LES 1 (/4)
ONDERSCHEID: OPENBARE ORDE – DWINGEND RECHT- AANVULLEND RECHT
BELANG VAN HET ONDERSCHEID
Het belang van dit onderscheid is voor wat betreft de contractsvrijheid van partijen. De vraag die
rijst: of partijen bij het sluiten van een contract mogen afwijken van een rechtsregel? U zou kunnen
denken ‘ja rechtsregels zijn nu gemaakt om die na te leven, daar mag je niet van afwijken’, maar dat
is niet helemaal correct. Wanneer u een contract sluit, bijv. als interieurarchitect, dan zal u van
bepaalde regels wel en van bepaalde niet mogen afwijken. De rechtsregels van aanvullend recht, die
laten in principe de contractsvrijheid bestaan en zal je dus mogen van afwijken. De contractsvrijheid
wordt daarentegen beperkt door enerzijds de regels van dwingend recht en anderzijds de regels van
openbare orde.
Wat is dan de sanctie? Stel dat u in een overeenkomst toch zou afwijken van een regel van dwingend
recht of openbare orde. het gevolg is dat het contract of de afwijkende clausule (clausule=
contractuele afspraak) (een bepaald deeltje van het contract = artikel, per artikel worden
contractuele afspraken vast gelegd) kan nietig verklaard worden. Dit bij oftewel het gehele contract
oftewel de clausule die afwijkt. Het idee is dat het contract nooit heeft bestaan, men doet alsof het
nietige contract nooit heeft bestaan of men doet alsof de clausule er nooit heeft ingestaan m.a.w. de
clausule wordt als het ware gewoon geschrapt.
HET ONDERSCHEID ZELF
wat is dan precies het onderscheid zelf?
Laat ons beginnen met de regels van OPENBARE ORDE. Men kan daar een mooie verregaande definitie
van geven, maar waar het om gaat is om rechtsregels die worden uitgevaardigd ter bescherming van
de maatschappij. Het is dus het algemeen belang dat door die regels wordt beschermd.
Een voorbeeld van zo een regel van openbare orde: de wet van 20 februari 1939 op de bescherming
van de titel en van het beroep van architect.
Wat was het idee van die wet? Het idee was dat wanneer voor bepaalde werken een voorgaande
bouwtoelating vereist is, dat dan een architect moet tussenkomen om de bouwheer bij te staan en te
begeleiden. Het idee was dat als de architect daarvoor bepaalde studies moest hebben afgelegd en
een diploma hebben verworven en dat alleen de architect die verplichte bouwbijstand zou kunnen
leveren. U zou dan kunnen denken ‘ja goed dat is in voordeel van de bouwheer’, dat is inderdaad het
geval, maar het is in belang van de maatschappij als dusdanig. Het heeft immers belang bij grote
gebouwen, het heeft belang aan ruimtelijke ordening, de esthetiek is ook van belang. Het gaat dus
om het algemene belang. De volledige wet van 1939 is van openbare orde.
Wat is het gevolg van het feit dat een regel van openbare orde is? Hiervan mag je NOOIT afwijken in
een contract.
De tweede reeks van regels zijn de regels van DWINGEND RECHT. Ze gaan niet om het beschermen van
de samenleving, maar ze beschermen private belangen bijv. de huurder of verhuurder in de
handelshuurwet. De handelshuurwet is een typisch voorbeeld van dwingend recht.
Hoe zit dat dan in mekaar? Als u nu als handelaar een pand huurt, dan heb je er natuurlijk alle belang
1
ONDERSCHEID: OPENBARE ORDE – DWINGEND RECHT- AANVULLEND RECHT
BELANG VAN HET ONDERSCHEID
Het belang van dit onderscheid is voor wat betreft de contractsvrijheid van partijen. De vraag die
rijst: of partijen bij het sluiten van een contract mogen afwijken van een rechtsregel? U zou kunnen
denken ‘ja rechtsregels zijn nu gemaakt om die na te leven, daar mag je niet van afwijken’, maar dat
is niet helemaal correct. Wanneer u een contract sluit, bijv. als interieurarchitect, dan zal u van
bepaalde regels wel en van bepaalde niet mogen afwijken. De rechtsregels van aanvullend recht, die
laten in principe de contractsvrijheid bestaan en zal je dus mogen van afwijken. De contractsvrijheid
wordt daarentegen beperkt door enerzijds de regels van dwingend recht en anderzijds de regels van
openbare orde.
Wat is dan de sanctie? Stel dat u in een overeenkomst toch zou afwijken van een regel van dwingend
recht of openbare orde. het gevolg is dat het contract of de afwijkende clausule (clausule=
contractuele afspraak) (een bepaald deeltje van het contract = artikel, per artikel worden
contractuele afspraken vast gelegd) kan nietig verklaard worden. Dit bij oftewel het gehele contract
oftewel de clausule die afwijkt. Het idee is dat het contract nooit heeft bestaan, men doet alsof het
nietige contract nooit heeft bestaan of men doet alsof de clausule er nooit heeft ingestaan m.a.w. de
clausule wordt als het ware gewoon geschrapt.
HET ONDERSCHEID ZELF
wat is dan precies het onderscheid zelf?
Laat ons beginnen met de regels van OPENBARE ORDE. Men kan daar een mooie verregaande definitie
van geven, maar waar het om gaat is om rechtsregels die worden uitgevaardigd ter bescherming van
de maatschappij. Het is dus het algemeen belang dat door die regels wordt beschermd.
Een voorbeeld van zo een regel van openbare orde: de wet van 20 februari 1939 op de bescherming
van de titel en van het beroep van architect.
Wat was het idee van die wet? Het idee was dat wanneer voor bepaalde werken een voorgaande
bouwtoelating vereist is, dat dan een architect moet tussenkomen om de bouwheer bij te staan en te
begeleiden. Het idee was dat als de architect daarvoor bepaalde studies moest hebben afgelegd en
een diploma hebben verworven en dat alleen de architect die verplichte bouwbijstand zou kunnen
leveren. U zou dan kunnen denken ‘ja goed dat is in voordeel van de bouwheer’, dat is inderdaad het
geval, maar het is in belang van de maatschappij als dusdanig. Het heeft immers belang bij grote
gebouwen, het heeft belang aan ruimtelijke ordening, de esthetiek is ook van belang. Het gaat dus
om het algemene belang. De volledige wet van 1939 is van openbare orde.
Wat is het gevolg van het feit dat een regel van openbare orde is? Hiervan mag je NOOIT afwijken in
een contract.
De tweede reeks van regels zijn de regels van DWINGEND RECHT. Ze gaan niet om het beschermen van
de samenleving, maar ze beschermen private belangen bijv. de huurder of verhuurder in de
handelshuurwet. De handelshuurwet is een typisch voorbeeld van dwingend recht.
Hoe zit dat dan in mekaar? Als u nu als handelaar een pand huurt, dan heb je er natuurlijk alle belang
1
