Samenvatting integraal sociaal werk 1

HOOFDSTUK 1: DE TOEGANKELIJKHEID VAN HULP- EN DIENSTVERLENING

1. Inleiding

 Toegankelijkheid van hulp- en dienstverlening  belangrijke uitdaging voor welvaartsstaat
 Realiteit  drempels (belemmeringen)
o Organisatorische drempels (bv. Wachtlijsten)
o Relationele drempels (bv. Moeilijke relatie tussen cliënt en hulpverlener)
o Individuele drempels (bv. Schaamte bij cliënt)
 Welvaartstaat zorgt dat iedereen hulp krijgt maar sommige mensen vinden gezondheidszorg niet
door drempels  contradictie
 Drempels op niveau van vraagzijde en aanbodzijde
o Vraagzijde = cliënt en hulpverleningsrelatie
o Aanbodzijde = organisatie

2. Vraagzijde

 Drempels op niveau van cliënt(e) en zijn/haar (probleem)situatie
 Opvattingen/houdingen  die mensen weerhouden om hulp te zoeken  eerste stap moeilijk
o Taboes (bv. Psychische aandoening) en vooroordelen
o Ik los het zelf op
o Gevoelens van schaamte
o Beperkte kennis en foute informatie
o Zich moeilijk kunnen verplaatsen
 Drempels wijzen niet op schuld van cliënt
 Hulpverleningsrelatie (= relatie die hulpverleners aangaan met hun cliënt)  belangrijk
 Effectieve (=doeltreffend) hulpverleningsrelatie wordt gekenmerkt door
o Toewijding
o Vertrouwen (beroepsgeheim)
o Empathie (kunnen inleven)
o Aanvaarding
o Oprechtheid
 behandel mensen (cliënten) zoals je zelf behandelt wilt worden
 Geven hier ook kernwaarden weer van onze opleiding
o Reflectief: denkt kritisch na over zichzelf en zijn omgeving
o Open: heeft respect voor anderen en is ruimdenkend
o Integer: is echt, oprecht en handelt transparant
o Mensgericht: ziet mensen als gelijkwaardig en stopt ze niet in ‘hokje’
o Zelfsturen: wil zelf leren, wil initiatief nemen, wil flexibel zijn
 Sociaal werk = mensenwerk = kernwaarden = persoonsgebonden competenties
 basishouding MA
 Impact van gebruikte methodieken  beperkter dan common factors (= generieke factoren)
o Kwaliteit van hulpverleningsrelatie
o Motivatie
o Opleiding
o Draaglijke caseload (= aantal dossier/werklast)




1
ISW

, Samenwerking tussen hulpvrager en hulpgever kan onderdruk staan  verschil in sociale positie
+ verschillende achtergrond  kan leiden tot:
o Gebrek aan inlevingsvermogen (bv. Kwetsbare jongeren in steden tijdens corona)
o Te hoge verwachtingen (bv. Toeleiding naar arbeidsmarkt)
o Misverstanden en vooroordelen
 Hierdoor  gevoelens van schaamte, onmacht, stigmatisering (labeling) en wantrouwen
versterkt worden

3. Aanbodszijde

 Hulp- en dienstverlening (organisatorisch niveau vaak niet toegankelijk)  voldoet niet aan
zeven B’s (door drempels)
 7 B’s
o Bekendheid
o bereikbaarheid
o Beschikbaarheid
o Begrijpbaarheid
o Betrouwbaarheid
o Betaalbaarheid
o Bruikbaarheid
 drempels
3.1 Bekendheid
 Weten burgers met welke hulpvraag  bij welke organisatie ze terecht kunnen
(onderzoek/eigen onderzoek toont aan van niet)
 Informatieve drempels  weinig doorstroom van juiste informatie naar doelgroep
 Versnippering van zorg- en welzijnssector

3.2 Bereikbaarheid

 Mate waarin aanbod fysiek, ruimtelijk en in tijd toegankelijk is
 Dienst is bekend  maar fysiek niet bereikbaar (bv. Gebouw niet aangepast voor handicap)
 Moeilijk bereikbaar met openbaar vervoer
 Onaangepaste openingsuren (bv. Bezoekruimte die niet toegankelijk is op zaterdagvoormiddag
 Winkelmodel  hulpverleners zoeken doelgroep niet op (wel opzoeken = outreachend werken)
 maar hulpvrager (burger) moet zich aanmelden  kan drempelverhogend werken (bv. Hoe
moet ik mijn vraag formuleren?)

