De meest unieke en universele monumenten van Thessaloniki.
Over het belang van het opnemen van de Boog en Rotunda van Galerius op de UNESCO
Werelderfgoed lijst.
Figuur 1: Arch of Galerius iStock/ AlxeyPnferov Figuur 2: Rotunda iStock/ AlxeyPnferov
Inleiding
‘Unesco is het meest bekend om het Werelderfgoedverdrag en de daarbij behorende
Werelderfgoedlijst. Het verdrag uit 1972 heeft als doel om erfgoed dat van unieke en
universele waarde is voor de mensheid, beter te kunnen bewaren voor toekomstige
generaties.’1 De Werelderfgoedlijst zorgt niet alleen voor economische voordelen voor het
monument maar ook voor de bescherming en bevordert het een wederzijds begrip tussen
culturen. Jaarlijks worden er nieuwe erfgoedsites toegevoegd aan de lijst.2 Maar in mijn
optiek ontbreken er twee hele belangrijke sites op deze lijst, de Boog en Rotunda van
Galerius gevestigd in Thessaloniki.
1
C. Huygens, K. Spitz. ‘Werelderfgoed’ Geraadpleegd op 6 oktober 2021 van
https://www.unesco.nl/nl/dossier/werelderfgoed
2
Ibidem.
, De Rotunda is gebouwd rond het begin van de 4e
eeuw door de Romeinse keizer Galerius.
Tegenwoordig staat het bekend als een van de oudste
religieuze plaatsen van de stad. Er zijn verschillende
theorieën over de oorspronkelijke functie. De meest
algemene theorie gaat er van uit dat de Rotunda een
Romeinse tempel is, deze zou dan ofwel gewijd zijn
aan Jupiter en Kabylroi of aan de keizerlijke cultus. Het
kan ook een mausoleum voor Galerius zijn geweest.
Het ronde gebouw met koepel is 29,80 meter hoog en
heeft een diameter van 24,50. De standplaats van de
Rotunda is noordelijk vanaf de Boog van Galerius, de
twee gebouwen werden verbonden door een Figuur 3: Rotunda. Reconstructie. Antiquities of Thessaloniki City
processieweg en waren beide onderdeel van het Galerius complex. 3
Rond 400 wordt geacht dat de Rotunda is omgevormd
onder invloed van Constantijn I naar een orthodoxe
Christelijke kerk. Deze verandering zorgde ook voor
een interieur verandering. Bijvoorbeeld de Byzantijnse
mozaïek versiering. Deze versiering heeft een diepere
onderliggende theologische betekenis. De kerk werd
voornamelijk opgedragen aan de aardsengelen. In de
9e eeuw is er ook een schildering aangebracht in de
Rotunda.4 Onder Ottomaanse invloeden is de Rotunda
omgevormd tot een moskee genaamd Suleyman
Hortaij Effendi. In 1912 kreeg het wederom een
kerkelijke bestemming.5
Zuidelijker vindt men de Boog van Galerius, ook wel Figuur 4: Early Byzantine mosaics in the barrel vaults in the
aangeduid als Kamara. Deze triomfboog is gebouwd Rotunda Dominik Stachowiak
ca. 298 ter ere van de overwinning van Galerius op de
Perzen. De centrale boog is 9,70 meter bij 12,5 meter. De
kleinere boog is 4,8 meter bij 6,5 meter. Er is gebruik
gemaakt van marmer en steen, van oorsprong in de
octopylon vorm. Op de verschillende pilaren is een
marmeren reliëf zichtbaar die verschillende scènes toont,
omdat er gebruik is gemaakt van een symbolische
weergave is niet alles op realistische schaal. Galerius wordt
altijd iets groter afgebeeld dan de verliezers. Er worden Figuur 5: Arch of Galerius. Reconstructie. Antiquities of
historische verhalen getoond zoals de overwinning op de Thessaloniki City
Perzen maar ook meer symbolische verhalen waar
Galerius is afgebeeld samen met de god Nike. Helaas
3
G. Velenis ‘Some observations on the original form of the Rotunda in Thessaloniki.’ Geraadpleegd op 6
oktober 2021 van https://ojs.lib.uom.gr/index.php/BalkanStudies/article/view/1152/1172; S.T. Chondrogiannis,
‘Rotunda.’ Geraadpleegd op 7 oktober 2021 van http://galeriuspalace.culture.gr/en/monuments/rotonta/; D.
Stachowiak ‘The Rotunda of Galerius: The Small Pantheon Of Greece.’ Geraadpleegd op 13 oktober 2021 van
https://www.thecollector.com/rotunda-galerius-byzantine-mosaics-pantheon-greece/
4
L. Nasrallah, ‘Empire and Apocalypse in Thessaloniki: Interpreting the Early Christian Rounda.’, Journal of Early
Christian Studies 13 (2005) 3, 465-508, aldaar 466, 494.
5
S.T. Chondrogiannis, ‘Rotunda’.; R. Layton, P. Stone en J. Thomas (eds.), Destruction and Conservation of
Cultural Property (London 2001) 183-184 Figuur 6: De Boog van Galerius Thessaloniki Griekenland.
