Hoorcollege samenvatting Omgevingsrecht

Week 1. Introductie Omgevingswet (4 februari)

De Omgevingswet
In de (nog in werking te treden) Omgevingswet zijn de verhoudingen tussen de bestuurslagen neergelegd en
ook het uitgangspunt op het gemeentelijke omgevingsplan komt naar voren. De Omgevingswet is straks de
basis voor het omgaan met claims op ruimtegebruik door gemeenten, provincies, Rijk en de waterschappen.

Complexe en versnipperde regelgeving
Het (huidige) stelsel voor het omgevingsrecht bestaat uit ongeveer 60 wetten, meer dan 100 amvb’s en
honderden ministeriële regelingen. Het stelsel leidt tot besluitvorming over nieuwe ontwikkelingen die traag
verloopt, is ontoegankelijk en onoverzichtelijk, is onvoorspelbaar over de uitwerking, vertoont procedureel
en inhoudelijk weinig samenhang.

Maatschappelijke doelen Omgevingswet
De Omgevingswet is de wet voor het verantwoord omgaan met de omgang in Nederland. Het dekt alles af.
Treedt naar verwachting 1 januari 2022 in werking.

Artikel 1.3 Ow (maatschappelijke doelen)
Deze wet is, met het oog op duurzame ontwikkeling, de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en
verbetering van het leefmilieu, gericht op het in onderlinge samenhang:
a. bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede
omgevingskwaliteit, en
b. doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving ter vervulling van
maatschappelijke behoeften.

Artikel 2.1 Ow (uitoefening taken en bevoegdheden)
Lid 1. Een bestuursorgaan van een gemeente, een provincie of het Rijk of, met inachtneming van de
Waterschapswet, van een waterschap oefent zijn taken en bevoegdheden op grond van deze wet uit met
het oog op de doelen van de wet, tenzij daarover specifieke regels zijn gesteld.

Verbeterdoelen met de Omgevingswet
1. Vergroten van inzichtelijkheid, voorspelbaarheid en gebruiksgemak van omgevingsrecht,
2. Bewerkstelligen van samenhangende benadering van fysieke leefomgeving in beleid, besluitvorming
en regelgeving,
3. Vergroten van bestuurlijke afwegingsruimte bij bereiken van doelen voor fysieke leefomgeving,
4. Versnellen en verbeteren van besluitvormin g over projecten in fysieke leefomgeving.

Kerninstrumenten Omgevingswet
 De omgevingsvisie is verplicht voor Rijk, provincie en gemeente. In omgevingsvisie wordt
beleidsmatig neergelegd wat het Rijk, de provincie en de gemeente willen.
 Om deze doelstellingen te realiseren wordt dit vertaald in een programma, maar dan ben je nog niet
in de sfeer van bindende regels.
 Als het Rijk wilt dat zijn plannen echt doorgevoerd worden, dan zal zij deze neer moeten leggen in
algemene regels van het Rijk. De visie wordt dan vertaald naar algemene regels die bindend zijn.
 Geldt ook voor provincie en gemeente. Zij leggen hun visie vast in decentrale algemene verbindende
voorschriften: omgevingsplan, omgevingsverordening (provincie), waterschapsverordening.
 Omgevingsvergunning: In een individueel geval moet worden getoetst of een project voldoet aan de
wettelijke vereisten. Voor alle activiteiten die gevolgen hebben voor de fysieke leefomgeving.
 Projectbesluit: instrument dat lijkt op de vergunning, het staat voor een individueel geval iets toe.
Die toestemming is nodig gelet op hogere regelgeving. Maar anders dan bij omgevingsvergunning
gaat het initiatief hier uit van de overheid zelf.

, Uitwerking verschillende niveaus
Rijk:
 Omgevingsvisie (verplicht);
 Omgevingsprogramma;
 Algemene regels van het Rijk;
o Omgevingsbesluit (Ob), Besluit activiteiten leefomgeving (Bal), Besluit kwaliteit
leefomgeving (Bkl), Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl).
 Instructieregels en instructies van het Rijk (o.m. m.b.t. omgevingsplan of omgevingsverordening);
 Projectbesluit.

Provincie:
 Omgevingsvisie (verplicht);
 Omgevingsprogramma;
 Omgevingsverordening;
 Instructieregels en instructies van de provincie (m.n. m.b.t. omgevingsplan);
 Projectbesluit.

Gemeente:
 Omgevingsvisie;
 Omgevingsplan (verplicht);
 Omgevingsvergunning voor omgevingsplanactiviteit.

Betekenis instrumenten
 Algemene regels Rijk, provinciale omgevingsverordening en omgevingsplan binden burger.
 Instructie(regel)s Rijk en provincie binden niet rechtstreeks de burger, maar lagere bestuursorganen.
 Omgevingsvisie: beleidsregels voor orgaan dat ze vaststelt: geen bindende onderdelen. Richtlijn voor
lagere bestuursorganen.
 Programma: pakket van beleidsvoornemens en maatregelen die dienen om omgevingswaarden of
doelen in de fysieke leefomgeving te bereiken en daaraan te blijven voldoen. Bindt in principe alleen
het vaststellende bestuursorgaan.
 Omgevingsvergunning: waarmee een initiatiefnemer via één aanvraag bij één loket toestemming kan
verkrijgen voor het geheel van door hem gewenste activiteiten
 Het projectbesluit: een generieke regeling voor besluitvorming over projecten met een publiek
belang volgens de ‘sneller en beter’-aanpak.

Verhouding instrumenten
 Opzet Omgevingswet is dat de taken voor fysieke leefomgeving die de overheid moet behartigen in
de eerste plaats bij de gemeenten liggen (subsidiariteit);
 Binding burger vindt plaats door omgevingsplan;
 Hoger beleid (omgevingsvisie en programma’s provincie en Rijk) moet kunnen doorwerken:
o algemene instructieregels Rijk: voor omgevingsverordening, omgevingsplan of projectbesluit
o algemene instructieregels provincie
o instructies provincie (o.m. m.b.t. omgevingsplan)
o instructies Rijk (o.m. m.b.t. omgevingsplan of omgevingsverordening.