Samenvatting Biologie
Hoofdstuk 4, Evolutie
Paragraaf 1, Ontwikkeling van het leven
Geschiedenis van het leven op aarde
Aarde bestaat ong 4,6 miljard jaar, 3,8 miljard jaar geleden eerste eencellige vorm leven,
670 miljoen jaar geleden eerste meercelligen, 542 miljoen jaar geleden ontstonden
gepantserde dieren, geleedpotigen, stekelhuidigen en eerste vissen -> vanaf dat moment
volop fossielen
Tot Siluur alle leven in zee -> 1e landplanten 400 miljoen jaar geleden -> veroverde in korte
tijd kale vlakten
Na landplanten ook landdieren gevolgd door gewervelden (uit kwastvinnige vissen) 350
miljoen jaar geleden
Zelfde periode ontstonden 1e planten met vaatbundels -> verbeterde transport -> grotere
planten
In carboon ontstonden wouden met grote boomachtige varens en paardenstaarten
Zelfde periode ontstonden 1e reptielen en maakten insecten bloeiperiode door
250 miljoen jaar geleden ontstonden zaadplanten
Mesozoïcum -> tijd van reptielen -> 1e gewervelde landdieren (land droogde eieren niet uit)
Jura -> ontstond grote verscheidenheid reptielen
Tijdens bloeitijd sauriërs -> ontstonden 1e zoogdieren en vogels -> ontwikkelde verder in
Cenozoïcum (door klimaatverandering na meteorietinslag sauriërs verdwenen)
Oudste fossielen met menselijke kenmerken -> 5 miljoen jaar oud
Ontstaan van organische stoffen
Aan ontstaan leven ging chemische evolutie vooraf -> hierin stoffen gevorm waaruit 1e
eencellige ontstaan
Tot 3 miljard jaar geleden geen zuurstof (atmosfeer) = oeratmosfeer
Oeratmsofeer mengsel van:
- stikstofgas
- waterdamp
- koolstofmonoxide
- koolstofdioxide
- waterstofgas
- ammoniak
- methaan
- waterstofsulfide
Door toevloed energie kunnen deze gassen ioniseren hierbij ontstaat:
- koolstof
- waterstof
- stikstof
- zuurstof
Deze ionen reageren onmiddellijk met elkaar -> hierdoor ontstonden in oerstmosfeer uit
anorganische stoffen organische stoffen
, Anorganische stoffen -> in levenloze natuur en organismen -> opgebouwd uit kleine
eenvoudig bebouwden moleculen
Organische stoffen -> afkomstig van organismen -> grote ingewikkeld gebouwde moleculen
met altijd 1 of meer koolstofatomen, waterstofatomen
Miller-Uray-experiment -> bootste ontstaan van organische stoffen uit anorganische stoffen
in laboratorium na
(Stanley Miller, 1951) Mengsel van ammoniak, methaan, waterstofgas en waterdamp
blootgesteld aan elektrische ontlading -> ontstonden aminozuren en nucleotiden
Uit aminozuren, nucleotiden, sachariden en vetzuren kunnen in organismen eiwitten, DNA,
koolhydrastketens en vetten worden gevormd
Ontstaan van levende cellen
1e organische stoffen in oerzeeën
Door verdamping uit binnenzeeën vond indikking plaats waardoor organische oersoep
ontstond
In oersoep verenigden kleine organisch moleculen zich tot grotere moleculen deze
rangschikken zich in ‘druppels’ daaruit ontstonden 1e cellen deze cellen bevatten vorm DNA
voor doorgeven erfelijke info
Vorming van cellen uit organische stoffen = zelforganisatie
Zelforganisatie -> ontstaan eenheden met nieuwe eigenschappen op hoger
organisatieniveau
Volgens recente theorie protobionten ook ontstaan bij black smokers op bodem oceanen
Black smokers = vulkanische schoorsteen waar water onder hoge druk uit zeebodem spuit
-> door aanwezige mineralen kleurt dit zwart
3e theorie is bouwstenen leven afkomstig uit ruimte
Allereerste levensvormen geen fossielen -> eencellige geen harde delen
Oudste fossielen 3,5 miljard jaar oud
Alle fossielen ouder dan 1,4 miljard jaar = prokaryoten = eencellige organismen zonder
celkern of andere zichtbare organellen, bezitten kringvormig DNA-molecuul los in
cytoplasma
1e prokaryoten anaeroob = uitsluitend leven zonder zuurstof, heterotroof = verkregen
energie uit opname en afbraak organische stoffen uit oersoep
Heterotrofe organismen geen organische stoffen maken, maken uit organische stoffen eigen
organische stoffen voor opbouw anorganische stoffen nodig (uit omgeving)
2,8 miljard jaar geleden ontstonden bacteriën in staat tot fotosynthese = cyanobacteriën of
blauwalg -> eerste autotrofe organismen = uit omgeving alleen anorganische stoffen nodig
hieruit maken ze organische stoffen waaruit ze bestaan
Hoeveelheid organische stof nam toe
Nieuwe eigenschap cyanobacteriën = zuurstof produceren = giftig voor anaerobe
Aerobe hetotrofe bacteriën ontstonden = gebruikten zuurstof om opgenomen organische
