ORTHOPEDAGOGISCHE
DIAGNOSTIEK, HANDELINGS-
PLANNING EN METHODEN
Cluster 1: Diagnostische cyclus en handelingsplanning
1STE MASTER KLINISCHE ORTHOPEDAGOGIEK
ACADEMIEJAAR: 2021-2022
,Les 1 en 2: Diagnostiek en de diagnostische cyclus – Sara Rowaert & Lien Claes
STERKTEGERICHT PERSPECTIEF EN DIAGNOSTIEK
STERKTEGERICHT PERSPECTIEF (SALEEBEY, 2006: goed lezen!)
▪ Focus op mogelijkheden → hoop en verandering!
- Hoop is een belangrijke krachtbron, maar realistisch blijven bij de doelstellingen
▪ Mobiliseren van krachten v.e. persoon, o.a.:
- Talenten, dromen
- Kennis
- Capaciteiten
▪ Divers: oudere personen, jongeren met gedrags- en emotionele stoornissen, druggebruikers, personen
met een psychische kwetsbaarheid, kinderen met een beperking, … Perspectief geldt voor ieder van ons!
▪ Context betrekken
MAAR… ONZE CULTUUR HEEFT MEER AANDACHT VOOR ANDERE ZAKEN
▪ Aandacht voor tekorten, abnormaliteit
▪ Focus op normen
▪ Stigmatisering
Diagnostiek kent zowel een medisch als psychologisch verhaal
▪ Medisch
- Verhaal – onderzoek – oplossing
- Evidence based medicine
- (Uni-)causaal verband
▪ Psychologisch
- DSM: criteria
- Objectiviteit – testen
- Focus op individu – weinig aandacht voor pedagogische context
· Nochtans zeer belangrijk, ontbreekt in DSM
HOE VERTAALT STERKTEGERICHT ZICH DOORHEEN HET VAK?
Dit vak:
▪ Niet alleen focussen op moeilijkheden, problemen, pathologie,
maar ook op de persoon in zijn context, relaties, mogelijkheden, …
- Macht versus gelijkwaardigheid
· Samen op weg met de cliënt, hem/haar betrekken →
dialoog is cruciaal! (ook met de context)
▪ Focus op handelen – omgaan met – samen(werken) - …
▪ Oefenen met casussen
▪ Aandacht voor mogelijkheden/perspectieven/… door methoden en praktijken te leren kennen
,Les 1 en 2: Diagnostiek en de diagnostische cyclus – Sara Rowaert & Lien Claes
ORTHOPEDAGOGISCHE DIAGNOSTIEK
DEFINITIE V.D. ORTHOPEDAGOGIEK
“De studie van methodische, integratieve, ethische en betekenisvolle sociale interacties en ondersteuning in
maatschappelijk kwetsbare opvoedings- en leefsituaties, met als doel de leefsituaties, de kwaliteit van leven en
de participatie in de maatschappij van alle betrokkenen te verbeteren, en dit door wetenschappelijk
onderbouwde kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethoden.” (Vanderplasschen, De Schauwer, & Vandevelde, 2015)
ORTHOPEDAGOGISCHE DIAGNOSTIEK
▪ Ter Horst sprak over problematische of verontrustende opvoedingssituatie (POS – VOS)
▪ Binnen de orthopedagogiek wordt er vaak gekeken naar vastgelopen, complexe en maatschappelijk
kwetsbare opvoedings- en leefsituaties
▪ = Relatief → verhaal v.d. persoon staat centraal
- Doel: gefundeerd oordeel stellen (gebaseerd op dat verhaal) + voorstel van aanpak formuleren
(samen opstellen, gelijkwaardigheid)
▪ = Handelingsgericht
▪ = In relatie treden met
▪ = Geen strikt onderscheid tussen diagnose en behandeling
▪ → Postmoderne orthopedagogiek
- Kijkt naar de leefwereld van mensen, authenticiteit is belangrijk, QOL, mogelijkheden, …
ONDERSTEUNINGSDENKEN
▪ Mogelijkheden?
▪ Wat heeft iemand nodig?
▪ Wat bereiken met de ondersteuning die wordt geboden?
