Aardrijkskunde 1 hv hoofdstuk 1
De aarde bestaat uit 3 delen. De binnenste laag heet de aardkern, dit is een vast gesteente.
De middelste laag is de aardmantel, dit is een laag stroperige massa. Doordat de kern van de
aarde heel heet is, smelt de massa in de kern. Hierdoor drijven de oceaanbodem en
continenten als het waren over de aarde. Als laatste hebben we nog de buitenste laag, dit is
de dunste laag die maar 7 tot 40 km dik is, dit noemen we de aardkorst. Stukken aardkorst
noemen we ook wel platen. Op plaatsen waar platen uit elkaar bewegen ontstaat nieuwe
aardkorst, en op plaatsen waar platen botsen verdwijnt aardkorst. Op beide van deze
plekken zijn er vulkanen en aardbevingen. Het bewegen van aardplaten noemen we
platentektoniek.
Alle continenten samen waren vroeger (270 miljoen jaar geleden) 1 groot supercontinent
genaamd Pangea. Door platentektoniek viel Pangea uit een in een aantal kleinere
continenten.
Door platentektoniek komen er ook bergen en vulkanen. Vulkanen komen als 2 platen naar
elkaar toe bewegen, hierdoor kan er vanonder in de vulkaan magma komen. Magma is
vloeibaar gesteente die nog niet boven de aardbodem is gekomen, het is erg heet. Zodra het
magma uit de vulkaan komt, noemen we het: lava. Het gat waar de lava uit komt noemen
we een krater. Uit de vulkaan komt vaak ook een soort rook, dit noemen we een aswolk.
Ook aardbevingen komen door platentektoniek. Aardbevingen ontstaan als platen: langs
elkaar schuiven, op elkaar schuiven of van elkaar af bewegen. In Nederland hebben wij ook
aardbevingen, dit komt omdat wij gas uit de aardbodem halen waardoor de grond inzakt.
We hebben ook nog tsunami's dit zijn enorme vloedgolven, waarvan je niet snel kunt
ontsnappen. Een tsunami kan worden opgestart door een grote aardbeving onderwater.
Zodra de golf de ondiepe kustzone nadert, begint het zogenaamde grondeffect op te treden
waardoor de tsunami heftig wordt. De voorkant van de golf wordt door de weerstand die hij
van de oplopende bodem ondervindt afgeremd terwijl de achterkant van de golf nog
volledig zijn snelheid heeft. Als je een tsunami ziet is het heel moeilijk eraan te ontsnappen
omdat het heel snel gaat. Als de kustzone niet ondiep is kan de tsunami ook niet heftiger of
groter worden.
De platentektoniek houdt dus in dat de platen bewegen, hierdoor reizen de continenten dus
als het waren de aarde over. Nederland lag eerst op het zuidelijk halfrond en nu niet meer.
Dit weten we door de geologie (de wetenschap die zich bezighoudt met het bestaan en
andere dingen van de aarde en ook de evolutie van het leven, dit is de ontwikkeling op
aarde van bijvoorbeeld planten en dieren). Ook hierbij hoort nog de geologische tijdschaal,
dat is de kalender van het ontstaan van de aarde. Een versteende afdruk of overblijfsel van
een dier of plant noemen we een fossiel.
De aarde bestaat uit 3 delen. De binnenste laag heet de aardkern, dit is een vast gesteente.
De middelste laag is de aardmantel, dit is een laag stroperige massa. Doordat de kern van de
aarde heel heet is, smelt de massa in de kern. Hierdoor drijven de oceaanbodem en
continenten als het waren over de aarde. Als laatste hebben we nog de buitenste laag, dit is
de dunste laag die maar 7 tot 40 km dik is, dit noemen we de aardkorst. Stukken aardkorst
noemen we ook wel platen. Op plaatsen waar platen uit elkaar bewegen ontstaat nieuwe
aardkorst, en op plaatsen waar platen botsen verdwijnt aardkorst. Op beide van deze
plekken zijn er vulkanen en aardbevingen. Het bewegen van aardplaten noemen we
platentektoniek.
Alle continenten samen waren vroeger (270 miljoen jaar geleden) 1 groot supercontinent
genaamd Pangea. Door platentektoniek viel Pangea uit een in een aantal kleinere
continenten.
Door platentektoniek komen er ook bergen en vulkanen. Vulkanen komen als 2 platen naar
elkaar toe bewegen, hierdoor kan er vanonder in de vulkaan magma komen. Magma is
vloeibaar gesteente die nog niet boven de aardbodem is gekomen, het is erg heet. Zodra het
magma uit de vulkaan komt, noemen we het: lava. Het gat waar de lava uit komt noemen
we een krater. Uit de vulkaan komt vaak ook een soort rook, dit noemen we een aswolk.
Ook aardbevingen komen door platentektoniek. Aardbevingen ontstaan als platen: langs
elkaar schuiven, op elkaar schuiven of van elkaar af bewegen. In Nederland hebben wij ook
aardbevingen, dit komt omdat wij gas uit de aardbodem halen waardoor de grond inzakt.
We hebben ook nog tsunami's dit zijn enorme vloedgolven, waarvan je niet snel kunt
ontsnappen. Een tsunami kan worden opgestart door een grote aardbeving onderwater.
Zodra de golf de ondiepe kustzone nadert, begint het zogenaamde grondeffect op te treden
waardoor de tsunami heftig wordt. De voorkant van de golf wordt door de weerstand die hij
van de oplopende bodem ondervindt afgeremd terwijl de achterkant van de golf nog
volledig zijn snelheid heeft. Als je een tsunami ziet is het heel moeilijk eraan te ontsnappen
omdat het heel snel gaat. Als de kustzone niet ondiep is kan de tsunami ook niet heftiger of
groter worden.
De platentektoniek houdt dus in dat de platen bewegen, hierdoor reizen de continenten dus
als het waren de aarde over. Nederland lag eerst op het zuidelijk halfrond en nu niet meer.
Dit weten we door de geologie (de wetenschap die zich bezighoudt met het bestaan en
andere dingen van de aarde en ook de evolutie van het leven, dit is de ontwikkeling op
aarde van bijvoorbeeld planten en dieren). Ook hierbij hoort nog de geologische tijdschaal,
dat is de kalender van het ontstaan van de aarde. Een versteende afdruk of overblijfsel van
een dier of plant noemen we een fossiel.
