:
, 1. Boek 1; worden de belangrijkste bevoegdheden tijdens het opsporingsonderzoek
geregeld.
2. Boek 2; regelt de vervolgingsbeslissing vd OvJ en de hele procedure voor de
berechting van een verdachte door de rechtbank.
3. Boek 3; gewijd aan rechtsmiddelen.
4. Boek 6; tenuitvoerlegging.
1.7 De invloed van internationaal en supranationaal recht:
Internationaal recht = recht dat tussen staten geldt.
Supranationaal recht = regels die een internationale organisatie oplegt waar de lidstaten bij
die organisatie zich aan moeten houden.
Hoofdstuk 2 Inleiding materieel strafrecht
2.1 Plaats en structuur van strafbepalingen:
Materiële strafrecht bepaalt welk gedrag strafbaar is.
Strafbepaling bestaat uit:
- Delictsomschrijving:
o Welk ongewenste gedraging de wetgever strafbaar wil stellen.
- Kwalificatie-aanduiding:
o Hoe het gedrag in juridisch opzicht moet worden genoemd.
- Strafbedreiging:
o Bepaalt welke soort straf mag worden opgelegd en wat het maximum is.
2.2 De opbouw van het strafbare feit in 4 componenten
2.2.1 Het vierlagenmodel:
4 Lagenmodel waaraan moet worden voldaan voordat iemand gestraft kan worden:
1. Menselijke gedraging (MG);
2. Wettelijke delictsomschrijving (DO);
3. Wederrechtelijkheid (W);
4. Schuld (als verwijsbaarheid, daarom afgekort als V).
2.2.2 De menselijke gedraging:
Ten eerste moet de gedraging menselijk zijn. De menselijke gedraging zal uiteindelijk tot
uitdrukking moeten komen in de tenlastelegging. De tenlastelegging is een processtuk
waarin staat beschreven welke gedraging de verdachte, volgens de OvJ, zou hebben verricht.
2.2.3 De wettelijke delictsomschrijving:
Ten tweede geldt: de menselijke gedraging moet binnen de grenzen van een wettelijke
delictsomschrijving gelden. In iedere individuele strafzaak zal de rechter de
bewezenverklaarde feitelijke gedragingen uit de tenlastelegging juridisch moeten benoemen
= kwalificatie.
,2.2.4 De wederrechtelijkheid:
Wederrechtelijkheid = in strijd met het recht. Je kijkt naar het gerechtvaardigd zijn van de
daad. Je kijkt hier niet naar de mate waarin deze gedraging aan de dader verweten kan
worden.
Als een gedraging niet wederrechtelijk is dan spreek je van een rechtvaardigingsgrond.
2.2.5 De schuld:
Niemand mag gestraft worden zonder dat hij schuld heeft. Schuld moet worden opgevat als
verwijtbaarheid.
De redenen om aan te nemen dat het vervullen vd delictsomschrijving niet verwijtbaar is,
worden schulduitsluitingsgronden genoemd. Schulduitsluitingsgronden nemen de
verwijtbaarheid weg.
2.3 Legaliteit en interpretatie:
Strafbepalingen moeten altijd in het geschreven recht terug te vinden zijn;
legaliteitsbeginsel.
Voor interpreteren van wetstermen bestaat een aantal methoden:
- Wetshistorische interpretatie
o Er wordt gekeken naar de totstandkomingsgeschiedenis van de bepaling in
kwestie.
- Grammaticale interpretatie
o Inhoud vd wet wordt bepaald aan de hand vd taalkundige betekenis vd
woorden in de desbetreffende bepaling.
- Systematische interpretatie
o De wet wordt uitgelegd aan de hand vd systematiek vd wet.
- Teleologische interpretatie
o Wordt gekeken naar het doel vd wet.
Samengevat: in individuele zaken zal een rechter moeten uitmaken of het concrete gedrag
van een verdachte onder een delictsomschrijving te brengen valt. In moeilijke gevallen.
Gebruik van interpretatiemethoden.
2.4 Bestanddelen en elementen:
Strafbaar feit is een menselijke gedraging, die valt binnen de grenzen van een wettelijke
delictsomschrijving, die wederrechtelijk is en die verwijtbaar is.
Wederrechtelijkheid en verwijtbaarheid worden elementen genoemd.
De onderdelen vd delictsomschrijving worden bestanddelen genoemd.
2.5 Wederrechtelijkheid als bestanddeel: een moeilijk geval:
Bij alle delicten waarbij wederrechtelijkheid in de delictsomschrijving voorkomt, is de
wederrechtelijkheid geen element maar een bestanddeel. Voor ‘vierlagenmodel’.
Wederrechtelijkheid hoort nu bij de delictsomschrijving.
, 2.6 Soorten delicten
2.6.1 Misdrijven en overtredingen:
Misdrijven zijn over het algemeen ernstigere feiten dan overtredingen.
Onderscheid is van belang voor:
- Het onderscheid is nodig voor het soort rechter;
- Overtreding is niet strafbaar.
- Door toepassing van dwangmiddelen; mogen alleen gebruikt worden bij misdrijven.
2.6.2 Formele en materiële delicten:
Het onderscheid tussen formele en materiële delicten heeft betrekking op de manier
waarop een delict in de wet is omschreven.
Formele delicten: handeling, specifiek omschreven feit. Het verrichten van deze handeling is
strafbaar gesteld.
Materiële delicten: het veroorzaken van een gevolg strafbaar gesteld. = Gevolgsdelicten.
2.6.3 Commissie- en omissiedelicten:
Commissiedelicten = Stelen, vermoorden, vervalsen, het zijn allemaal feiten die een actief
handelen veronderstellen. Omissiedelict = Als een feit niet wordt gepleegd door een
handelen, maar door een nalaten. Ongelijke omissiedelict = delicten die niet als
omissiedelict in de wet staan geformuleerd, maar waarvan het goed denkbaar is dat zij door
een nalaten worden begaan. Er is dan sprake als het delict in de wet staat geformuleerd als
commissiedelict, terwijl het wordt gepleegd door nalaten.
2.6.4 Gekwalificeerde en geprivilegieerde delicten:
Bijzondere strafbepaling = delictsomschrijvingen die voorbouwen op andere
delictsomschrijvingen.
2.7 Causaliteit:
Causaliteit = leer van oorzaak en gevolg. Als de relatie tussen 2 gebeurtenissen te
beschrijven is als oorzaak en gevolg, dan sprake van een causaal of oorzakelijk verband.
Oorzakelijkheidsleren:
- Theorie Conditio sine qua non heeft als uitganspunt dat, indien bij het ontbreken van
een schakel in de reeks der gebeurtenissen het gevolg zou zijn uitgebleven, deze
schakel kennelijk onmisbaar is en derhalve als oorzaak aan te wijze is.
- Theorie causa-proximaleer gaat ervan uit dat de veroorzakende factor die het dichtst
bij het gevolg ligt, in juridisch opzicht als oorzaak moet gelden.
- Theorie voorzienbaarheidsleer de nadruk ligt hierbij op de handeling waarvan kan
worden gezegd dat deze een gevolg heeft dat naar algemene ervaringsregels
redelijkerwijs voorzienbaar was.