Over het belang van het opnemen van de Boog en Rotunda van Galerius op de UNESCO
Werelderfgoed lijst.
Figuur 1: Arch of Galerius iStock/ AlxeyPnferov Figuur 2: Rotunda iStock/ AlxeyPnferov
Inleiding
‘Unesco is het meest bekend om het Werelderfgoedverdrag en de daarbij behorende
Werelderfgoedlijst. Het verdrag uit 1972 heeft als doel om erfgoed dat van unieke en
universele waarde is voor de mensheid, beter te kunnen bewaren voor toekomstige
generaties.’1 De Werelderfgoedlijst zorgt niet alleen voor economische voordelen voor het
monument maar ook voor de bescherming en bevordert het een wederzijds begrip tussen
culturen. Jaarlijks worden er nieuwe erfgoedsites toegevoegd aan de lijst.2 Maar in mijn
optiek ontbreken er twee hele belangrijke sites op deze lijst, de Boog en Rotunda van
Galerius gevestigd in Thessaloniki.
1
C. Huygens, K. Spitz. ‘Werelderfgoed’ Geraadpleegd op 6 oktober 2021 van
https://www.unesco.nl/nl/dossier/werelderfgoed
2
Ibidem.
, De Rotunda is gebouwd rond het begin van de 4e
eeuw door de Romeinse keizer Galerius.
Tegenwoordig staat het bekend als een van de oudste
religieuze plaatsen van de stad. Er zijn verschillende
theorieën over de oorspronkelijke functie. De meest
algemene theorie gaat er van uit dat de Rotunda een
Romeinse tempel is, deze zou dan ofwel gewijd zijn
aan Jupiter en Kabylroi of aan de keizerlijke cultus. Het
kan ook een mausoleum voor Galerius zijn geweest.
Het ronde gebouw met koepel is 29,80 meter hoog en
heeft een diameter van 24,50. De standplaats van de
Rotunda is noordelijk vanaf de Boog van Galerius, de
twee gebouwen werden verbonden door een Figuur 3: Rotunda. Reconstructie. Antiquities of Thessaloniki City
processieweg en waren beide onderdeel van het Galerius complex. 3
Rond 400 wordt geacht dat de Rotunda is omgevormd
onder invloed van Constantijn I naar een orthodoxe
Christelijke kerk. Deze verandering zorgde ook voor
een interieur verandering. Bijvoorbeeld de Byzantijnse
mozaïek versiering. Deze versiering heeft een diepere
onderliggende theologische betekenis. De kerk werd
voornamelijk opgedragen aan de aardsengelen. In de
9e eeuw is er ook een schildering aangebracht in de
Rotunda.4 Onder Ottomaanse invloeden is de Rotunda
omgevormd tot een moskee genaamd Suleyman
Hortaij Effendi. In 1912 kreeg het wederom een
kerkelijke bestemming.5
Zuidelijker vindt men de Boog van Galerius, ook wel Figuur 4: Early Byzantine mosaics in the barrel vaults in the
aangeduid als Kamara. Deze triomfboog is gebouwd Rotunda Dominik Stachowiak
ca. 298 ter ere van de overwinning van Galerius op de
Perzen. De centrale boog is 9,70 meter bij 12,5 meter. De
kleinere boog is 4,8 meter bij 6,5 meter. Er is gebruik
gemaakt van marmer en steen, van oorsprong in de
octopylon vorm. Op de verschillende pilaren is een
marmeren reliëf zichtbaar die verschillende scènes toont,
omdat er gebruik is gemaakt van een symbolische
weergave is niet alles op realistische schaal. Galerius wordt
altijd iets groter afgebeeld dan de verliezers. Er worden Figuur 5: Arch of Galerius. Reconstructie. Antiquities of
historische verhalen getoond zoals de overwinning op de Thessaloniki City
Perzen maar ook meer symbolische verhalen waar
Galerius is afgebeeld samen met de god Nike. Helaas
3
G. Velenis ‘Some observations on the original form of the Rotunda in Thessaloniki.’ Geraadpleegd op 6
oktober 2021 van https://ojs.lib.uom.gr/index.php/BalkanStudies/article/view/1152/1172; S.T. Chondrogiannis,
‘Rotunda.’ Geraadpleegd op 7 oktober 2021 van http://galeriuspalace.culture.gr/en/monuments/rotonta/; D.
Stachowiak ‘The Rotunda of Galerius: The Small Pantheon Of Greece.’ Geraadpleegd op 13 oktober 2021 van
https://www.thecollector.com/rotunda-galerius-byzantine-mosaics-pantheon-greece/
4
L. Nasrallah, ‘Empire and Apocalypse in Thessaloniki: Interpreting the Early Christian Rounda.’, Journal of Early
Christian Studies 13 (2005) 3, 465-508, aldaar 466, 494.
5
S.T. Chondrogiannis, ‘Rotunda’.; R. Layton, P. Stone en J. Thomas (eds.), Destruction and Conservation of
Cultural Property (London 2001) 183-184 Figuur 6: De Boog van Galerius Thessaloniki Griekenland.