stoffen af te breken
Hoofdstuk 4, Evolutie
Paragraaf 1, Ontwikkeling van het leven
Geschiedenis van het leven op aarde
Aarde bestaat ong 4,6 miljard jaar, 3,8 miljard jaar geleden eerste eencellige vorm leven,
670 miljoen jaar geleden eerste meercelligen, 542 miljoen jaar geleden ontstonden
gepantserde dieren, geleedpotigen, stekelhuidigen en eerste vissen -> vanaf dat moment
volop fossielen
Tot Siluur alle leven in zee -> 1e landplanten 400 miljoen jaar geleden -> veroverde in korte
tijd kale vlakten
Na landplanten ook landdieren gevolgd door gewervelden (uit kwastvinnige vissen) 350
miljoen jaar geleden
Zelfde periode ontstonden 1e planten met vaatbundels -> verbeterde transport -> grotere
planten
In carboon ontstonden wouden met grote boomachtige varens en paardenstaarten
Zelfde periode ontstonden 1e reptielen en maakten insecten bloeiperiode door
250 miljoen jaar geleden ontstonden zaadplanten
Mesozoïcum -> tijd van reptielen -> 1e gewervelde landdieren (land droogde eieren niet uit)
Jura -> ontstond grote verscheidenheid reptielen
Tijdens bloeitijd sauriërs -> ontstonden 1e zoogdieren en vogels -> ontwikkelde verder in
Cenozoïcum (door klimaatverandering na meteorietinslag sauriërs verdwenen)
Oudste fossielen met menselijke kenmerken -> 5 miljoen jaar oud
Ontstaan van organische stoffen
Aan ontstaan leven ging chemische evolutie vooraf -> hierin stoffen gevorm waaruit 1e
eencellige ontstaan
Tot 3 miljard jaar geleden geen zuurstof (atmosfeer) = oeratmosfeer
Oeratmsofeer mengsel van:
- stikstofgas
- waterdamp
- koolstofmonoxide
- koolstofdioxide
- waterstofgas
- ammoniak
- methaan
- waterstofsulfide
Door toevloed energie kunnen deze gassen ioniseren hierbij ontstaat:
- koolstof
- waterstof
- stikstof
- zuurstof
Deze ionen reageren onmiddellijk met elkaar -> hierdoor ontstonden in oerstmosfeer uit
anorganische stoffen organische stoffen
, Anorganische stoffen -> in levenloze natuur en organismen -> opgebouwd uit kleine
eenvoudig bebouwden moleculen
Organische stoffen -> afkomstig van organismen -> grote ingewikkeld gebouwde moleculen
met altijd 1 of meer koolstofatomen, waterstofatomen
Miller-Uray-experiment -> bootste ontstaan van organische stoffen uit anorganische stoffen
in laboratorium na
(Stanley Miller, 1951) Mengsel van ammoniak, methaan, waterstofgas en waterdamp
blootgesteld aan elektrische ontlading -> ontstonden aminozuren en nucleotiden
Uit aminozuren, nucleotiden, sachariden en vetzuren kunnen in organismen eiwitten, DNA,
koolhydrastketens en vetten worden gevormd
Ontstaan van levende cellen
1e organische stoffen in oerzeeën
Door verdamping uit binnenzeeën vond indikking plaats waardoor organische oersoep
ontstond
In oersoep verenigden kleine organisch moleculen zich tot grotere moleculen deze
rangschikken zich in ‘druppels’ daaruit ontstonden 1e cellen deze cellen bevatten vorm DNA
voor doorgeven erfelijke info
Vorming van cellen uit organische stoffen = zelforganisatie
Zelforganisatie -> ontstaan eenheden met nieuwe eigenschappen op hoger
organisatieniveau
Volgens recente theorie protobionten ook ontstaan bij black smokers op bodem oceanen
Black smokers = vulkanische schoorsteen waar water onder hoge druk uit zeebodem spuit
-> door aanwezige mineralen kleurt dit zwart
3e theorie is bouwstenen leven afkomstig uit ruimte
Allereerste levensvormen geen fossielen -> eencellige geen harde delen
Oudste fossielen 3,5 miljard jaar oud
Alle fossielen ouder dan 1,4 miljard jaar = prokaryoten = eencellige organismen zonder
celkern of andere zichtbare organellen, bezitten kringvormig DNA-molecuul los in
cytoplasma
1e prokaryoten anaeroob = uitsluitend leven zonder zuurstof, heterotroof = verkregen
energie uit opname en afbraak organische stoffen uit oersoep
Heterotrofe organismen geen organische stoffen maken, maken uit organische stoffen eigen
organische stoffen voor opbouw anorganische stoffen nodig (uit omgeving)
2,8 miljard jaar geleden ontstonden bacteriën in staat tot fotosynthese = cyanobacteriën of
blauwalg -> eerste autotrofe organismen = uit omgeving alleen anorganische stoffen nodig
hieruit maken ze organische stoffen waaruit ze bestaan
Hoeveelheid organische stof nam toe
Nieuwe eigenschap cyanobacteriën = zuurstof produceren = giftig voor anaerobe
Aerobe hetotrofe bacteriën ontstonden = gebruikten zuurstof om opgenomen organische
stoffen af te breken
