2020-2021 Chemie Eben Robijns
CHEMIE – SAMENVATTING
Deze samenvatting is alle slides samengebracht, en dan bewerkt met wat Wim De Borggraeve in de les erbij zegt
INHOUD
HF0: Wiskundige begrippen ................................................................................................................................................................ 2
HF1: Materie en Meten ...................................................................................................................................................................... 3
HF2: Atomen en de periodieke Systeem............................................................................................................................................. 6
HF3+4: Ionische & Moleculaire verbindingen ................................................................................................................................... 13
HF5: Chemische Reacties – Reactievergelijkingen schrijven............................................................................................................. 21
HF6: Chemische Reacties - Mol en massaverbanden ....................................................................................................................... 25
HF7: Chemische Reacties (3 delen) ................................................................................................................................................... 26
HF8: Vloeistoffen, Gassen en Vaste stoffen ...................................................................................................................................... 37
HF9: Oplossingen .............................................................................................................................................................................. 41
HF10: Zuren en Basen ....................................................................................................................................................................... 45
HF11: De Chemie van het Leven – Organische en Biologische Chemie ............................................................................................ 50
INFO
- Geel Gemarkeerd: belangrijk (voor mijzelf)
- Blauw Gemarkeerd: Formules (ik vermeld of deze op formularium staan of niet)
- Groen Gemarkeerd: begrip
- Paars Gemarkeerd: mogelijke examenvraag
- Oranje/cursief: extra achtergrond-uitleg OF voorbeeld
- #: aantal
- BC: Beduidende Cijfers
- M: Metaal
- nM: niet-Metaal
- Er zijn 2 verschillende notaties: de Europese en de Amerikaanse. In de lessen gebruiken we Europese en online
gebruiken we de Amerikaanse. Ik gebruik in deze samenvatting de Europese (cuz fuck america)
o
- Tips voor examen:
o Leer zeker wat ik paars heb gemarkeerd, (maar leer de rest ook)
o Enthalpieverandering zeer goed kunnen! Wordt altijd volledige oefening van gevraagd
o Drink 5 pinten per dag
o Oxidatietrap, hybridisatie gaan er ook altijd tussenkomen, die moet je ook helemaal kunnen
o Maak van deze samenvatting nog u eigen kleinere samenvatting, dit is gewoon alles van de slides samengezet
o Stuur dat meisje/jongen waarmee je in je hoofd zit, en spreek er mee af (hint: ik ben ook nog altijd vrij)
o Maak veel oefeningen (vooral proefexamen, examens van vorige jaren, groepszittingen), die vragen lijken altijd
heel hard op elkaar en zijn soms zelfs helemaal dezelfde (dit geldt voor alle vakken trouwens)
o Wout Ruyters kan niet zuipen
1
,2020-2021 Chemie Eben Robijns
HF0: WISKUNDIGE BEGRIPPEN
PYTHAGORASFUNCTIE:
- a² + b² = c² in een rechthoekige driehoek
EXPONENTIËLE FUNCTIE
LOGARTIME
Toepassing Logaritmes: pH = − log[𝐻3 𝑂+ ] (komt in HF10 aan bod)
2
,2020-2021 Chemie Eben Robijns
HF1: MATERIE EN METEN
BEGRIPPEN EN DEFINITIES
- Chemie: De studie van de natuur, eigenschappen en transformaties van materie
o Chemie bestudeert materie en veranderingen van materie
- De Wetenschappelijke methode:
o Verzamel informatie door observatie van natuurlijke fenomenen, experimenten
▪ Bij verwarmen begint water te koken
o Zoek patronen in de informatie
▪ Water kookt rond de 100 graden, fluctueert met druk
o Stel een hypothese op die de patronen verklaart
▪ Het kookpunt van water stijgt (daalt) met stijgende (dalende) omgevingsdruk
o Toets de hypothese met nieuwe experimenten en verwerp of verfijn de hypothese
