Samenvatting Bouwconstructie 1.2

1. Algemeen
2. Hoofdstuk draagstructuur
2.1 Inleiding
De krachten die op een gebouw inwerken  optelsom van het eigen gewicht van de structuur
(permanente belasting) + de ‘mobiele’ krachten (niet permanente belasting) (bv. sneeuwbelasting,
mensen, flexibele wanden, meubels,…)
 Deze krachten  kunnen in alle richtingen optreden  moeten uiteindelijk verticaal naar
beneden  via funderingen afgeleid
 Daarom moet de draagstructuur een ruimtelijk stijf en draagkrachtig systeem zijn
 Opwaartse kracht minstens even groot als neerwaartse kracht
 Stenen (beton) kunnen niet tegen trekkracht  barsten

2.1.1 Vlakvormige structuurelementen

Een plaat
 Een vlakvormig structuurelement waarbij de krachten loodrecht inwerken op het vlak (bv.
zoals een vloerplaat)
Een schijf
 Een vlakvormig structuurelement waarbij de krachten werken in het vlak (bv. zoals bij een
dragende muur)

Hedendaagse techniek die met deze 2 elementen werkt  CLT (Cross Laminates Timber) platen
 CLT wanden en vloeren  uit planken opgebouwd  kruiselings verlijmd
 In tegenstelling tot stapelbouw (bv. baksteen)  deze wanden kunnen trekkrachten
opnemen  hierdoor kunnen ze als balk fungeren
 Zo kan je een vloerplaat ophangen aan bv. de muren van de verdieping o de ruimte
groter te maken zonder zichtbare balken
 Materiaal  heeft ecologische voordelen

2.1.2 Lijnvormige structuurelementen

Een balk
 Een horizontale staaf met (meestal) rechte lengteas die belast wordt door de krachten
loodrecht op de staafas
Een kolom
 Een verticale staaf met (meestal) een rechte lengteas die belast wordt door krachten in de
staafrichting

In de prehistorie vs 2000
 Vroeger  werden ‘bouwkundige’ structuren gemaakt
 Men plaatste verticale stenen met daarop een horizontale plaat (zoals bv. dolmen en
menhirs
 Nu  bestaat er prefab-gebouwen die opgebouwd zijn uit grote platen die zowel horizontaal
als verticaal worden geplaatst zodat er ruimtes ontstaan




1

,2.1.3 Boogvormig structuurelementen

Boog
 Een gewelfde constructie die een opening overspant en de druk van de last erboven opvangt
en afleidt
 Het belangrijkste onderdeel van het gewelf
 Bestaat uit
 1 geheel
 Opgebouwd uit meerdere wigvormige stenen
 Rechthoekige stenen met wigvormige voegen
3 mogelijkheden om de spankracht in de constructie op te vangen
 De oplegpunten kunnen met elkaar verbonden worden door een trekstaaf (staal) die de
horizontale krachten opvangt
 Plaatsen van zeer dikke steunpunten of een brede fundering
 Om minder spatkrachten te moeten opvangen  (in gotische periode) spitsbogen die de
steunpunten met pinakels verzwaard werden  daardoor gaan de krachten die op de boog
komen recht naar beneden waardoor de steunpunten veel dunner konden gemaakt worden
(Zie afbeeldingen cursus)


2.1.4 Gewelf

 In doorsnee gebogen constructie die een ruimte met rechthoekig plattegrond overdekt (voor
koepel  cirkelvormig)
 Zijdelingse druk die het gewelf uitoefent  opgevangen door (al dan niet) verzwaarde
muren
 Aan beide zijden  kleinere of halve gewelven, hoger opgaande zijruimte (zijbreuken) of
schoorwerk

Een tongewelf
 Een gewelf dat over de gehele lengte dezelfde vorm heeft en waarvan de dwarsdoorsnede
een halve cirkel vormt  zodat het gewelf een halve cilinder vormt

Een kruisgewelf
 Een kruisje van 2 tongewelven  assen loodrecht op elkaar

Een koepel
 Ontstaat wanneer men een boog wentelt om een verticale as
 Spatkrachten moeten opgevangen worden  kan met trekkers of een ringbalk
 Het Pantheon  grootste koepel in ongewapend beton (diameter 43,3m)
 Doordachte constructies
 Druk opgevangen door zware muren (tot we 7cm)
 Materiaal van de koepel  aan de basis basalt (=zwaar en drukvast) 
bovenaan puimsteen (licht vulkanisch gesteente)
 Oculus  voorkomt dat spanningen in de koepel weggewerkt worden
 Koepel bestaat uit cassettes die gewicht besparend zijn
 Koepel  dunner naar boven toe




2

, 2.2 De soorten krachten die op een constructie inwerken
Een puntlast
 Een belasting die aangrijpt op een constructiedeel  oppervlakte van het aangrijpingsvlak
klein is verhouding tot het constructiedeel
 Het heeft een aangrijpingspunt, richting (=zin) en een grootte
 Belasting samengebundeld in 1 punt
 Bv. kolom op een plaat, persoon op een vloer, poten van een magazijnstelling op de
vloer van het magazijn

Een eenparig verdeelde belasting
 Belasting wordt gelijkmatig als een balk verdeeld over een oppervlak
 Te vergelijken met een muur op een funderingszool of een vloerplaat op een muur of
balk

2.3 Spanning in een constructie
Bij een balk of plaat  opgelegd op 2 steunpunten  zal doorbuigen door eigen gewicht en externe
belasting  verschillende krachten die hierbij optreden:
 Trekspanning
 Omdat de balk doorbuigt  aan het materiaal getrokken dus zal die onderaan langer
worden
 Sommige materialen  staal en hout  kunnen trekkrachten opvangen
 Natuursteen en beton  niet geschikt om deze op te vangen  daarom kan
natuursteen geen grote overspanningen maken  bij beton kan dit opgelost worden
door wapening onderaan de balk te plaatsen
 Drukspanning
 Bovenaan balk gebeurt het omgekeerde  balk wordt daar samengedrukt
 Beton en natuursteen  kunnen hoge drukkrachten weerstaan  geen wapening
nodig (in praktijk toch gedaan maar met veel kleinere sectie van bij trekspanning)
 Overgang drukspanning en trekspanning  geen normaalspanning (krachten de lengterichting) 
deze zone heet de neutrale zone
 Schuifspanning
 Treedt dwars op de balk  niet lengterichting maar in de breedte en hoogte
 Is het gevolg van vervorming van de balk  bovenaan dikker, onderaan dunner
 Deze krachten opvangen  dwarswapening plaatsen
 Buigspanning
 Ten gevolge van trek- en drukkrachten  balk wilt doorbuigen
 Buigspanning  vergroot naargelang de afstand van de kracht tot de steunpunten
 is afhankelijk van de vorm van de balk (bv. hoe hoger de balk  hoe lager de
buigspanning)

Buigmoment  een torsiekracht in het materiaal (kijk voorbeeld cursus)

2.4 Belastingen op ee constructie
Permanente belasting
 Het eigengewicht van de constructie (balken, vloerplaat, muren) delen met de afwerking
(chape, bepleistering, tegels)
 Deze belasting wijzigt niet in de levensduur van het gebouw
Niet-permanente belasting

3