Seksueel grensoverschrijdend gedrag
1.Praten over seks met jongeren
1.PICKASOLL-regels
- Privacy = persoonlijke informatie is vertrouwelijk.
- Ik-vorm = over onszelf, gevoelens, ervaringen en opvattingen praten.
- Cultuur = rekening houden met verschillende culturen.
- Kies = bepaal zelf wat je wel/niet vertelt.
- Actief = neem deel aan het groepsgebeuren.
- Seksualiteit = alle vormen van seks en erover praten.
- Oriëntatie = verschillende seksuele oriëntaties. (vb. homoseksualiteit, heteroseksualiteit)
- Luisteren = luister naar anderen.
- Lachen = humor is belangrijk.
2.Praten over seks met jongeren…
- Veel handelingsonzekerheid (vb. mag masturberen in voorziening)
- Gepaard met schroom
- Gepaard met gegiechel
- Grote verschillen in individuele deelname aan gesprek
3.Bij werken rond seksualiteit met jongeren: nood aan veiligheid en ijsbrekers
- Veiligheid: PICKASOLL, blinde vragenronde,…
- IJsbrekers: seksalfabet, sensoa.be/pimento.be,…
2.Seksuele en relationele vorming SRV
1.Waar en door wie?
- Waar? (vb. thuis, school, tv, internet,…)
- Wie? (vb. ouders, leeftijdsgenoten, leerkrachten, hulpverleners)
o Wensen dat kind kennis heeft en veilig is
- Seksuele en relationele vorming SRV = wisselwerking tussen formele SRV en informele SRV
(open/eerlijk praten).
1.Op school (types/categorieën SRV)
- (type 1) Abstinence only = onthouding geslachtsgemeenschap voor het huwelijk. (vb. religie)
- (type 2) Comprehensive sexuality education = onthouding (naast anticonceptie en safe sex
practices) en risicovermijding. (vb. vermijden van soa’s)
- (type 3) Holistic sexuality education = seksuele groei en ontwikkeling van individuen. (vb.
seksualiteit onderdeel mens zijn)
2.SRV in Belgische schoolcontext
- Historisch: verwaarlozing en probleemfocus seksualiteit
o Invloed van kerk (1980): geen seks voor het huwelijk
o Effect van aidscrisis (1980): veel mensen met aids
o Post-Dutroux tijdperk: ontvoeren, misbruiken en vermoorden van meisjes
o Invloed zaak Julie Van Espen: verkracht en vermoord, beïnvloed de kijk van anderen
o Inbedding SRV in schoolcontext: meer seksuele voorlichting op school
- 01/09/2019: nieuwe eindtermen in 1e graad SRV
1
,2.Wanneer? (leeftijd)
- Vanaf vroege kindertijd, in elke ontwikkelingsfase:
o Op elk niveau valt er iets te zeggen
- Matrix seksuele en relationele vorming = tips over SRV.
o ‘SRV draagt bij aan respectvolle samenleving en veilig/prettig leefklimaat’
- Balans autonomie en bescherming:
o Kind 0j weinig autonomie, veel bescherming
o Kind 12j even veel autonomie als bescherming
o Kind 18j veel autonomie, weinig bescherming
Na 12j vooral aanwezig, nabij en aanspreekbaar
3.Wat leerde je? (inhoud)
1.KAVES
- Kennis (vb. informeren over 1e zaadlozing)
- Attitudes = opvattingen, overtuigingen, meningen, standpunten en visies. (vb. discussiëren over
condooms)
- Vaardigheden = communicatievaardigheden, techniek kunnen toepassen,… (vb. aanleren hoe je
een condoom gebruikt)
- Emoties = gevoelens, emoties of emotionele ervaringen. (vb. eigen emoties herkennen)
- Steun = bronnen die helpen bij een situatie. (vb. waar kan je u laten testen)
2.Definities (sensoa en WHO)
- Seksuele ontwikkeling = samenspel tussen lichamelijke (vb. lichaamsgroei), cognitieve (vb. kennis
seks), psychische (vb. gevoelens), sociale (vb. familie), relationele (vb. vriendschap), ethische (vb.
waarden/normen), religieuze (vb. trouwen), culturele (vb. gewoonten) factoren.
- Seksualiteit = centraal aspect over sekse, gender-identiteiten, rollen, seksuele geaardheid en
voorkeuren, erotiek, plezier, intimiteit en voortplanting.
- Seksuele gezondheid = een met seksualiteit verbonden toestand van fysiek, emotioneel, mentaal
en sociaal welzijn.
