DE SAMENLEVING
INHOUDSOPGAVE
INLEIDENDE LES....................................................................................................................................................................... 4
BEGRIPPENLIJST....................................................................................................................................................................... 4
Vooraf...............................................................................................................................................................................................4
Hoofdstuk 1 (Een mens leeft nooit alleen).......................................................................................................................................4
Hoofdstuk 2 (Interacties op micro-, meso- en macroniveau)...........................................................................................................5
Hoofdstuk 3 (Socialisatie).................................................................................................................................................................6
Hoofdstuk 4 (Deviantie)...................................................................................................................................................................7
Hoofdstuk 5 (Stratificatie, economische benadering)......................................................................................................................8
Hoofdstuk 6 (meerdimensionele stratificatie).................................................................................................................................9
EEN MENS LEEFT NOOIT ALLEEN............................................................................................................................................. 10
DE MENS MAAKT DE SAMENLEVING.............................................................................................................................................10
GROEPEN EN ORGANISATIES MAKEN DE SAMENLEVING..............................................................................................................10
INSTITUTIES MAKEN DE SAMENLEVING........................................................................................................................................10
STRUCTUUR IN DE SAMENLEVING MAAKT DE MENS....................................................................................................................11
CULTUUR MAAKT DE MENS...........................................................................................................................................................11
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 13
HOOFDSTUK 1................................................................................................................................................................................13
INTERACTIES OP MICRO- MESO EN MACRONIVEAU................................................................................................................ 15
MICRONIVEAU: INTERACTIES TUSSEN INDIVIDUEN......................................................................................................................15
WAT IS HET BELANG VAN SYMBOLEN IN INTERACTIES?...........................................................................................................15
HOE ONTSTAAT ONZE IDENTITEIT VIA SYMBOLISCHE INTERACTIES?.......................................................................................15
WAT IS HET BELANG VAN ROLLEN?...........................................................................................................................................15
KOMEN ROLLEN NOOIT IN CONFLICT MET ELKAAR?................................................................................................................15
WORDEN WE VOLLEDIG BEPAALD DOOR ONZE ROLLEN?........................................................................................................15
IS DE RUIL-THEORIE NIET TE SIMPEL?.......................................................................................................................................16
MESONIVEAU: INTERACTIES BINNEN EEN ORGANISATIE..............................................................................................................16
EEN BUREAUCRATIE, DA’S TOCH DE HEL?.................................................................................................................................16
WAAROM IS MAX WEBER DAN TOCH POSITIEF OVER EEN BUREAUCRATIE?...........................................................................16
DANIEL KAHNEMAN...................................................................................................................................................................18
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 19
HOOFDSTUK 2................................................................................................................................................................................19
SOCIALISATIE......................................................................................................................................................................... 21
HET KLASSIEKE VERHAAL OVER SOCIALISATIE...............................................................................................................................21
WAT IS DAT, SOCIALISATIE EN WAAROM MOET HET GEBEUREN?...........................................................................................21
WIE DOET DAT, SOCIALISEREN?................................................................................................................................................21
HOE WERKT SOCIALISATIE?.......................................................................................................................................................21
HOE WERKEN MACHT EN GEZAG BIJ EXTERNE SOCIALE CONTROLE?......................................................................................21
WAT IS DE MEEST EXTREME VORM VAN SOCIALE CONTROLE?...............................................................................................22
WAT IS DE ROL VAN DE SCHOOL BIJ SOCIALISATIE?.................................................................................................................22
IS SOCIALISATIE VOOR IEDEREEN HETZELFDE?........................................................................................................................22
SOCIALISATIE IN DE 21E EEUW: SYMBOLISCHE SAMENLEVING.....................................................................................................23
HOE VERLOOPT DIE SYMBOLISCHE BEÏNVLOEDING?................................................................................................................23
, HOE VERLOOPT DIE SYMBOLISCHE BEÏNVLOEDING?................................................................................................................24
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 24
HOOFDSTUK 3................................................................................................................................................................................24
DEVIANT GEDRAG.................................................................................................................................................................. 26
DEVIANTIE: HET BEGRIP IN DE SOCIOLOGIE..................................................................................................................................26
WAT IS DEVIANTIE?...................................................................................................................................................................26