- Kwaliteit van leven
Kwaliteit van leven: 8 domeinen (Shalock)
, Les 1 en 2: Diagnostiek en de diagnostische cyclus – Sara Rowaert & Lien Claes
DIAGNOSTISCHE CYCLUS
(Ruijssenaars, van den Bergh, & van drenth, 2012)
WETENSCHAPPELIJK VERANTWOORD HANDELEN
▪ Dagelijks: problemen oplossen = intuïtie
▪ Wetenschappelijke kennis = nodig!
- Evidence based
Wetenschap versus praktijk
▪ Evidence based in praktijk niet strikt vol te houden
- Kennis niet beschikbaar
- Kennis niet rechtstreeks inzetbaar (wetenschappelijke onderzoeksconditie ≠ praktijk)
· Maar het kan wel helpen om te inspireren en na te denken over mogelijkheden en ideeën
▪ Wetenschappelijk verantwoord handelen?
- Ruijssenaars (1995): Hoe worden de verschillende stappen in het hulpverleningsproces uitgevoerd?
WERKWIJZE: 2 PERSPECTIEVEN
▪ Empirische cyclus = wetenschappelijk onderzoek
- Formele wijze waarop we tot algemene theorievorming komen
- De Groot (1961): je neemt iets waar → je vormt er een beeld van (v.h.
bijzondere naar het algemene) → hypotheses daaruit afleiden → toetsen
→ evaluatie
▪ Regulatieve cyclus = praktijkonderzoek
- Praktisch interventiegericht handelen
- Van Strien (1984)
· 1e pauze: periode die gebruikt wordt om te komen tot een
wetenschappelijk onderbouwde analyse en diagnose
· 2e pauze: kijken naar de diagnose en het advies om
doelstellingen te formuleren
DIAGNOSTISCHE CYCLUS
▪ Diagnostiek gaat normaal interventie vooraf
- Soms kan het ook zijn dat je opnieuw moet diagnosticeren,
wanneer iets niet werkt in de interventie
▪ Diagnostische cyclus: voorkeur voor het type interventie dat het best
past bij het aan te pakken probleem
▪ Advies = scharnierpunt met interventie- of behandelingscyclus
▪ Cyclus: kernachtig uitwerken bij de groepsopdracht
DIAGNOSTIEK, HANDELINGS-
PLANNING EN METHODEN
Cluster 1: Diagnostische cyclus en handelingsplanning
1STE MASTER KLINISCHE ORTHOPEDAGOGIEK
ACADEMIEJAAR: 2021-2022
,Les 1 en 2: Diagnostiek en de diagnostische cyclus – Sara Rowaert & Lien Claes
STERKTEGERICHT PERSPECTIEF EN DIAGNOSTIEK
STERKTEGERICHT PERSPECTIEF (SALEEBEY, 2006: goed lezen!)
▪ Focus op mogelijkheden → hoop en verandering!
- Hoop is een belangrijke krachtbron, maar realistisch blijven bij de doelstellingen
▪ Mobiliseren van krachten v.e. persoon, o.a.:
- Talenten, dromen
- Kennis
- Capaciteiten
▪ Divers: oudere personen, jongeren met gedrags- en emotionele stoornissen, druggebruikers, personen
met een psychische kwetsbaarheid, kinderen met een beperking, … Perspectief geldt voor ieder van ons!
▪ Context betrekken
MAAR… ONZE CULTUUR HEEFT MEER AANDACHT VOOR ANDERE ZAKEN
▪ Aandacht voor tekorten, abnormaliteit
▪ Focus op normen
▪ Stigmatisering
Diagnostiek kent zowel een medisch als psychologisch verhaal
▪ Medisch
- Verhaal – onderzoek – oplossing
- Evidence based medicine
- (Uni-)causaal verband
▪ Psychologisch
- DSM: criteria
- Objectiviteit – testen
- Focus op individu – weinig aandacht voor pedagogische context
· Nochtans zeer belangrijk, ontbreekt in DSM
HOE VERTAALT STERKTEGERICHT ZICH DOORHEEN HET VAK?