3.Thema’s/domeinen SRV volgens WHO
- Lichaam en ontwikkeling
- Vruchtbaarheid en voortplanting
- Seksualiteit in brede zin
- Emoties
- Relaties en leefstijl
- Sociale en culturele invloeden
- Seksuele gezondheid en welzijn
- Seksuele rechten en wetgeving:
o Hoogst haalbare standaard van seksuele gezondheid, inclusief toegang tot voorzieningen
op SRV gebied
o Verkrijgen, verlenen en verdelen van informatie over seksualiteit
o Seksuele en relationele vorming SRV
o Respect van lichamelijke integriteit
o Vrije partnerkeuze
o Maken van eigen keuzes in wel/niet seksueel actief zijn
o Seksuele relaties op basis van onderlinge instemming
o Keuzevrijheid wel/niet krijgen van kinderen en gezinsplanning
o Nastreven/vormgeven aan een bevredigend, veilig en plezierig seksleven
2
, 4.Seksuele ontwikkeling, SRV en SGG
- ‘Verstoorde seksuele ontwikkeling?
o Verhoogde kwetsbaarheid voor risicogedrag/slachtofferschap
o Opmaken van balans tussen risico- en beschermingsfactoren
Focus in dit vak
3.SOA-test
1.7 tips om een condoom goed te gebruiken
1. Bewaar: niet altijd bijhebben → kans op gaatjes, kamertemperatuur bewaren
2. Kijken naar houdbaarheidsdatum
3. CE label = code waardoor het condoom kan worden teruggeroepen als er iets mis mee is.
4. Geen 2 condooms over elkaar
5. Glijmiddel (water, olie, siliconen), geen glijmiddelolie en condoom
6. Condoom steeds vervangen
7. Kies condoom dat goed past
2.Stellingen
- Soa’s kunnen worden doorgegeven via slijmvliezen
- Condoom beschermt enkel tegen HIV, maar niet tegen andere SOA’s
- Prep = medicijn tegen HIV.
- Pep = curatief middel tegen HIV, binnen 72u innemen kan risico op HIV voorkomen.
- Een soa voel je niet, wel mogelijke bijwerkingen na bepaalde tijd
- Sommige soa’s breken uit na bepaalde tijd
- Partneralert = als je een soa hebt kan je anoniem bericht sturen naar uw seksueel contact.
- Het is interessant om u na onveilige seks tot een arts te wenden
3.Partners inzake seksuele en relationele vorming SRV
- Sensoa (BE), Pimento (BE)
- Rutger Nisso (NL)
- WHO (INT), IPPF (INT), ICRH (INT)
3
1.Praten over seks met jongeren
1.PICKASOLL-regels
- Privacy = persoonlijke informatie is vertrouwelijk.
- Ik-vorm = over onszelf, gevoelens, ervaringen en opvattingen praten.
- Cultuur = rekening houden met verschillende culturen.
- Kies = bepaal zelf wat je wel/niet vertelt.
- Actief = neem deel aan het groepsgebeuren.
- Seksualiteit = alle vormen van seks en erover praten.
- Oriëntatie = verschillende seksuele oriëntaties. (vb. homoseksualiteit, heteroseksualiteit)
- Luisteren = luister naar anderen.
- Lachen = humor is belangrijk.
2.Praten over seks met jongeren…
- Veel handelingsonzekerheid (vb. mag masturberen in voorziening)
- Gepaard met schroom
- Gepaard met gegiechel
- Grote verschillen in individuele deelname aan gesprek
3.Bij werken rond seksualiteit met jongeren: nood aan veiligheid en ijsbrekers
- Veiligheid: PICKASOLL, blinde vragenronde,…
- IJsbrekers: seksalfabet, sensoa.be/pimento.be,…
2.Seksuele en relationele vorming SRV
1.Waar en door wie?
- Waar? (vb. thuis, school, tv, internet,…)
- Wie? (vb. ouders, leeftijdsgenoten, leerkrachten, hulpverleners)
o Wensen dat kind kennis heeft en veilig is
- Seksuele en relationele vorming SRV = wisselwerking tussen formele SRV en informele SRV
(open/eerlijk praten).
1.Op school (types/categorieën SRV)
- (type 1) Abstinence only = onthouding geslachtsgemeenschap voor het huwelijk. (vb. religie)
- (type 2) Comprehensive sexuality education = onthouding (naast anticonceptie en safe sex
practices) en risicovermijding. (vb. vermijden van soa’s)
- (type 3) Holistic sexuality education = seksuele groei en ontwikkeling van individuen. (vb.