WAT IS DEVIANTIE – CRIMINALITEIT?.......................................................................................................................................26
IS DEVIANTIE VOOR IEDEREEN HETZELFDE?.............................................................................................................................26
visies over- en verklaringen van deviantie.....................................................................................................................................27
WAT ZEGT DURKHEIM OVER DEVIANTIE?.................................................................................................................................27
WAT ZEGT MERTON OVER DEVIANTIE?....................................................................................................................................27
IS DEVIANTIE AANGELEERD GEDRAG?......................................................................................................................................27
IS DEVIANTIE GEEN ETIKET DAT ANDEREN OP JE PLAKKEN?....................................................................................................28
WAAR BEGINT ETIKETTERING? (MICRONIVEAU)......................................................................................................................28
WAAR EINDIGT ETIKETTERING? (MACRONIVEAU)....................................................................................................................28
KAN JE DEVIANTIE BESTRIJDEN?................................................................................................................................................29
BEDENKINGEN BIJ ETIKETTERINGSTHEORIE..............................................................................................................................29
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 30
HOOFDSTUK 4................................................................................................................................................................................30
SOCIALE STRATIFICATIE: EEN SOCIAALECONOMISCHE KIJK..................................................................................................... 32
BASISBEGRIPPEN: STRATIFICATIE EN KLASSE.................................................................................................................................32
MEER NUANCE: VORMEN VAN SOCIALE ONGELIJKHEID...............................................................................................................33
IS ARBEID DAN (ON)BELANGRIJK OM ONGELIJKHEID TE BEGRIJPEN?......................................................................................34
HOE BELANGRIJK IS ONDERWIJS VOOR SOCIALE ONGELIJKHEID?............................................................................................34
ONGELIJKHEID EN (ON)GEZONDHEID........................................................................................................................................35
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 36
HOOFDSTUK 5................................................................................................................................................................................36
STRATIFICATIE IS OOK SOCIAAL EN CULTUREEL: BOURDIEU.................................................................................................... 37
WAT ZIJN DE KERNIDEEËN VAN BOURDIEU: HABITUS – SMAAK – KAPITAAL...............................................................................37
KAN EEN GEWONE VOLKSMENS BIJ HOGERE KLASSE RAKEN?......................................................................................................38
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 39
HOOFDSTUK 6................................................................................................................................................................................39
MEER ONGELIJKHEID............................................................................................................................................................. 40
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 45
HOOFDSTUK 7.1.............................................................................................................................................................................45
SOLIDARITEIT IS ANDERS GEWORDEN.................................................................................................................................... 46
INSTITUTIE SOLIDARITEIT VERANDERT..........................................................................................................................................46
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 48
HOOFDSTUK 7.2.............................................................................................................................................................................48
OORZAKEN VAN FALENDE VRIJE MARKT: KAHNEMAN EN ACHTERHUIS..................................................................................49
DE VRIJE MARKT HAPERT, WAAROM?...........................................................................................................................................49
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 50
, HOOFDSTUK 7.3.............................................................................................................................................................................50
GEVOLGEN VAN NEOLIBERALISME: VERHAEGE EN WILKINSON & PICKETT..............................................................................51
DE VRIJE MARKT HAPERT...............................................................................................................................................................51
MICRO – GEVOLG?.....................................................................................................................................................................51
EEN HARDE SAMENLEVING VOOR HET GEHEEL WILIKSON & P.....................................................................................................52
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 55
HOOFDSTUK 7.4.............................................................................................................................................................................55
DE TOEKOMST: PIKETTY......................................................................................................................................................... 56
KRITIEKEN, KORT............................................................................................................................................................................58
OESO, IN DE STANDAARD VAN 9 DEC 2014...................................................................................................................................58
IMF IN THE GUARDIAN 28 APRIL 2014...........................................................................................................................................58
WERELDBANK (DS 5/6 APRIL 2014)...............................................................................................................................................58
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 59
HOOFDSTUK 7.5.............................................................................................................................................................................59
, INLEIDENDE LES
LESSEN
- Beginnen met thuis studeren: kennisclips bekijken (één per week)
- Als er in de lessenrooster ‘online’ staat kennisclips kijken
- 2u per week = zelfstudie
- Nadat de kennisclips is bekeken vragen / bedenkingen / toevoegingen bespreken in de aula
- Gebruik voor gelijk welke doelgroep respectvolle taal!