Dit vak:
▪ Niet alleen focussen op moeilijkheden, problemen, pathologie,
maar ook op de persoon in zijn context, relaties, mogelijkheden, …
- Macht versus gelijkwaardigheid
· Samen op weg met de cliënt, hem/haar betrekken →
dialoog is cruciaal! (ook met de context)
▪ Focus op handelen – omgaan met – samen(werken) - …
▪ Oefenen met casussen
▪ Aandacht voor mogelijkheden/perspectieven/… door methoden en praktijken te leren kennen
,Les 1 en 2: Diagnostiek en de diagnostische cyclus – Sara Rowaert & Lien Claes
ORTHOPEDAGOGISCHE DIAGNOSTIEK
DEFINITIE V.D. ORTHOPEDAGOGIEK
“De studie van methodische, integratieve, ethische en betekenisvolle sociale interacties en ondersteuning in
maatschappelijk kwetsbare opvoedings- en leefsituaties, met als doel de leefsituaties, de kwaliteit van leven en
de participatie in de maatschappij van alle betrokkenen te verbeteren, en dit door wetenschappelijk
onderbouwde kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethoden.” (Vanderplasschen, De Schauwer, & Vandevelde, 2015)
ORTHOPEDAGOGISCHE DIAGNOSTIEK
▪ Ter Horst sprak over problematische of verontrustende opvoedingssituatie (POS – VOS)
▪ Binnen de orthopedagogiek wordt er vaak gekeken naar vastgelopen, complexe en maatschappelijk
kwetsbare opvoedings- en leefsituaties
▪ = Relatief → verhaal v.d. persoon staat centraal
- Doel: gefundeerd oordeel stellen (gebaseerd op dat verhaal) + voorstel van aanpak formuleren
(samen opstellen, gelijkwaardigheid)
▪ = Handelingsgericht
▪ = In relatie treden met
▪ = Geen strikt onderscheid tussen diagnose en behandeling
▪ → Postmoderne orthopedagogiek
- Kijkt naar de leefwereld van mensen, authenticiteit is belangrijk, QOL, mogelijkheden, …
ONDERSTEUNINGSDENKEN
▪ Mogelijkheden?
▪ Wat heeft iemand nodig?
▪ Wat bereiken met de ondersteuning die wordt geboden?
- Kwaliteit van leven
Kwaliteit van leven: 8 domeinen (Shalock)
, Les 1 en 2: Diagnostiek en de diagnostische cyclus – Sara Rowaert & Lien Claes
DIAGNOSTISCHE CYCLUS
(Ruijssenaars, van den Bergh, & van drenth, 2012)
WETENSCHAPPELIJK VERANTWOORD HANDELEN
▪ Dagelijks: problemen oplossen = intuïtie
▪ Wetenschappelijke kennis = nodig!
- Evidence based
Wetenschap versus praktijk
▪ Evidence based in praktijk niet strikt vol te houden
- Kennis niet beschikbaar
- Kennis niet rechtstreeks inzetbaar (wetenschappelijke onderzoeksconditie ≠ praktijk)
· Maar het kan wel helpen om te inspireren en na te denken over mogelijkheden en ideeën
▪ Wetenschappelijk verantwoord handelen?
- Ruijssenaars (1995): Hoe worden de verschillende stappen in het hulpverleningsproces uitgevoerd?
WERKWIJZE: 2 PERSPECTIEVEN
▪ Empirische cyclus = wetenschappelijk onderzoek
- Formele wijze waarop we tot algemene theorievorming komen
- De Groot (1961): je neemt iets waar → je vormt er een beeld van (v.h.
bijzondere naar het algemene) → hypotheses daaruit afleiden → toetsen
→ evaluatie
▪ Regulatieve cyclus = praktijkonderzoek
- Praktisch interventiegericht handelen
- Van Strien (1984)
· 1e pauze: periode die gebruikt wordt om te komen tot een
wetenschappelijk onderbouwde analyse en diagnose
· 2e pauze: kijken naar de diagnose en het advies om
doelstellingen te formuleren
DIAGNOSTISCHE CYCLUS
▪ Diagnostiek gaat normaal interventie vooraf
- Soms kan het ook zijn dat je opnieuw moet diagnosticeren,
wanneer iets niet werkt in de interventie
▪ Diagnostische cyclus: voorkeur voor het type interventie dat het best
past bij het aan te pakken probleem
▪ Advies = scharnierpunt met interventie- of behandelingscyclus
▪ Cyclus: kernachtig uitwerken bij de groepsopdracht