▪ Varieer de druk in een opstelling op een gecontroleerde manier en meet het kookpunt van water
- Chemische eigenschappen: samenstelling, brandbaar, oxideert aan lucht
- Fysische eigenschappen: smeltpunt, kookpunt, kleur, hardheid, dichtheid, massa, volume, geleidbaarheid
In een vergelijking (zie afbeelding):
- Reagentia: beginstoffen (voor de pijl)
- Producten: eindstoffen (na de pijl)
VERANDERINGEN
- Chemische reactie (chemische verandering): een verandering in de chemische samenstelling (= verandering van aantal
atomen en hun connectiviteit)
o Het verbranden van hout, het rijpen van fruit
- Fysisch proces (fysische verandering): de elementaire samenstelling van de verbindingen verandert NIET, wel hun
fysische verschijningsvorm (= de moleculen blijven hetzelfde)
o Smelten van ijs, verdampen van water, suiker oplossen in water
CLASSIFICATIE VAN STOFFEN
GROOTHEDEN & OMZETTEN
3
, 2020-2021 Chemie Eben Robijns
ELEMENTEN & SYMBOLEN
- Chemische formule: 3CO2
o 3 → coëfficiënt: geeft aan hoeveel moleculen er aanwezig zijn
▪ Verandering in coëfficiënt zorgt voor verandering aantal moleculen
o 2 → index (subscript in engels): geeft aan hoeveel atomen er van voorgaande element in het molecule zitten
▪ Verandering in index zorgt voor verandering in identiteit en eigenschappen
Voorbeeld van verandering van 𝐻2 𝑂:
KWIK EN KWIKVERGIFTIGING
- Eigenschappen van een element als zuivere stof kunnen fel afwijken van de eigenschappen van een element in zijn
verbindingen.
- Kwik is het enige metaalelement dat vloeibaar is bij kamertemperatuur.
- In verschillende verbindingen is kwik niet toxisch: Vb. tandvulling op basis van Hg-amalgaam (bevat ook zilver en nog
enkele andere metalen).
- Blootstelling aan kwikdampen is nadelig voor de gezondheid.
- Toxiciteit van kwik is gelinkt aan de oplosbaarheid. Kwik damp accumuleert in de longen waar het traag omzet in
oplosbare verbindingen die door de bloedstroom getransporteerd worden.
- Opgelost kwik kan in de bloedbaan terechtkomen en interfereren met biologische processen.
ELEMENTEN ESSENTIEEL VOOR HET LEVEN
- C (koolstof), H (Waterstof), O (Zuurstof), N (Stikstof)
o Zijn aanwezig in elk levend organisme
4
CHEMIE – SAMENVATTING
Deze samenvatting is alle slides samengebracht, en dan bewerkt met wat Wim De Borggraeve in de les erbij zegt
INHOUD
HF0: Wiskundige begrippen ................................................................................................................................................................ 2
HF1: Materie en Meten ...................................................................................................................................................................... 3
HF2: Atomen en de periodieke Systeem............................................................................................................................................. 6
HF3+4: Ionische & Moleculaire verbindingen ................................................................................................................................... 13
HF5: Chemische Reacties – Reactievergelijkingen schrijven............................................................................................................. 21
HF6: Chemische Reacties - Mol en massaverbanden ....................................................................................................................... 25
HF7: Chemische Reacties (3 delen) ................................................................................................................................................... 26
HF8: Vloeistoffen, Gassen en Vaste stoffen ...................................................................................................................................... 37
HF9: Oplossingen .............................................................................................................................................................................. 41
HF10: Zuren en Basen ....................................................................................................................................................................... 45
HF11: De Chemie van het Leven – Organische en Biologische Chemie ............................................................................................ 50
INFO