EXAMEN
- Uit de kennisclips komen veel examenvragen
- Multiplechoice (65 begrippen = 10 per week leren)
- November 30% punten, 30% leerstof
BEGRIPPENLIJST
VOORAF
Mattheus effect
Vaak voorkomende vorm van onrechtvaardigheid
- Wie al heeft, krijgt nog meer/ wie weinig heeft, zal dat weinige verliezen
- Energiesubsidies vooral de gegoede klasse vindt de weg naar allerlei ondersteuning (bv.
zonnepanelen, isolatie,..)
- De kinderen van Marc Coucke krijgen even veel kinderbijslag als de kinderen van Marieke
(bijvoorbeeld)
Political correctness (of politieke correctheid)
Iets niet zeggen, niet doen uit angst te worden beschuldigd van discriminatie of racisme
- Wanneer is het grappig en wanneer aanstootgevend?
- Oerwoudfuif: is beledigend mensen uit afrika belachelijk maken
HOOFDSTUK 1 (EEN MENS LEEFT NOOIT ALLEEN)
Thomas theorema
De mens creëert zijn eigen sociale realiteit.
Als mensen zeggen dat iets waar is, wordt het waar in zijn gevolgen
bv: een kind dat gelooft dat er spoken zijn, zal dat ik echt geloven en denken ze te zien de mens
creëert zijn eigen sociale realiteit.
Institutie (en institutionalisering + des-institutionalisering)
Vast gedragspatroon (= gestandaardiseerd) , zichtbaar bij heel veel mensen
- Gestandaardiseerd gedrag (indic. Groep, organisatie)
- Stabiel maar kan veranderen
- Geeft routine, voorspelbaarheid, orde
- = antwoord op levensnoodzakelijke vragen
Voorbeeld gezin:
Gestandaardiseerd gedrag: mama + papa + kindjes
stabiel maar kan veranderen: éénouder, nieuw samengesteld, singles…
geeft routine, voorspelbaarheid, orde
= antwoord op levensnoodzakelijke vragen: voortplanting, opvoeding, affectie, wonen, slapen,…
INHOUDSOPGAVE
INLEIDENDE LES....................................................................................................................................................................... 4
BEGRIPPENLIJST....................................................................................................................................................................... 4
Vooraf...............................................................................................................................................................................................4
Hoofdstuk 1 (Een mens leeft nooit alleen).......................................................................................................................................4
Hoofdstuk 2 (Interacties op micro-, meso- en macroniveau)...........................................................................................................5
Hoofdstuk 3 (Socialisatie).................................................................................................................................................................6
Hoofdstuk 4 (Deviantie)...................................................................................................................................................................7
Hoofdstuk 5 (Stratificatie, economische benadering)......................................................................................................................8
Hoofdstuk 6 (meerdimensionele stratificatie).................................................................................................................................9
EEN MENS LEEFT NOOIT ALLEEN............................................................................................................................................. 10
DE MENS MAAKT DE SAMENLEVING.............................................................................................................................................10
GROEPEN EN ORGANISATIES MAKEN DE SAMENLEVING..............................................................................................................10
INSTITUTIES MAKEN DE SAMENLEVING........................................................................................................................................10
STRUCTUUR IN DE SAMENLEVING MAAKT DE MENS....................................................................................................................11
CULTUUR MAAKT DE MENS...........................................................................................................................................................11
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 13
HOOFDSTUK 1................................................................................................................................................................................13
INTERACTIES OP MICRO- MESO EN MACRONIVEAU................................................................................................................ 15
MICRONIVEAU: INTERACTIES TUSSEN INDIVIDUEN......................................................................................................................15
WAT IS HET BELANG VAN SYMBOLEN IN INTERACTIES?...........................................................................................................15
HOE ONTSTAAT ONZE IDENTITEIT VIA SYMBOLISCHE INTERACTIES?.......................................................................................15
WAT IS HET BELANG VAN ROLLEN?...........................................................................................................................................15
KOMEN ROLLEN NOOIT IN CONFLICT MET ELKAAR?................................................................................................................15
WORDEN WE VOLLEDIG BEPAALD DOOR ONZE ROLLEN?........................................................................................................15
IS DE RUIL-THEORIE NIET TE SIMPEL?.......................................................................................................................................16
MESONIVEAU: INTERACTIES BINNEN EEN ORGANISATIE..............................................................................................................16
EEN BUREAUCRATIE, DA’S TOCH DE HEL?.................................................................................................................................16
WAAROM IS MAX WEBER DAN TOCH POSITIEF OVER EEN BUREAUCRATIE?...........................................................................16