seksualiteit onderdeel mens zijn)
2.SRV in Belgische schoolcontext
- Historisch: verwaarlozing en probleemfocus seksualiteit
o Invloed van kerk (1980): geen seks voor het huwelijk
o Effect van aidscrisis (1980): veel mensen met aids
o Post-Dutroux tijdperk: ontvoeren, misbruiken en vermoorden van meisjes
o Invloed zaak Julie Van Espen: verkracht en vermoord, beïnvloed de kijk van anderen
o Inbedding SRV in schoolcontext: meer seksuele voorlichting op school
- 01/09/2019: nieuwe eindtermen in 1e graad SRV
1
,2.Wanneer? (leeftijd)
- Vanaf vroege kindertijd, in elke ontwikkelingsfase:
o Op elk niveau valt er iets te zeggen
- Matrix seksuele en relationele vorming = tips over SRV.
o ‘SRV draagt bij aan respectvolle samenleving en veilig/prettig leefklimaat’
- Balans autonomie en bescherming:
o Kind 0j weinig autonomie, veel bescherming
o Kind 12j even veel autonomie als bescherming
o Kind 18j veel autonomie, weinig bescherming
Na 12j vooral aanwezig, nabij en aanspreekbaar
3.Wat leerde je? (inhoud)
1.KAVES
- Kennis (vb. informeren over 1e zaadlozing)
- Attitudes = opvattingen, overtuigingen, meningen, standpunten en visies. (vb. discussiëren over
condooms)
- Vaardigheden = communicatievaardigheden, techniek kunnen toepassen,… (vb. aanleren hoe je
een condoom gebruikt)
- Emoties = gevoelens, emoties of emotionele ervaringen. (vb. eigen emoties herkennen)
- Steun = bronnen die helpen bij een situatie. (vb. waar kan je u laten testen)
2.Definities (sensoa en WHO)
- Seksuele ontwikkeling = samenspel tussen lichamelijke (vb. lichaamsgroei), cognitieve (vb. kennis
seks), psychische (vb. gevoelens), sociale (vb. familie), relationele (vb. vriendschap), ethische (vb.
waarden/normen), religieuze (vb. trouwen), culturele (vb. gewoonten) factoren.
- Seksualiteit = centraal aspect over sekse, gender-identiteiten, rollen, seksuele geaardheid en
voorkeuren, erotiek, plezier, intimiteit en voortplanting.
- Seksuele gezondheid = een met seksualiteit verbonden toestand van fysiek, emotioneel, mentaal
en sociaal welzijn.
3.Thema’s/domeinen SRV volgens WHO
- Lichaam en ontwikkeling
- Vruchtbaarheid en voortplanting
- Seksualiteit in brede zin
- Emoties
- Relaties en leefstijl
- Sociale en culturele invloeden
- Seksuele gezondheid en welzijn
- Seksuele rechten en wetgeving:
o Hoogst haalbare standaard van seksuele gezondheid, inclusief toegang tot voorzieningen
op SRV gebied
o Verkrijgen, verlenen en verdelen van informatie over seksualiteit
o Seksuele en relationele vorming SRV
o Respect van lichamelijke integriteit
o Vrije partnerkeuze
o Maken van eigen keuzes in wel/niet seksueel actief zijn
o Seksuele relaties op basis van onderlinge instemming
o Keuzevrijheid wel/niet krijgen van kinderen en gezinsplanning
o Nastreven/vormgeven aan een bevredigend, veilig en plezierig seksleven
2
, 4.Seksuele ontwikkeling, SRV en SGG
- ‘Verstoorde seksuele ontwikkeling?
o Verhoogde kwetsbaarheid voor risicogedrag/slachtofferschap
o Opmaken van balans tussen risico- en beschermingsfactoren
Focus in dit vak
3.SOA-test
1.7 tips om een condoom goed te gebruiken
1. Bewaar: niet altijd bijhebben → kans op gaatjes, kamertemperatuur bewaren
2. Kijken naar houdbaarheidsdatum
3. CE label = code waardoor het condoom kan worden teruggeroepen als er iets mis mee is.
4. Geen 2 condooms over elkaar
5. Glijmiddel (water, olie, siliconen), geen glijmiddelolie en condoom
6. Condoom steeds vervangen
7. Kies condoom dat goed past
2.Stellingen
- Soa’s kunnen worden doorgegeven via slijmvliezen
- Condoom beschermt enkel tegen HIV, maar niet tegen andere SOA’s
- Prep = medicijn tegen HIV.
- Pep = curatief middel tegen HIV, binnen 72u innemen kan risico op HIV voorkomen.
- Een soa voel je niet, wel mogelijke bijwerkingen na bepaalde tijd
- Sommige soa’s breken uit na bepaalde tijd
- Partneralert = als je een soa hebt kan je anoniem bericht sturen naar uw seksueel contact.
- Het is interessant om u na onveilige seks tot een arts te wenden
3.Partners inzake seksuele en relationele vorming SRV
- Sensoa (BE), Pimento (BE)
- Rutger Nisso (NL)
- WHO (INT), IPPF (INT), ICRH (INT)
3