3.3 Beschikbaarheid

 Mate waarin burgers eenvoudig en binnen afzienbare tijd beroep kunnen op aanbod
 Beschikbaarheid staat onder druk
o Wachtlijsten (bv. Personen met handicap)
o Wachttijden en administratieve drempels
o Basis van deze drempels (bv. Beperkte personeelsbezetting, complexe procedures,
regelgeving en schaalvergroting)




2
ISW

,3.4 Begrijpbaarheid

 Mate waarin aanbod en mogelijkheden duidelijk zijn voor (potentiële) gebruikers
o Onoverzichtelijkheid van welzijnssector
o Vakjargon (hierdoor onduidelijkheid gecreëerd)
o Hiaten in aanbod (iets wat ontbreekt)
o Rechten te weinig gekend

3.5 Betrouwbaarheid

 Mate waarin gebruikers dienstverlener en aanbod als betrouwbaar percipiëren (waarnemen)
 Vertrouwen wordt beïnvloed
o Tijd die hulpverleners kunnen vrijmaken voor hun cliënten
o Personeelsverloop en continuïteit
o Versnippering van welzijnslandschap (dat ze op aantal diensten moeten aankloppen voor
ze juiste dienst hebben gevonden  sommige haken dan af, te moeilijk)

3.6 Betaalbaarheid

 Mate waarin kostprijs drempel vormt voor (potentiële) gebruikers
 Organisatorisch oogpunt  bijkomende financiële drempel  welke middelen zijn voorhanden?
o Onderbezetting, toenemende werkdruk, kwantificeerbare resultaten  kans dat cliënten
worden afgeroomd  voorkeur voor gemakkelijkste gebruikers  cherry picking 
coping strategie om werk hanteerbaar te houden
 Komt minste voor  zorgen meestal niet heel duur

3.7 Bruikbaarheid

 Mate waarin aanbod voldoet aan behoeften van (potentiële) gebruikers
o Van kastje naar muur worden gestuurd
o Hulpvraag sluit niet bij bestaande aanbod
o Te weinig flexibiliteit bij organisatie
o Doorgedreven professionele differentiatie (als hulpverlener maar voor een bepaald
aantal mensen ondersteuning geven)

3.8 Binnenste B

 Gaat over manier waarop innerlijke factoren invloed hebben op hulpverlening (zowel bij cliënt als
hulpverlener)
o Schaamtegevoelens
o Angstgevoelens bij cliënt/hulpverlener
o Anti- of sympathieën
o Ongemotiveerde cliënten/hulpverleners




3
ISW

, HOOFDSTUK 2: GENERALISTISCH SOCIAAL WERK

1. Introductie

 Mary Richmond  founding mother sociaal werk
 Social diagnosis – What is social casework?  fundamenten van generalistisch sociaal werk
 Richmond stelt
o Sociaal werker positioneert zich op gespannen verhouding tussen individu en zijn
omgeving (context)
 Sociaal werker krijgt zeer uiteenlopende opdracht
o Sociaal werker ondersteunt cliënt  rekening houdend met haar/zijn mogelijkheden +
hulpbronnen
o Professional (sociaal werker) heeft oog voor
 Diverse hulpvragen
 Complex kluwen van samenhangende problemen op diverse levensdomeinen
 Haar visie (brede benadering) vinden we sterk terug in hedendaagse concept generalistisch SW
 Generalist wordt op verschillende manieren ingevuld  dagdagelijks taalgebruik, sociaal werker
of onderzoeker
 Sociaal werkers  generalistische taakinvulling moeilijk te definiëren en af te bakenen
 rolvervaging  in contact met specialisten  ontlenen hun rol aan hun specifieke expertise
 Specialisten bekwamen zich in één specifieke vorm van hulpverlening
 Werken binnen zeer specialistische taakomschrijving en afgebakende problematiek
 Komen tekort bi cliënten met kluwen aan problemen (bv. Geen tijd voor vraagverheldering)
 Generalist kampt met onduidelijkheid over zijn rol
 Nood aan een éénduidige visie op generalistisch SW  geen algemene definitie  beschrijving
aan de hand van gemeenschappelijke elementen




 Specialist  1 grote radar (bv. Iemand die gezinstherapie doet  enkel daarover iets weten)
 Generalist  verschillende radars (bv. Bij kind en gezin  met alles bezig zijn)


4
ISW