DANIEL KAHNEMAN...................................................................................................................................................................18
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 19
HOOFDSTUK 2................................................................................................................................................................................19
SOCIALISATIE......................................................................................................................................................................... 21
HET KLASSIEKE VERHAAL OVER SOCIALISATIE...............................................................................................................................21
WAT IS DAT, SOCIALISATIE EN WAAROM MOET HET GEBEUREN?...........................................................................................21
WIE DOET DAT, SOCIALISEREN?................................................................................................................................................21
HOE WERKT SOCIALISATIE?.......................................................................................................................................................21
HOE WERKEN MACHT EN GEZAG BIJ EXTERNE SOCIALE CONTROLE?......................................................................................21
WAT IS DE MEEST EXTREME VORM VAN SOCIALE CONTROLE?...............................................................................................22
WAT IS DE ROL VAN DE SCHOOL BIJ SOCIALISATIE?.................................................................................................................22
IS SOCIALISATIE VOOR IEDEREEN HETZELFDE?........................................................................................................................22
SOCIALISATIE IN DE 21E EEUW: SYMBOLISCHE SAMENLEVING.....................................................................................................23
HOE VERLOOPT DIE SYMBOLISCHE BEÏNVLOEDING?................................................................................................................23
, HOE VERLOOPT DIE SYMBOLISCHE BEÏNVLOEDING?................................................................................................................24
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 24
HOOFDSTUK 3................................................................................................................................................................................24
DEVIANT GEDRAG.................................................................................................................................................................. 26
DEVIANTIE: HET BEGRIP IN DE SOCIOLOGIE..................................................................................................................................26
WAT IS DEVIANTIE?...................................................................................................................................................................26
WAT IS DEVIANTIE – CRIMINALITEIT?.......................................................................................................................................26
IS DEVIANTIE VOOR IEDEREEN HETZELFDE?.............................................................................................................................26
visies over- en verklaringen van deviantie.....................................................................................................................................27
WAT ZEGT DURKHEIM OVER DEVIANTIE?.................................................................................................................................27
WAT ZEGT MERTON OVER DEVIANTIE?....................................................................................................................................27
IS DEVIANTIE AANGELEERD GEDRAG?......................................................................................................................................27
IS DEVIANTIE GEEN ETIKET DAT ANDEREN OP JE PLAKKEN?....................................................................................................28
WAAR BEGINT ETIKETTERING? (MICRONIVEAU)......................................................................................................................28
WAAR EINDIGT ETIKETTERING? (MACRONIVEAU)....................................................................................................................28
KAN JE DEVIANTIE BESTRIJDEN?................................................................................................................................................29
BEDENKINGEN BIJ ETIKETTERINGSTHEORIE..............................................................................................................................29
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 30
HOOFDSTUK 4................................................................................................................................................................................30
SOCIALE STRATIFICATIE: EEN SOCIAALECONOMISCHE KIJK..................................................................................................... 32
BASISBEGRIPPEN: STRATIFICATIE EN KLASSE.................................................................................................................................32
MEER NUANCE: VORMEN VAN SOCIALE ONGELIJKHEID...............................................................................................................33
IS ARBEID DAN (ON)BELANGRIJK OM ONGELIJKHEID TE BEGRIJPEN?......................................................................................34
HOE BELANGRIJK IS ONDERWIJS VOOR SOCIALE ONGELIJKHEID?............................................................................................34
ONGELIJKHEID EN (ON)GEZONDHEID........................................................................................................................................35
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 36
HOOFDSTUK 5................................................................................................................................................................................36