- Geel Gemarkeerd: belangrijk (voor mijzelf)
- Blauw Gemarkeerd: Formules (ik vermeld of deze op formularium staan of niet)
- Groen Gemarkeerd: begrip
- Paars Gemarkeerd: mogelijke examenvraag
- Oranje/cursief: extra achtergrond-uitleg OF voorbeeld
- #: aantal
- BC: Beduidende Cijfers
- M: Metaal
- nM: niet-Metaal
- Er zijn 2 verschillende notaties: de Europese en de Amerikaanse. In de lessen gebruiken we Europese en online
gebruiken we de Amerikaanse. Ik gebruik in deze samenvatting de Europese (cuz fuck america)
o
- Tips voor examen:
o Leer zeker wat ik paars heb gemarkeerd, (maar leer de rest ook)
o Enthalpieverandering zeer goed kunnen! Wordt altijd volledige oefening van gevraagd
o Drink 5 pinten per dag
o Oxidatietrap, hybridisatie gaan er ook altijd tussenkomen, die moet je ook helemaal kunnen
o Maak van deze samenvatting nog u eigen kleinere samenvatting, dit is gewoon alles van de slides samengezet
o Stuur dat meisje/jongen waarmee je in je hoofd zit, en spreek er mee af (hint: ik ben ook nog altijd vrij)
o Maak veel oefeningen (vooral proefexamen, examens van vorige jaren, groepszittingen), die vragen lijken altijd
heel hard op elkaar en zijn soms zelfs helemaal dezelfde (dit geldt voor alle vakken trouwens)
o Wout Ruyters kan niet zuipen
1
,2020-2021 Chemie Eben Robijns
HF0: WISKUNDIGE BEGRIPPEN
PYTHAGORASFUNCTIE:
- a² + b² = c² in een rechthoekige driehoek
EXPONENTIËLE FUNCTIE
LOGARTIME
Toepassing Logaritmes: pH = − log[𝐻3 𝑂+ ] (komt in HF10 aan bod)
2
,2020-2021 Chemie Eben Robijns
HF1: MATERIE EN METEN
BEGRIPPEN EN DEFINITIES
- Chemie: De studie van de natuur, eigenschappen en transformaties van materie
o Chemie bestudeert materie en veranderingen van materie
- De Wetenschappelijke methode:
o Verzamel informatie door observatie van natuurlijke fenomenen, experimenten
▪ Bij verwarmen begint water te koken
o Zoek patronen in de informatie
▪ Water kookt rond de 100 graden, fluctueert met druk
o Stel een hypothese op die de patronen verklaart
▪ Het kookpunt van water stijgt (daalt) met stijgende (dalende) omgevingsdruk
o Toets de hypothese met nieuwe experimenten en verwerp of verfijn de hypothese
▪ Varieer de druk in een opstelling op een gecontroleerde manier en meet het kookpunt van water
- Chemische eigenschappen: samenstelling, brandbaar, oxideert aan lucht
- Fysische eigenschappen: smeltpunt, kookpunt, kleur, hardheid, dichtheid, massa, volume, geleidbaarheid
In een vergelijking (zie afbeelding):
- Reagentia: beginstoffen (voor de pijl)
- Producten: eindstoffen (na de pijl)
VERANDERINGEN
- Chemische reactie (chemische verandering): een verandering in de chemische samenstelling (= verandering van aantal
atomen en hun connectiviteit)
o Het verbranden van hout, het rijpen van fruit
- Fysisch proces (fysische verandering): de elementaire samenstelling van de verbindingen verandert NIET, wel hun
fysische verschijningsvorm (= de moleculen blijven hetzelfde)
o Smelten van ijs, verdampen van water, suiker oplossen in water
CLASSIFICATIE VAN STOFFEN
GROOTHEDEN & OMZETTEN
3
, 2020-2021 Chemie Eben Robijns
ELEMENTEN & SYMBOLEN
- Chemische formule: 3CO2
o 3 → coëfficiënt: geeft aan hoeveel moleculen er aanwezig zijn
▪ Verandering in coëfficiënt zorgt voor verandering aantal moleculen
o 2 → index (subscript in engels): geeft aan hoeveel atomen er van voorgaande element in het molecule zitten
▪ Verandering in index zorgt voor verandering in identiteit en eigenschappen
Voorbeeld van verandering van 𝐻2 𝑂:
KWIK EN KWIKVERGIFTIGING
- Eigenschappen van een element als zuivere stof kunnen fel afwijken van de eigenschappen van een element in zijn
verbindingen.
- Kwik is het enige metaalelement dat vloeibaar is bij kamertemperatuur.
- In verschillende verbindingen is kwik niet toxisch: Vb. tandvulling op basis van Hg-amalgaam (bevat ook zilver en nog
enkele andere metalen).
- Blootstelling aan kwikdampen is nadelig voor de gezondheid.
- Toxiciteit van kwik is gelinkt aan de oplosbaarheid. Kwik damp accumuleert in de longen waar het traag omzet in
oplosbare verbindingen die door de bloedstroom getransporteerd worden.
- Opgelost kwik kan in de bloedbaan terechtkomen en interfereren met biologische processen.
ELEMENTEN ESSENTIEEL VOOR HET LEVEN
- C (koolstof), H (Waterstof), O (Zuurstof), N (Stikstof)
o Zijn aanwezig in elk levend organisme
4
