Samenvatting bestuurskundig onderzoek Van Thiel

HS 1 Bestuurskundig onderzoek

Bestuurskunde is de wetenschap die de inrichting, werking en het functioneren
van het openbaar bestuur onderzoekt.

Tweevoudige karakter van de bestuurskunde:
- Interdisciplinair: combineert kennis uit meerdere disciplines.
- Multidisciplinair: wisselt kennis uit verschillende disciplines af.

Vier steundisciplines:
- Recht
- Economie
- Politicologie
- Sociologie

§1.1: Unieke kenmerken van bestuurskundig onderzoek
 Interdisciplinair karakter
 Kenobject is het openbaar bestuur
1. Veel onderwerpen zijn uniek of gering. Hierdoor is onderzoek makkelijk,
maar dit feit bemoeilijkt ook het beoordelen van de geldigheid van
conclusies.
 Toepassingsgerichte karakter
1. Empirisch: onderzoek van de dagelijkse praktijk
2. Normatief: oplossingen en voorschriften
 Beperkt eigen body of knowledge
1. Bestuurskunde heeft weinig eigen theorieën voortgebracht, omdat:
- Jonge discipline
- Onderzoek is volgend van aard
- Meer gericht op actuele problemen
- Unieke onderwerpen bemoeilijken het opstellen van een theorie

§1.2: Bestuurskundig onderzoek en beleid
 Beleid als object van bestuurskundig onderzoek
- Beleid wordt gezien als een instrument/methode om bepaalde
doelen te bereiken.
- Verbeteren van techniek van beleidsvoering.
- Vb. garbage can model, rondenmodel, reconstructie van
beleidstheorieën (beleidstheorie: het geheel van veronderstellingen
die aan beleid ten grondslag liggen).
 Beleid gevoed door bestuurskundig onderzoek
- Inhoud van beleid is belangrijk
- Onderzoek draagt bij aan de inhoud van het nieuwe beleid
(aanbevelingen)
- Vb. trendonderzoek, kosten-batenanalyse, evaluatieonderzoek
- Evaluatieonderzoek
 Formatief (verloop) of summatief (bereiken van einddoelen)
 Ex ante (vooraf) of ex post (achteraf)
 Normatief (kwaliteit beleid) of empirisch (feitelijke weergave
van verloop en uitkomsten van beleid)
 Beleid als uitkomst van bestuurskundig onderzoek
- Ontwerpen van nieuwe instrumenten, technieken of arrangementen
als oplossing voor problemen.


1

,HS 2 Probleemstelling

Een probleemstelling omschrijft wat het onderwerp of de vraag is die wordt
onderzocht en naar wat voor soort antwoord of uitspraak de onderzoeker op zoek
is  vraagstelling + doelstelling = probleemstelling. Op welke wijze het
onderzoek zal verlopen, wordt vastgelegd in de onderzoeksopzet.

§2.1: Keuze van probleemstelling
De probleemstelling bepaalt wat wordt onderzocht en waartoe  beïnvloedt
vervolg onderzoek.

Problematiseren: het komen tot een goede probleemstelling.
Kennisprobleem: onderwerp van een onderzoek zonder tot een oplossing te
komen.
Praktisch knelpunt: een onderwerp van een onderzoek met als uitkomst een
oplossing.

Problematiseren vereist vooronderzoek. In het vooronderzoek wordt nagegaan
wat het probleem is (kennistekort/praktisch knelpunt), uit welke deelonderwerpen
het bestaat, wat er al bekend is of juist niet, en welke bijdrage het onderzoek zou
kunnen of moeten leveren.

Welke vraag en welk doel gekozen worden hangt af van:
- Interesse en voorkennis van de onderzoeker  bias
- Stand van de wetenschap  wetenschappelijke relevantie
- Wensen van de opdrachtgever
- Praktische omstandigheden

In bestuurskundig onderzoek is het van belang niet alleen de wetenschappelijke
maar ook de maatschappelijke relevantie aan te duiden.

Fouten bij keuze probleemstelling:
- Onvoldoende relatie tussen doel- en vraagstelling
- Onvoldoende afbakenen van het te onderzoeken probleem
- Probleemstelling past niet bij de vraag van de opdrachtgever
(toegepast onderzoek)

§2.2: Doelstelling
Onderzoek kan verschillende doelen dienen:
 Toegepast onderzoek: oplossen van een praktisch probleem van een
opdrachtgever
 Fundamenteel onderzoek: gericht op kennisvergaring

Er is sprake van hiërarchie van doelstellingen:
 Exploratief en beschrijvend onderzoek zullen minder relevante
doelstellingen zijn als er al veel kennis over het onderzoek beschikbaar is.
 Doelstellingen als diagnose, ontwerp en evaluatie kunnen alleen worden
vervuld als het onderzochte knelpunt eerst wordt beschreven en verklaard.

Doel Vraagstelling
Exploratie Verkennende vragen zijn zeer open en
veronderstellen dat er nog geen kennis
is over het onderzoeksonderwerp, vb.

2

, Op welke wijze maken gemeentelijke
sociale diensten in Zuid-Holland
gebruik van indicatoren om de
prestaties van hun personeel te
meten?
Descriptie Beschrijvende vragen gaan vaak over
kenmerken van het onderzoeksobject,
vb. Welke indicatoren gebruiken
gemeentelijke sociale diensten in Zuid-
Holland om de prestaties van hun
personeel te meten?
Verklaring De onderzoeker wil achterhalen welke
oorzaken of omstandigheden tot
bepaald gedrag of beleid hebben
geleid, vb. Onder welke voorwaarden
leidt het gebruik van prestatie-
indicatoren bij gemeentelijke sociale
diensten tot effectievere prestaties van
het personeel?
Toetsing Toetsende vragen zijn meestal met ja
of nee te beantwoorden, vb. Leidt het
gebruik van prestatie-indicatoren bij
gemeentelijke sociale diensten in Zuid-
Holland tot effectievere prestaties
naarmate het personeel meer
betrokken is geweest bij het
formuleren van de indicatoren?
Diagnose Een diagnostische vraag is op zoek
naar knelpunten, vb. Met welke
problemen hebben gemeentelijke
sociale diensten in Zuid-Holland te
kampen wanneer zij prestatie-
indicatoren willen gaan gebruiken om
de prestaties van hun personeel te
meten?
Ontwerp Deze vragen bevatten meestal een
verwijzing naar verbetermaatregelen of
maatstaven, vb. Op welke wijze kunnen
gemeentelijke sociale diensten in Zuid-
Holland prestatie-indicatoren invoeren
zonder weerstand bij het personeel op
te roepen?
Evaluatie Deze vragen gaan over het
procesverloop en/of de uitkomsten van
een bepaalde interventie, vb. Heeft de
invoering van prestatie-indicatoren bij
gemeentelijke sociale diensten in Zuid-
Holland geleid tot effectievere
prestaties van het personeel?


Vergelijken is geen doelstelling van onderzoek, maar een techniek om te komen
tot bijvoorbeeld een beschrijving, verklaring of diagnose.


3