STRATIFICATIE IS OOK SOCIAAL EN CULTUREEL: BOURDIEU.................................................................................................... 37
WAT ZIJN DE KERNIDEEËN VAN BOURDIEU: HABITUS – SMAAK – KAPITAAL...............................................................................37
KAN EEN GEWONE VOLKSMENS BIJ HOGERE KLASSE RAKEN?......................................................................................................38
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 39
HOOFDSTUK 6................................................................................................................................................................................39
MEER ONGELIJKHEID............................................................................................................................................................. 40
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 45
HOOFDSTUK 7.1.............................................................................................................................................................................45
SOLIDARITEIT IS ANDERS GEWORDEN.................................................................................................................................... 46
INSTITUTIE SOLIDARITEIT VERANDERT..........................................................................................................................................46
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 48
HOOFDSTUK 7.2.............................................................................................................................................................................48
OORZAKEN VAN FALENDE VRIJE MARKT: KAHNEMAN EN ACHTERHUIS..................................................................................49
DE VRIJE MARKT HAPERT, WAAROM?...........................................................................................................................................49
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 50
, HOOFDSTUK 7.3.............................................................................................................................................................................50
GEVOLGEN VAN NEOLIBERALISME: VERHAEGE EN WILKINSON & PICKETT..............................................................................51
DE VRIJE MARKT HAPERT...............................................................................................................................................................51
MICRO – GEVOLG?.....................................................................................................................................................................51
EEN HARDE SAMENLEVING VOOR HET GEHEEL WILIKSON & P.....................................................................................................52
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 55
HOOFDSTUK 7.4.............................................................................................................................................................................55
DE TOEKOMST: PIKETTY......................................................................................................................................................... 56
KRITIEKEN, KORT............................................................................................................................................................................58
OESO, IN DE STANDAARD VAN 9 DEC 2014...................................................................................................................................58
IMF IN THE GUARDIAN 28 APRIL 2014...........................................................................................................................................58
WERELDBANK (DS 5/6 APRIL 2014)...............................................................................................................................................58
EXAMENVRAGEN................................................................................................................................................................... 59
HOOFDSTUK 7.5.............................................................................................................................................................................59
, INLEIDENDE LES
LESSEN
- Beginnen met thuis studeren: kennisclips bekijken (één per week)
- Als er in de lessenrooster ‘online’ staat kennisclips kijken
- 2u per week = zelfstudie
- Nadat de kennisclips is bekeken vragen / bedenkingen / toevoegingen bespreken in de aula
- Gebruik voor gelijk welke doelgroep respectvolle taal!
EXAMEN
- Uit de kennisclips komen veel examenvragen
- Multiplechoice (65 begrippen = 10 per week leren)
- November 30% punten, 30% leerstof
BEGRIPPENLIJST
VOORAF
Mattheus effect
Vaak voorkomende vorm van onrechtvaardigheid
- Wie al heeft, krijgt nog meer/ wie weinig heeft, zal dat weinige verliezen
- Energiesubsidies vooral de gegoede klasse vindt de weg naar allerlei ondersteuning (bv.
zonnepanelen, isolatie,..)
- De kinderen van Marc Coucke krijgen even veel kinderbijslag als de kinderen van Marieke
(bijvoorbeeld)
Political correctness (of politieke correctheid)
Iets niet zeggen, niet doen uit angst te worden beschuldigd van discriminatie of racisme
- Wanneer is het grappig en wanneer aanstootgevend?
- Oerwoudfuif: is beledigend mensen uit afrika belachelijk maken
HOOFDSTUK 1 (EEN MENS LEEFT NOOIT ALLEEN)
Thomas theorema
De mens creëert zijn eigen sociale realiteit.
Als mensen zeggen dat iets waar is, wordt het waar in zijn gevolgen
bv: een kind dat gelooft dat er spoken zijn, zal dat ik echt geloven en denken ze te zien de mens
creëert zijn eigen sociale realiteit.
Institutie (en institutionalisering + des-institutionalisering)
Vast gedragspatroon (= gestandaardiseerd) , zichtbaar bij heel veel mensen
- Gestandaardiseerd gedrag (indic. Groep, organisatie)
- Stabiel maar kan veranderen
- Geeft routine, voorspelbaarheid, orde
- = antwoord op levensnoodzakelijke vragen
Voorbeeld gezin:
Gestandaardiseerd gedrag: mama + papa + kindjes
stabiel maar kan veranderen: éénouder, nieuw samengesteld, singles…
geeft routine, voorspelbaarheid, orde
= antwoord op levensnoodzakelijke vragen: voortplanting, opvoeding, affectie, wonen, slapen,…
